01.03.10

WYKŁAD 6

TEMAT: Opieka pielęgniarska nad człowiekiem chorym, niepełnosprawnym w środowisku domowym

CEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ

-zapewnienie świadczeń pielęgniarskich w środowisku domowym pacjentom chorym/niepełnosprawnym,

-przygotowanie chorego (i jego rodziny) do samoopieki i samopielęgnacji, w tym kształtowanie umiejętności w zakresie radzenia sobie z niepełnosprawnością.

GROMADZENIE DANYCH O CHORYM I JEGO RODZINIE

Posiadane przez pielęgniarkę informacje:

• o człowieku chorym, wyznaczają konkretne zadania pielęgnacyjne, jakie wynikają ze stanu osoby chorej,

• o rodzinie i sytuacji związanej z faktem choroby czy niepełnosprawności osoby w rodzinie, potrzebne aby określić zakres pracy z rodziną

Na problem ten należy spojrzeć z trzech punktów widzenia:

-Typu wzajemnych relacji między rodziną a człowiekiem chorym lub niepełnosprawnym.

-Poziomu wydolności rodziny pod względem jej możliwości zabezpieczenia oczekiwanej i wymaganej opieki i pielęgnacji.

-Zakresu zmian, jakie zachodzą w rodzinie w wyniku choroby, a którymi rodzina powinna sobie poradzić i w tym celu potrzebuje pomocy z zewnątrz.

Trudności przekraczające możliwości rodzin w opiece nad osobami chorymi/niepełnosprawnymi mogą spowodować:

• zaburzenia zdrowia fizycznego i psychicznego,

• zaniedbań w opiece nad osobą chorą/niepełnosprawną innymi osobami z rodziny,

TYPY RELACJI OPIEKUŃCZYCH W RODZINIE:

1. Nadmiar opieki (nadopiekuńczość)

Polega na wyższym zakresie świadczeń opiekuńczych niż wynika to:

• z aktualnej potrzeby osoby chorej, niepełnosprawnej,

• z wymogów rehabilitacji.

2. Deficyt opieki (brak niezbędnej opieki)

Sytuacja w, której występuje brak gotowości do udzielania pomocy.

3. Opieka optymalna

Równowaga między niezbędną opieką i pielęgnacją, a faktycznie uzyskiwaną pomocą.

CZYNNIKI SKŁADAJĄCE SIĘ NA WYDOLNOŚC OPIEKUŃCZO-PIELĘGNACYJNA RODZINY

• struktura rodziny,

• sytuacja bytowa rodziny,

• funkcjonowanie emocjonalne rodziny (więzi),

• funkcjonowanie społeczne członków rodziny,

• funkcjonowanie psychiczne i fizyczne rodziny,

• wiedza i umiejętności członków rodziny.

OCENA STANU PACJENTA I JEGO RODZINY

Zadaniem pielęgniarki jest diagnoza stanu aktualnego i potencjalnych możliwości rodziny w opiece nad chorym oraz diagnoza indywidualnego przypadku, na podstawie której ocenia się fazę choroby, reakcję pacjenta na możliwości jego samodzielnego funkcjonowania.

Informacje na podstawie których pielęgniarka dokonuje oceny to :

• Indywidualne pomiary,

• Informacje dotyczące sprawności poszczególnych narządów i układów,

• Informacje dotyczące stanów zdiagnozowanych przez lekarza,

• Informacje dotyczące niepokojących, subiektywnych stanów i objawów zgłaszanych przez członka rodziny, a dotychczas nie zdiagnozowanych przez lekarza.

• Informacje dotyczące poziomu sprawności czynnościowej z uwzględnieniem sprawności w zakresie: samoobsługi, prowadzenia gospodarstwa domowego, czynności związane z poruszaniem się poza domem.

• Informacje dotyczące sytuacji społecznej poszczególnych członków rodziny, uwzględniając ich społeczne funkcjonowanie.

• Podstawą gromadzenia danych jest Koperta zbiorcza rodziny - dokumentacja podstawowa dla pielęgniarki rodzinnej.

• Pielęgniarka w oparciu o zgromadzone dane i wyciągnięte z nich wnioski podejmuje i konsultuje opiekę nad człowiekiem chorym i jego rodziną.

Działania te powinny być realizowane w celu:

• Ułatwienia i zwiększenia skuteczności prowadzonej przez lekarza terapii

• Poprawie ogólnego stanu i samopoczucia oraz aktywności osoby chorej

• Ograniczenia lub niedopuszczenia do ewentualnych powikłań związanych z chorobą i stanami niepełnej sprawności

EDUKACJA PACJENTA W ZKRESIE ŁAGODZENIA I LIKWIDOWANIA SKUTKÓW CHOROBY :

Pielęgniarka informuje pacjenta o:

• objawach jakie mogą wystąpić w przebiegu choroby,

• celowości badań i pomiarów wykonywanych kontrolnie w związku z chorobą,

• zasadach odżywiania i przyjmowania leków,

• możliwości wyposażenia lub zakupu sprzętu

W przypadku chorego który nie jest w stanie samodzielnie rozwiązywać problemów spowodowanych chorobą należy przygotować rodzinę do sprawowania opieki. Zadaniem pielęgniarki jest ocena zakresu pomocy, jaką może otrzymać pacjent od opiekunów w domu w takich sferach jak:

• poprawa aktualnego zdrowia

• radzenie sobą z chorobą i wynikającymi z niej problemami,

• zapobieganie powikłaniom,

• aktywizowanie chorego do samodzielnego aktywnego życia pomimo choroby,

• problemy pielęgnacyjne, pojawiające się w związku z określonym schorzeniem.

