Iloczynem kartezjańskim dwóch zbiorów nazywamy trzeci zbiór, złożony z par, których pierwszy element jest elementem pierwszego, a drugi – drugiego zbioru:
Na przykładzie wygląda to tak:
Relacja dwuargumentowa – dowolny podzbiór iloczynu kartezjańskiego dwóch zbiorów, która formalizuje intuicję pewnego związku, czy zależności między elementami wspomnianych zbiorów (dane dwa elementy pozostają w związku albo łączy je pewna zależność lub nie)
Funkcja - dla danych dwóch zbiorów X i Y przyporządkowanie każdemu elementowi zbioru X dokładnie jednego elementu zbioruY
Dziedziną funkcji nazywa się zbiór wszystkich dopuszczalnych argumentów danej funkcji
Obraz – zbiór wszystkich wartości przyjmowanych przez funkcję dla każdego elementu danego podzbioru jej dziedziny.
Iniekcja - funkcja, której każdy element przeciwdziedziny przyjmowany jest co najwyżej raz.
Surjekcja - funkcja przyjmująca jako swoje wartości wszystkie elementy przeciwdziedziny
Bijekcja - funkcja będąca jednocześnie injekcją i surjekcją. Innymi słowy, bijekcja to funkcja (relacja) taka, że każdemu elementowi obrazu odpowiada dokładnie jeden element dziedziny.
Funkcja odwrotna – funkcja przyporządkowująca wartościom jakiejś funkcji jej odpowiednie argumenty, czyli działająca odwrotnie do niej.
Złożenie (superpozycja) funkcji (funkcja z funkcji) – funkcja zwracająca wartość pewnej funkcji w punkcie zadanym za pomocą innej.
Parzysta - jeżeli spełnia równanie (symetria względem zmiany znaku argumentu)
Nieparzysta, jeżeli spełnia równanie (symetria względem jednoczesnej zmiany znaku argumentu i wartości funkcji)
Mówimy, że funkcja y = f(x) jest funkcją okresową o okresie t, jeśli istnieje taka liczba t ≠ 0, która dodana do dowolnej dopuszczalnej wartości argumentu nie zmienia wartości funkcji, tzn. f(x + t) = f(x).
Mówimy, że funkcja f jest monotoniczna w przedziale, jeśli posiada w nim jedną z czterech własności:
- jest rosnąca, x1 < x2 ⇒ f(x1) < f(x2)
- jest malejąca, x1 < x2 ⇒ f(x1) > f(x2)
- jest nierosnąca, x1 < x2 ⇒ f(x1) ≥ f(x2)
- jest niemalejąca, x1 < x2 ⇒ f(x1) ≤ f(x2)
Wypukłość funkcji - własności funkcji mówiące o jej położeniu względem jej stycznej w danym punkcie. Jeśli krzywa znajduje się:
-nad styczną - mówimy, że jest wypukła w dół
.
-pod styczną - mówimy, że jest wypukła w górę
Funkcja uwikłana – funkcja jednej lub wielu zmiennych przedstawiona jako pewne równanie pomiędzy wieloma zmiennymi przedstawione jako
Wzór jawny – wzór matematyczny na wartość wyrazów ciągu lub wartości funkcji zależny bezpośrednio od numeru wyrazu ciągu, lub argumentów funkcji.
Równanie parametryczne - pojęcie matematyczne definiujące relację przy użyciu parametrów.
Np. okrąg o promieniu a:
Dwumian Newtona
Współczynnik dwumianowy
Współczynnik rekurencyjnie
Niech X będzie dowolnym zbiorem. Relację R ∈ XxX nazywamy relacją równoważności wtedy i tylko wtedy, gdy jest ona:
-zwrotna, tzn. dla dowolnych x ∈ X zachodzi
xRx
-symetryczna, tzn. dla dowolnych x, y ∈ X
xRy pociąga yRx,
-przechodnia, tzn. dla dowolnych x, y, z ∈ R zachodzi wynikanie
jeżeli xRy oraz yRz, to xRz.
Dwa elementy x, y ∈ R takie, że xRy nazywa się równoważnymi lub tożsamymi. Relacje równoważności oznacza się zwykle symbolami , lub podobnymi.
