Świadomość językowa - intuicyjna wiedza o języku pozwala oceniać estetykę, normatywność.
Intuicyjna wiedza o języku (wiedza jasna) nie jest uporządkowana.
Wiedza naukowa jest sprawdzona, zasadności można dowieść w sposób naukowy, podlega ona weryfikacji w sposób rozumowy.
Językoznawstwo jest zbiorem naukowych sądów i określeń na temat danego języka, opisanej i utrwalonej w podręcznikach.
Ferdynand de Sausseure twierdził, że aby posługiwać się językiem trzeba znać pionki – elementy gramatyczne i zasady – sposób ich składania (porównanie do gry w szachy). Wiedza jasna i wiedza wyraźna (potrzebna do opisu systemów językowych, która zdobywamy na studiach).
Językoznawstwo jest zbiorem sądów tworzących wiedze wyraźna o języku.
W jaki sposób percypujemy mowę?
Odbieramy ja przy pomocy zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku (w przypadku pisma Breila).
Język odbieramy jako konkretną materię (przejaw mowy) -> w takiej postaci trafia do mózgu, rozumienie następuje dopiero na etapie przyswajania bodźca przez mózg za pomocą wzorca języka.
Na język składają się dwa elementy: langue – (matryca w mózgu) system języka, parole – (mówienie) gotowa, konkretna wypowiedź.
Tekst -> konkretny i dotykalny, odbieramy w sposób zmysłowy, indywidualny i wieloznaczeniowy w zależności od kontekstu, nie jest strukturą
System -> abstrakcyjny, wspólny dla wszystkich (jedna „matryca” w mózgach dzięki której rozumiemy mowę), stanowi strukturę
|
Fonologiczna | Fonem |
|---|---|---|
| Morfologiczna | Morfem | |
| Leksykalna | Leksem | |
| Syntaktyczna | Zdania - stosowanie | |
|
Foniczna / graficzna | Głoski / litery |
| Morficzna | Morfy | |
| Wyrazowa | Wyraz tekstowy | |
| Składniowa | Zdania – użycie |
Język jest wypracowany, ukształtowany przez historię i współczesność.
Kompetentne posługiwanie się językiem jest znakiem kultury człowieka.
Normy polszczyzny (ale również każdego innego języka) zależą od:
procesów wewnątrz językowych ( np. słowotwórczych)
procesów zewnątrz językowych (np. zapożyczenia)
Zasada „język jest dobrem publicznym”, została sformułowana w odniesieniu do polszczyzny dopiero w wieku XVIII.
Wyodrębnia się trzy doby rozwoju polszczyzny:
staropolską (966 aż do przełomu XV i XVI w.)
średniopolską (XVI, XVII, aż do 1792 roku (rozbiory))
nowopolska (oświecenie, wiek XIX i XX, aż do dzisiaj)
Język pełni funkcję:
jednoczącą – pozwala utożsamiać się z jakąś społecznością, zwaną narodem
separującą – pozwalającą odczuć inność narodową, separuje nas od innych języków i narodowości
prestiżową – poprawność językowa poza gwaryzmami
normatywna – pełni rolę ramy odniesienia, pozwala dokonać wyboru i skodyfikowania wypowiedzi
Język etniczny to termin obejmujący wszystkie odmiany języka narodu, a więc nie tylko język ogólny (ogólnonarodowy), dialekt kulturalny (czyli polszczyznę literacką), ale również wszystkie gwary, odmiany zawodowe i środowiskowe.
Język ogólny czyli inaczej ogólnonarodowa odmiana polszczyzny, to ogólna odmiana kulturalna języka narodowego, która jest w przeciwieństwie do wszystkich odmian środowiskowych i regionalnych ta odmianą, która upowszechniana przez szkołę, administrację, literaturę i media, służyć ma jako środek porozumiewania się we wszystkich dziedzinach wszystkich członków narodu, bez względu na płeć, wiek, zawód, pochodzenie społeczne i terytorialne.
Język naturalny przeciwstawia się z jednej strony językom sztucznym (np. esperanto, który jest językiem wymyślonym), z drugiej strony językom formalnym (np. językom logiki, matematyki, informatyki).