OPIEKA NAD PACJENTEM W STANIE TERMINALNYM PRZEBYWAJĄCYM W ŚRODOWISKU DOMOWYM

Istotą opieki niesionej choremu w stanie terminalnym jest zapewnienie maksymalnego komfortu i podnoszenie jakości życia w aspekcie fizycznym, psychicznym, społecznym i duchowym.

Celem gromadzonych informacji przez pielęgniarkę w opiece nad pacjentem w stanie terminalnym jest określenie:

• stanu fizycznego, psychicznego, społecznego pacjenta oraz wynikających z niego ograniczeń, problemów i oczekiwań,

• rodzaju i zakresu wsparcia wymaganego przez osobę w stanie terminalnym,

• wydolności opiekuńczo-pielęgnacyjnej rodziny,

• trudności rodziny w realizacji opieki nad pacjentem.

Ocena fizycznego stanu pacjenta

1. występowanie (lub brak) ograniczeń w zakresie samodzielnego funkcjonowania pacjenta,

2. występowanie objawów chorobowych i dolegliwości:

• ból

• dolegliwości ze strony poszczególnych układów

• objawy powikłań

• osłabienie

Ocena psychicznego stanu pacjenta

Reakcje psychiczne na stan terminalny zależą od uwarunkowań:

1. „wewnętrznych" - pozostających w bezpośrednim związku z intelektualną oceną sytuacji przez chorego, od osobistej wytworzonej w ciągu życia postawy wobec procesu umierania i zjawiska śmierci, intensywności doznawanych dolegliwości, utraty sprawności fizycznej, stanu emocjonalnego, od hierarchii przyjętych w ciągu życia wartości.

2. „zewnętrznych"- kontrola objawów (w sensie opanowania bólu i innych dolegliwości somatycznych), jakość opieki (działania podejmowane przez służbę zdrowia, postawa rodziny), organizacja opieki zabezpieczająca najważniejsze potrzeby bytowe chorego, akceptacja i życzliwość otoczenia, skuteczność w komunikowaniu się z otoczeniem.

Dokonując oceny stanu psychicznego pielęgniarka gromadzi informacje wskazujące na występowanie następujących cech:

1. zaburzenia świadomości

2. lęk - o przeżywaniu lęku przez chorego mogą świadczyć:

• unikanie spojrzenia w oczy, napięcie mięśni twarzy, skulona pozycja ciała,

• chory może ukrywać lęk ,zachowując się beztrosko, żartując na temat swojej sytuacji,

• przygnębienie - pacjent staje się małomówny, spowolniały, unika kontaktu z otoczeniem, często płacze, narzeka.

Ocena duchowego stanu pacjenta

Obniżenie nastroju, przygnębienie, smutek wskazują na utratę pogody ducha, mogą być wynikiem załamania się systemu wartości.

Ocena społecznej sytuacji pacjenta.

1.Komunikowanie w rodzinie, najbliższym otoczeniu chorego.

Brak możliwości wyrażania własnych opinii, skarg i sygnalizowania problemów sprzyja narastaniu poczucia izolacji, osamotnienia.

2.Atmosfera otaczająca chorego i jego rodzinę.

Jest ona w dużym stopniu wynikiem więzi łączących pacjenta z osobami z jego najbliższego otoczenia. Życzliwość, chęć niesienia pomocy, otwartość na problemy i potrzeby chorego sprzyjają łagodzeniu cierpień i dolegliwości.

3. Postrzeganie choroby przez pacjenta, osoby z jego otoczenia.

Postrzeganie choroby jako zagrożenia dla osób kontaktujących się z chorym sprzyja izolowaniu chorego.

Diagnoza indywidualna

Na podstawie danych o pacjencie pielęgniarka ustala zakres pomocy choremu oraz działania zorientowane na poprawę jakości jego życia. ustala diagnozę na potrzeby:

• opieki,

• pielęgnacji,

• profilaktyki powikłań wynikających z unieruchomienia,

• profilaktyki negatywnych następstw przyjmowanych leków.

Diagnoza rodzinna

Zakres danych:

• ocena wydolności opiekuńczo-pielęgnacyjnej,

• zakres kontaktów z innymi ludźmi, utrzymywanych przez rodzinę w okresie opieki nad chorym,

• zakres posiadanych przez chorego, rodzinę informacji na temat stanu zdrowia pacjenta.

WSPARCIE SPOŁECZNE

Grupa osób, dostarczająca pomoc osobie potrzebującej przez zaspokajanie jej specyficznie ludzkich potrzeb tworzy sieć wsparcia społecznego. Ze względu na głębokość, dostępność i bliskość relacji dokonuje się rozróżnienia na pierwotną i wtórną sieć społecznego wsparcia.

Dostępność sieci wsparcia mierzona jest :

• liczbą kontaktów (wielkość sieci),

• odległością terytorialną (gęstość),

• szybkością reakcji jej członków,

• łatwością podjęcia kontaktów.

Pomoc społeczną świadczą:

• w gminie – Ośrodki Pomocy Społecznej (bezpośrednie wspieranie i pomoc rodzinom dysfunkcyjnym),

• w powiecie – Centra Pomocy Rodzinie (działania skupiają się wokół profilaktyki i pomocy specjalistycznej).