Wektor zaczepiony:
Euklidesowo – para punktów PQ, z których P to punkt zaczepienia, a Q to koniec wektora
Geometrycznie – czwórka (P,d,k,z), P –punkt zaczepienia, d – długość, k-kierunek, z-zwrot
Kartezjańsko – szóstka (P;Q) = (p1,p2,p3;q1,q2,q3), na którą składają się współrzędne kartezjańskie początku i końca wektora, to określenie istnieje w przestrzeni wyposażonej w układ współrzędnych
Iloczyn skalarny
Geometryczny:
u * v = |u| * |v| * cosα
Analityczny:
u * v = u1 * v1 + u2 * v2 + u3 * v3
Iloczyn skalarny Rn
$$a*b = \sum_{k = 1}^{n}{a_{k}*b_{k}}$$
Cosunus kąta:
$$\cos{\left( a,b \right) = \frac{a*b}{\left| a \right|*\left| b \right|}}$$
Wektory są prostopadłe kiedy ich iloczyn zanika:
ab$\overset{\Leftrightarrow}{\ }a*b = 0$
Równania prostej i płaszczyzny w R3
Płaszczyzna:
ax + by + cz + d = 0
Prosta:
P = (xp, yp, zp)
$$\overrightarrow{k} = \left\lbrack m,n,p \right\rbrack$$
$$l:\ \frac{x - x_{p}}{m} = \frac{y - y_{p}}{n} = \frac{z - z_{p}}{p}$$
Iloczyn wektorowy
Geometrycznie:
a X b = |a| * |b| * sinα
Analitycznie(wyznacznik):
$$a\ X\ b = \ \begin{matrix}
a_{2}b_{3}{- a}_{3}b_{2} \\
a_{3}b_{1}{- a}_{1}b_{3} \\
a_{1}b_{2}{- a}_{2}b_{1} \\
\end{matrix}$$
Iloczyn mieszany
[a,b,c] = a * (b X c)
Macierz – funkcja określona na iloczynie kartezjańskim skończonej liczby zbiorów skończonych
aj, k – j-wiersz, k-kolumna
Stopień macierzy – wymiar największego niezerowego minora kwadratowego, który można wybrać z tej macierzy
Wyznacznik:
Def. Kombinatoryczna
$$\det\left( a \right) = \sum_{p}^{}{( - 1)}^{inv(p)}*a_{1_{p_{1}}}*a_{1_{p_{2}}}*\cdots*a_{n_{p_{n}}}$$
Laplace, wyznacznikiem macierzy jest:
a1, 1 dla n = 1
$\sum_{j = 1}^{n}{{( - 1)}^{j + k}*a_{j,k}*det(a_{j,k}})$ dla n > 1
Własności:
det(AT) = det(A)
Wyznacznik macierzy, która ma kolumnę(lub wiersz) zerową wynosi 0
Wyznacznik macierzy górno- lub dolnotrójkątnej jest równy iloczynowi jej elementów diagonalnych
Pomnożenie dowolnej kolumny (lub wiersza) macierzy przez skalar r sprawia że wyznacznik wynosi det(A) * r
Dodanie kolumny macierzy pomnożonej przez skalar do innej kolumny nie zmienia wyznacznika
Zmiana jednej kolumny macierzy z dowolną inną zmienia znak wyznacznika na przeciwny
Odwrotność macierzy
B * A = A * B = I
Cramer:
A * x = b ma jedno rozwiązanie
$$x_{k} = \frac{det(A_{k})}{det(A)}$$
Ak – macierz A, której k-tą kolumnę zastępuje wektor b
Eliminacja Gaussa:
A * x = b
$\begin{matrix} A & |b \\ \end{matrix}$
Przekształcenie macierzy w macierz górnotrójkątną i rozpisanie układu równań
Rząd macierzy – największy stopień nieosobliwej podmacierzy macierzy
Kroncecker-Capelli(uogólnienie Cramera):
Ural A * x = b jest zgodny wtedy i tylko wtedy gdy rank(A) = rank ([A | B)]
$A = \ \begin{bmatrix} N & E \\ W & S \\ \end{bmatrix},\ \ x = \begin{matrix} z \\ p \\ \end{matrix},\ \ b = \begin{matrix} c \\ q \\ \end{matrix}\ $
N * z + E * p = c
W * z + S * p = q
Podukład kramerowski:
N * z = c − E * p
Ciąg liczbowy, przykłady:
-arytmetyczny ak = ak − 1 + r
-geometryczny ak = a1qk − 1
-harmoniczy $a_{n} = \frac{1}{n}$
-anharmoniczy $a_{n} = \left( - 1 \right)^{n + 1}*\frac{1}{n}$
Zbieżność ciągu
Ciągiem zbieżnym nazywamy ciąg, który jest rosnący lub malejący i jest ograniczony.
