Murice Merlau – Ponty Fenomenologia percepcji
Czym jest fenomenologia. Autor odpowiada: badaniem esencji i próbą określenia istoty danego zjawiska. Fenomenologia to filozofia osadzająca człowieka i świat w ich „faktyczności”. Zawiesza ona twierdzenia właściwe podejściu naturalnemu, świat jest zawsze przed refleksją. Fenomenologia poszukuje możliwości odzyskanie naiwnego kontaktu ze światem. Fenomenologia aspiruje do bycia nauką ścisłą, ale za metodę przyjmuje „przeżywanie” (podobnie jak u Ricoeura z metodą interpretacyjną). Chce opisywać doświadczenie takim jakie ono jest.
Husserlowski postulat „powrotu do rzeczy samej”. Powrót do rzeczy to „obejście” sposobu poznania proponowanego przez naukę, spojrzenie na krajobraz bez myślenia kategoriami geograficznymi. Opisywać aby zrozumieć. Fenomenologia zakłada, że nie ma poznania bezosobowego, zawiesza sądy o prawdziwości pytając raczej o to jak coś się jawi konkretnej osobie. To człowiek w swojej istocie jest początkiem wszystkiego co go otacza. Husserl sprzeciwiając się Kantowskiej syntetyzującej aktywności podmiotu wskazywał na przedmiot i jego pierwotną jedność którą należy wydobyć. Świat wyprzedza każdą analizę. Rzeczywistość należy opisać a nie skonstruować.
Rzeczywistość jest tkanką trwałą. Nie czeka na sądy i konstrukcje, ale żyje swoim życiem, które można odkryć poprzez opis. Nie ma człowieka wewnętrznego w tym sensie, że każde poznanie, wyobrażenie, każda myśl jest o rzeczywistość zaczepiona, ma w niej punkt wyjścia. Człowiek może poznać siebie tylko w świecie. Ja-> podmiot wydany światu.
Redukcja fenomenologiczna - to powrót do świadomości transcendentalnej, przed którą świat odsłania się z absolutną przejrzystością. Redukcja ma charakter idealistyczny, uznający świat za jedną wartość, wspólną płaszczyznę, na której mogą krzyżować się świadomości. Świadomość jest bezpośrednio obecna wobec świata. Kwestia oddzielenie Ego i Alter była dla Husserla paradoksalna. Inny musi przejawiać się w swojej zewnętrzności, aby móc go postrzegać jako Innego i musi za razem przebywać na wspólnej wszystkim płaszczyźnie rzeczywistości. Byt-dla-siebie i byt-dla-innego to dwie łączące się perspektywy. Ego (ja) może odróżnić siebie od świata rzeczy, ale musi go ponownie odkryć w sobie jako własny horyzont myślowy. Jesteśmy stosunkiem do świata. Filozof poszukujący głębokiego poznania rzeczywistości musi cały czas rozpoczynać na nowo. Musi dążyć do ciągłego podważania przyjętej za prawdziwą wiedzę.
Dotarcie do esencji, istoty rzeczy jest przedjęzykowe. Choć język nosi w sobie znaczenia . Docieranie do istoty to działanie, które musi odbyć się przed tematyzacją rzeczywistości poprzez dyskurs. Życie świadomości ze swojej natury przedrefleksyjne może być dosięgnięte poprzez redukcję ejdetyczną. Jest jakiś rodzaj przedwiedzy, do której można dotrzeć. Poznanie świata zawiesza w ogóle sądy o prawdziwości. Świadomość jeśli odróżnia oczywistość od złudzenia to tym samym daje świadectwo swojego istnienia, zdolność odkrywania błędu nie wykorzenia z prawdy, ale daje potwierdzenie istnienia danej percepcji. Świat nie jest tym co myślę, ale tym co przeżywam.
Intencjonalność – jedność świata zanim zostanie ustanowiona przez poznanie w akcie wyraźniej identyfikacji, jest przeżywana jako już dokonana albo już z góry dana. Świadomość odnosi się do świata którego nie ogarnia i nie posiada, ale który wyznacza poznaniu cel. Husserl na tej podstawie odróżnia intencjonalność aktów (właściwą sądom i świadomym postawom) od intecjionalności działającej implicite, która tworzy naturalną jedność świata i naszego życia. Aby zrozumieć dane zjawisko trzeba odnaleźć Idee w sensie heglowskim, odnaleźć to co niepowtarzalne, unikalne w danym zachowaniu, sytuacji itd. Każde zdarzenie składa się z drobnych okruchów które można łączyć ze sobą, wszystkie one mają jakiś sens, pod wszystkimi kryje się struktura bycia. Docieranie do jądra, istoty rzeczy poprzez te ułamkowe sensy. Docieranie do głębi rzeczy to ostateczne rozczytanie całościowego sensu wynikającego z poszczególnych elementów i powiązań pomiędzy nimi. Niepowtarzalne zdarzenie wobec świata -> osłaniająca się struktura bycia -> jądro egzystencjalnego znaczenia.
Istnieje racjonalność – na przecięciu perspektyw powstaje jakiś sens. Świat w ujęciu fenomenologicznym to nie czysty byt, ale sens który powstaje właśnie na przecięciu moich doświadczeń lub doświadczeń moich i innego człowieka. . Sensu nie można oddzielić od subiektywności. Filozofia fenomenologiczna nie odbija wcześniejszej prawdy ale urzeczywistnia prawdę teraz. Człowiek jest węzłem relacji pomiędzy nim samym a światem. Racjonalność nie jest wielką niewiadomą, zagadką do rozwiązania której dochodzi się bardzo długo. Nasza relacja ze światem dana jest w każdym doświadczeniu. Fenomenologia nie musi się potwierdzać, bo w swoją regułę ma wpisaną własną słuszność.