Psychologia rozwoju str .363-371

Sposoby pojmowania własnego ” ja” oraz związków z innymi

• Pojęcie własnego „ja”
  Pojęcie własnego „ja” w okresie dorastania staję się coraz bardziej abstrakcyjne. Chłopak czy dziewczyna skupia się bardziej na cechach wewnętrznych, ideologiach, poglądach, wartościach a nie na cechach zewnętrznych (wygląd)- ma coraz mniejsze znaczenie.

• Postrzeganie siebie w różnych rolach: jako ucznia, wśród przyjaciół, w rodzinie, w związkach uczuciowych.

• Zwracają uwagę na to co przystoi, lub nie przystoi ich płci.

Pojęcie roli płci w okresie dorastania

• Młodzi ludzie rozumieją płeć jako społeczne konwencje, z zatem pojęcie roli płci staje się bardziej elastyczne.

• Potrafią określić siebie w kategoriach posiadania cech męskich i żeńskich

Typy ról płciowych

-męski- jednostka postrzega siebie jako posiadacza przewagi jednych cech nad drugimi

-żeński -jednostka postrzega siebie jako posiadacza przewagi jednych cech nad drugimi

-androgyniczny- jednostka, która uważa się za posiadacza cech i męskich i żeńskich

-nierozróżniony- jednostka, która nie przyznaje się do żadnej z płci

Tożsamość w okresie dorastania Wg. Eriksona okres dorastania mieści się w kategoriach kryzysu TOŻSAMOŚĆ A NIEPEWNOŚĆ. Pierwsze poczucie tożsamości dziecka „odkleja się” częściowo od niego w wyniku gwałtownego przyrostu ciała i zmian spowodowanych dojrzewaniem płciowym. Wg. Eriksona w okresie dorastania dawna tożsamość nie spełnia już swojej funkcji, a ta która ma pomóc wkroczyć młodemu człowiekowi w nowy etap życia dopiero się rodzi. Młody człowiek w tym okresie szuka swojej tożsamości.

Wg. Jamesa Marcii formowanie się tożsamości nastolatka składa się z dwóch kluczowych aspektów: kryzysu i zobowiązania.

Kryzys-okres dokonywania nowych wyborów, kiedy stare wartości i decyzje podlegają ponownemu rozważeniu. Może przebiegać łagodnie lub w formie wstrząsu. Pojawia się dość późno i nie trwa dlugo

Statusy tożsamości:

• Tożsamość osiągnięta- jednostka przeszła kryzys i doszło do przyjęcia zobowiązania w obszarze ideologicznych i zawodowych celów. ( najczęściej dopiero na studiach)

• Moratorium- kryzys jeszcze trwa, nie przyjęto jeszcze zobowiązania

• Tożsamość przejęta- doszło do przejęcia zobowiązania z pominięciem okresu kryzysu. Nie nastąpiło ponowne rozważenie dawnych stanowisk. Zamiast tego młoda osoba zaakceptowała zobowiązanie wyznaczone przez kulturę lub rodziców.

• Tożsamość rozproszona- młody człowiek nie przechodzi kryzysu i nie podjął zobowiązania. Rozproszenie może oznaczać albo wczesny etap kryzysu albo niepowiedzenia w przejęciu zobowiązania po kryzysie.

Tożsamość etniczna

Młodzi ludzie z grup mniejszościowych muszą rozwinąć własną tożsamość etniczną lub rasową, co idzie w parze z identyfikacją siebie samego jako członka określonej grupy, podjęcia zobowiązań wobec tej grupy, jej wartości, poglądów itp.

Rozwój tożsamości etnicznej przebiega a trzech etapach:

I etap- „Niesprawdzonej tożsamości etnicznej”- charakteryzuje się negatywnym wizerunkiem i stereotypami powszechnymi w kulturze. Ważne jest to, w jaki sposób rodzice przekażą informacje o danej mniejszości, do której młody człowiek należy

II etap- „Poszukiwanie tożsamości etnicznej”- od tego momentu młodzi ludzie poszukują, zaczynają porównywać swoją wspólnotę z innymi i próbują wydać samodzielny osąd

III etap- może doprowadzić do rozwiązania sprzeczności

Ci, którzy osiągnęli wyraźną tożsamość mają wyższe poczucie własnej wartości i lepsze dostosowanie psychologiczne.

Poczucie własnej wartości

• Z nastaniem okresu dorastanie poczucie własnej wartości początkowo niespodziewanie spada. Wiąże się ono z okresem rozpoczęcia dojrzewania płciowego.

• Kiedy proces przejściowy jest łagodniejszy, nie obserwuje się obniżenia poczucia własnej wartości na początku okresu dorastania

Przyjaźń

• W przyjaźni obserwujemy zmiany. Pod koniec okresu dorastania bawet najbliższa przyjaźń nie zaspokaja wszystkich potrzeb i zwykle nie jest ona zbyt stabilna.

• Przyjaźnie te ulegają zmianom, rosną lub topnieją

• Naprawdę dobra przyjaźń to taka, która dostosowuje się do tych zmian

Charakter związków

Związki wpływają na sposób myślenia dziecka, w równej mierze, jak zmiany w rozumowaniu dziecka wpływają na charakter związków.

W okresie dorastania nadal najważniejszymi związkami są te z rodzicami i rówieśnikami

Związki z rodzicami

Młodzi ludzie w relacjach z rodzicami mają do wykonania dwa zadania:

1.uniezależnić się od nich

jednocześnie

2.zachować poczucie związku z nimi