Definicja granicy
$$\begin{matrix}
\forall \\
\varepsilon > 0 \\
\end{matrix}\text{\ \ \ }\begin{matrix}
\exists \\
N \\
\end{matrix}\text{\ \ }\begin{matrix}
\forall \\
n > N \\
\end{matrix}\text{\ \ }\left| a_{n} - g \right| < \varepsilon$$
„dla każdego epsilon większego od zera istnieje taki numer wyrazu ciągu N, dla którego odległość wszystkich wyrazów ciągu o numerach większych jest mniejsza od epsilona”
Twierdzenie o 3 ciągach(zależność między ciągami zbieżnymi):
Jeżeli dla prawie wszystkich wyrazów zachodzi: an ≤ bn ≤ cn
Oraz )=limn∞(cn) = g
To limn∞(bn) = g
Granica:
$\operatorname{}{\left( a^{\frac{1}{n}} \right) = \ }$1
Liczba e
$$\operatorname{}{(1 + \frac{1}{n})^{n}}$$
Funkcje elementarne???
sinc(x) = 1
$$\text{sinc}\left( x \right) = \ \frac{sin(x)}{x}$$
Szereg liczbowy – ciąg sum częściowych
$$\sum_{n = 1}^{\infty}a_{n}$$
Jest zbieżny jak istnieje skończona suma
Sąsiedztwo punktu to zbiór:
(x0 − r; x0)∪(x0; x0 + r)
Otoczenie to zbiór:
(x0 − r, x0 + r) o środku w punkcie Xo
Ciągłość funkcji w punkcie:
a)Definicja Heinego:
f(x) = f(x0)
„Jeśli dla każdego ciągu (xn) liczb z M, który jest zbieżny do x, ciąg wartości f(xn) jest zbieżny do f(x)”
b)Definicja Cauchego
$\forall_{\varepsilon > 0}\ \exists_{\delta > 0}\ \forall_{y \in M}\text{\ \ \ \ }\left| x - y \right| < \delta\ \overset{\Rightarrow}{\ }\left| f\left( x \right) - f(y) \right| < \varepsilon$
Ciągłość funkcji w przedziale:
w przedziale otwartym – wtedy i tylko wtedy, gdy jest ciągła każdym punkcie tego przedziału
w przedziale zamkniętym <a,b> – wtedy i tylko wtedy, gdy jest ciągła w przedziale (a,b) oraz jest prawostonnie ciągła w punkcie x0=a i lewostronnie ciągła w punkcie x0=b
Twierdzenie Bolzano-Weierstrassa
„Z każdego ciągu ograniczonego można wyrwać podciąg zbieżny, jeżeli ciąg jest nieograniczony to zawiera podciąg rozbieżny.”
