Zadanie 2. Barwy i znaki bezpieczeństwa.

Barwę można zdefiniować, jako wrażenie psychiczne wywoływane w mózgu przez promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu widzialnego, padające na gałkę oczną. Główny wpływ na to wrażenie ma skład widma promieniowania świetlnego, ilość energii, obecność innych barw w polu widzenia obserwatora. Nie mniejsze znaczenie mają w ocenie barwy cechy osobnicze, wynikające z budowy morfologicznej narządy wzroku, stanu zdrowi, a nawet samopoczucia i nastroju. A jak wynika z obserwacji również doświadczenie i wiedza obserwatora ma znaczenie.

Od najdawniejszych czasów ludzie obserwowali przyrodę i uczyli się od niej. Wyniki tych obserwacji, wraz z gromadzoną wiedzą z zakresy fizyki, biologii i psychologii, stworzyły podwaliny dla interdyscyplinarnego działu wiedzy zajmującego się powstaniem w mózgu wrażeń barwnych. Połączenie tych dziedzin, zwane teorią kolorów, zajmuje się teoretycznymi i praktycznymi aspektami czynników zewnętrznych biorących udział w procesie powstawania wrażeń barwy.

Prowadzone badania przez licznych naukowców wykazały, że to jak stan emocjonalny człowieka ma wpływ na postrzeganie barw, tak barwa może skutecznie wpływać na stan człowiek, jego zachowanie i odruchy. Barwy ze względu na ogólny wpływ, jaki wywołują na ludzi dzielimy na:

- drażniące/ pobudzając, do których zaliczamy: karmazynowe, szkarłatne, pomarańczowe, żółte i beżowe

- uspokajające: zielone, żółto-zielone, niebiesko-zielone, niebieskie

- barwy przygnębiające: filetowe, fioletowo-niebieskie, purpurowe, niebieskie (część osób), ciemnoszare, czarne

W praktyce pozwala sterować postępowaniem człowieka i może być skutecznym środkiem w służbie ochrony pracy, która też korzysta z osiągniętej wiedzy zawartej w teorii kolorów.

Poza optymalizacją warunków widzenia i spostrzegania barwa posłużyć może również do ułatwienie orientacji na stanowisku pracy. Informacja przekazywana za pomocą barwy, jak każda pośrednia, ma zastąpić lub wzmocnić szereg sygnałów bezpośrednich, które uzyskuje się stale obserwując i analizując to wszystko, co nas w środowisku pracy otacza. Dzięki systemowi oznaczeń barwnych zrozumialsze stają się drogi, którymi przechodzi produkt z jednego stanowiska na drugie (różna kolorystyka maszyn i pomieszczeń). Na samym zaś stanowisku pracy barwa może ułatwić rozdział produktów i odpadów np. barwne pojemniki, usprawnić układanie i porządkowanie narzędzi np. barwnie podzielone szafki.

Jednak szczególną rolę w procesie pracy będą spełniały informacje dotyczące zagrożeń. Ze względu na ich wyjątkową wagę i brzemienne w skutki błędy w ich odczytaniu kod barwny został ujęty w Dyrektywie 92/58/EWG w sprawie minimalnych wymagań dla zapewnienia znaków bezpieczeństwa i/lub higieny pracy. Postanowienia tej dyrektywy zostały przeniesione do prawa polskiego na mocy rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Przy pomocy barwy oraz znaków przekazujących wiadomość przez barwę, kształt oraz rysunek powinny być dostarczone wszystkie informacje o zagrożeniach występujących w zakładzie pracy – norma obejmuje cztery barwy:

• żółtÄ… - stan nienormalny, ostrzeżenie o zbliżajÄ…cej siÄ™ sytuacji zagrożenia,

• czerwonÄ… - oznaczajÄ…ca sytuacje zagrożenia, stan nieprawidÅ‚owy, awarie,

• zielonÄ… - stan normalny, stan bezpieczeÅ„stwa,

• niebieskÄ… - stan, w którym konieczne jest podjecie dziaÅ‚aÅ„ przez operatora.

Gdy widzimy barwę żółtą na maszynie, widzimy, że została zdjęta osłona i części zagrażające człowiekowi zostały odsłonięte- osłona malowana na żółto od wewnątrz. Na żółto zgodnie z normą, mogą być oznaczane części ruchome i wyraźnie wystające poza obrys urządzenia, trzeba jednak podchodzić do tego ostrożnie i nie stosować, jeśli ta cześć znajduje się stale w polu widzenia obsługi.

Barwa czerwona ma już więcej oznaczeń. Oznacza się nią urządzenia sterujące (najczęściej przyciski) służące do zatrzymywania urządzeń technologicznych oraz wyłączniki awaryjne. Czerwone są również wszelkie urządzenia przeciwpożarowe.

Barwą zieloną oznacza się natomiast wyłączniki bezpieczeństwa lub drogi ewakuacyjne.

Polskie Normy wprowadza cztery podstawowe typy znaków:

• znak zakazu - ksztaÅ‚t okrÄ…gÅ‚y z czerwona obwódka i pasem negujÄ…cym, biaÅ‚ym tÅ‚em i

czarnym piktogramem,

• znak nakazu - ksztaÅ‚t okrÄ…gÅ‚y, tÅ‚o niebieskie i piktogram barwy biaÅ‚ej,

• znak ostrzegawczy - ksztaÅ‚t trójkÄ…ta o żółtym tle, czarnej obwódce i czarnym piktogramie,

• znak informacyjny - ksztaÅ‚t kwadratu, tÅ‚o zielone, i biaÅ‚y piktogramem

Liczba i umiejscowienie znaków i sygnałów bezpieczeństwa powinno być uzależnione od wielkości terenu, na którym są one stosowane oraz od rodzajów i poziomu występujących zagrożeń. 

Znaki zakazu, ostrzegawcze, nakazu, ewakuacyjne i informacyjne powinny być stosowane jako znaki stałe. 

• Stosowane w zakÅ‚adzie pracy znaki i sygnaÅ‚y bezpieczeÅ„stwa powinny być odpowiednio czytelne, widoczne i sÅ‚yszalne. Ich czytelność, widoczność i sÅ‚yszalność nie może być zmniejszana przez:

umieszczenie zbyt wielu znaków lub sygnałów blisko siebie, jednoczesne stosowanie dwóch sygnałów świetlnych, które mogą być łatwo pomylone, stosowanie sygnału świetlnego blisko innego źródła światła, używanie jednocześnie dwóch sygnałów dźwiękowych, stosowanie sygnałów dźwiękowych przy zbyt dużym natężeniu hałasu otoczenia, zastosowanie nieodpowiedniego wzoru znaku, niewystarczającą liczbę znaków lub sygnałów oraz ich nieodpowiednie umiejscowienie, niezadowalający stan techniczny lub nieprawidłowe funkcjonowanie urządzeń sygnalizacyjnych.

Co oznaczają zmieszczone poniżej znaki ?