Twierdzenie Weierstrassa
„Jeśli f : [a,b] → R jest funkcją ciągłą, to jej obraz jest zbiorem ograniczonym. Ponadto funkcja f
osiąga swoje kresy”
Twierdzenie Bolzano-Cauchy’ego
Jeżeli funkcja f jest ciągła w przedziale domkniętym <a,b>, i f(a) * f(b) < 0, to istnieje punkt c ∈ (a,b), dla którego f(c) = 0
Pochodna
$$f^{'}\left( x_{0} \right) = \operatorname{}\frac{f\left( x \right) - f(x_{0})}{x - x_{0}}$$
$$f^{'}\left( x_{0} \right) = \operatorname{}\frac{f\left( x_{0} + x \right) - f(x_{0})}{x}$$
Interpretacja geometryczna:
$f^{'}\left( x \right) = \frac{\text{dy}}{\text{dx}} = \tan\alpha$
Pochodna iloczynu:
(f(x)g(x))′ = f′(x)g(x) + f(x)g′(x)
Pochodna ilorazu:
$${(\frac{f\left( x \right)}{g\left( x \right)})}^{'} = \frac{f^{'}\left( x \right)g\left( x \right) - f\left( x \right)g'(x)}{g^{2}(x)}$$
Pochodna złożenia:
(f(g(x)))′ = g′(x) * f′(g(x))
Pochodna funkcji odwrotnej:
$$\left( f^{- 1}\left( x \right) \right)^{'} = \frac{1}{f'(x)}$$
Sieczna – prosta przecinająca krzywą w co najmniej dwóch punktach. Dla punktów (x0, y0)i(x1, y1):
(y1−y0)(x−x0) − (x1−x0)(y−y0) = 0
Styczna – miejsce gdzie sieczne nachodzą na siebie (oba pkt. w tym samym miejscu)
y − y0 = f′(x0)(x − x0)
Warunek konieczny różniczkowalności funkcji
„Funkcja jest różniczkowalna w przedziale, gdy w każdym punkcie tego przedziału istnieje pochodna tej funkcji i ma ona skończoną wartość”
„Funkcja różniczkowalna w punkcie jest w tym punkcie ciągła”
Twierdzenie Rolle’a (uogólnienie Lagrange)
Jeżeli funkcja f(x) jest ciągła w przedziale [a,b] i różniczkowalna w przedziale (a,b) i f(a) = f(b), to istnieje punkt c należący do przedziału (a,b), że:
f′(c) = 0
Twierdzenie Lagrange’a
Jeżeli funkcja f jest ciągła w przedziale [a,b] i różniczkowalna w przedziale (a,b), to istnieje taki punkt c należący do przedziału (a, b), że:
$f^{'}\left( c \right) = \frac{f\left( b \right) - f(a)}{b - a}$
Twierdzenie Cauchy’ego
Jeżeli funkcje f i g są ciągłe w przedziale [a,b] oraz różniczkowalne w przedziale (a,b) to istnieje taki punkt c należący do przedziału (a, b), że:
g′(c) * [f(b)−f(a)] = f′(c) * [g(b) − g(a)]
Kryteria różniczkowe monotoniczności:
-jeśli f′(x) = 0 dla każdego x ∈ (a,b), to funkcja f jest stała w przedziale (a,b)
-jeśli f′(x) > 0 dla każdego x ∈ (a,b), to funkcja f jest rosnąca w przedziale (a,b)
-jeśli f′(x) < 0 dla każdego x ∈ (a,b), to funkcja f jest malejąca w przedziale (a,b)
Kryteria różniczkowe wypukłości:
-jeśli f″(x) > 0 to funkcja jest wypukła
-jeśli f″(x) < 0 to funkcja jest wklęsła
Twierdzenie Fermata (warunek konieczny istnienia ekstremum)
Jeżeli funkcja ma ekstremum w punkcie i ma pochodną w tym punkcie to pochodna w tym punkcie wynosi 0.
Asymptota pionowa:
x0 ∈ Df
$\operatorname{}{f\left( x \right) = \left\{ \begin{matrix} + \infty \\ - \infty \\ \end{matrix} \right.\ }$
Asymptota ukośna:
Prosta y = ax + b jest asymptotą jeżeli:
$a = \operatorname{}\frac{f(x)}{x}$ b = (f(x) − ax) jeżeli: $a = 0\overset{\Rightarrow}{\ }$as. Pozioma
Symbole nieoznaczone:
$\frac{0}{0}$, $\frac{\infty}{\infty},\infty - \infty,0*\infty,0^{0},1^{\infty},\infty^{0}$
Reguła de l’Hospitala:
Dla: $\frac{0}{0},\frac{\infty}{\infty}$
$\operatorname{}\frac{f(x)}{g(x)} =_{H}\operatorname{}\frac{f'(x)}{g'(x)}$
Dla reszty symboli należy przekształcić symbol nieoznaczony na $\frac{0}{0}\text{lub}\frac{\infty}{\infty}$ (najczęsciej poprzez sprowadzenie do wspólnego mianownika, czasem wyciąganie przed nawias).