LITWA

Odrodzenie narodowe Litwinów

Sytuacja na Litwie w połowie XIX wieku. Powstanie 1863 roku i jego następstwa.

W połowie XIXw. Litwa znalazła się w trudnym położeniu. Od czasu stłumienia powstania listopadowego władze carskie zmierzały konsekwentnie do rusyfikacji kraju, do całkowitej jego unifikacji z resztą cesarstwa.Wśród celów sprecyzowanych przez wilenskiego generała-gubernatora w 1862r. na plan pierwszy wysunęło się dążenie do ‘’nadania tutejszemu krajowi takiego kierunku rozwoju, by się zlał ostatecznie z narodowością rosyjską’’. Najważniejszą przeszkodę na dordze do realizacji tego zamierzenia władze dostrzegały w daleko posuniętej polonizacji Litwy i starały się ją podwazyć. Społeczność litewska,etniczni Litwini , a byli nimi wówczas prawie wyłącznie chłopi, pozostawała na uboczu tej walki. Natomiast świadomość narodowa w sensie nowoczesnym pozostawała wśród nich w stanie uspienia. W tym czasie ujawniły się dwa zjawiska. Po pierwsze chodziło o żywy oddźwięk jaki znalazły hasła walki z pijaństwem , rozpowszechniane przez duchowieństwo, a zwłąszcza biskupa. Po drugie dał się zaobserwować niezwykły pęd ckłopów litewskich do oświaty.Pozorny spokój i ciszę przerwało poruszenie które ogarnęło kraj w 1861r. Na Litwie miały miejsce liczne demonstracje . Stanowiły one prostest wobec polityki władz , niosły one żądania przywrócenia praw. Również w samym powstaniu 1863r. mieszkańcy Litwy wzięli aktywny, rzucający się w oczy udział. Do szeregów powstańczych poszła szlachta, mieszkancy miast i miasteczek a także chłopi. Prawdziwego rozmachu powstanie nabrało w kwietniu na jego czele stanął płk Zygmunt Sierakowski ‘’Dołęga’’. Zwycięstwo Sierakowskiego pod Ginetynami odbiło się głośnym echem na całej Żmudzi. Oddziały na Litwie walczyły z dużą zaciętością do końca 1863r. a niektóre z nich przetrwały do 1864r.Wszyscy walczyli przeciwko rosyjskiej prze4mocy o wspólne polsko-litewskie cele. Powstanie poruszyło masy chłopskie , które wcześniej były bierne. Lata popowstańcze przyniosły wzrost prześladowań , przede wszystkim na społeczność polską ale godziły także w Litwinów. Polaków chciano zgnębić prześladowaniami , a Litwinów zrusyfikować. Chłopi litewscy stanowczo odrzucili nowe druki nie chcieli wcale ich czytać. Po 1863r, zaczęły zachodzić na Litwie istotne przeobrażenia społeczne,wyniknęły one stąd ze powstanie styczniowe zmusilo carat do zalegalizowania przeobrażeń agrarnych, została zniesiona pańszczyzna, część ziemi przeszła w ręce chłopów. Władze carskie zauważyły pęd Litwinów do oświaty i pomyślały o wykorzystaniu go do własnych celów nie rezygnując z zasadniczego zamierzenia rusyfikacji Litwinów. Od 1874r. ustanowiono stypendia dla najzdolniejszych studentów Litwinów na uniwersytecie moskiewskim. Większość z tych ludzi zdobywając wykształcenie nadal silnie nasycała się wszechobecnymi na Litwie pierwsiatkami kultury polskiej.

Gazeta’’Ausra’’ i jej znaczenie

Myśl o wydaniu własnej gazety musiała silnie nurtować środowisko inteligentów litewskich, gdyż pomysły stworzenia pisma wyszły jednocześnie z kilku stron. Student Jonas Sliupas podjął w Kownie i Moskwie starania w celu otrzymania zezwolenia na wydanie gazety, jednak stanowsko władz było niezmienne nie było mowy o wydaniu gazety litewskiej drukowanej alfabetem łacińskim. Z pomysłem stworzenia gazety nosił się także poeta Andrius Visteliauskas.

Pismo otrzymało tytuł Ausra’’ co znaczy jutrzenka.gazeta miala stać się zorzą odrodzenia narodowego Litwy. Nr pierwszy ukazał się w marcu 1883r. (Basanavicius)

Litewski ruch narodowy na przełomie XIX i XX wieku.

Gazeta Ausra stworzyła tradycję i precedens po którym było już nie do pomyślenia ażeby można siębyło obejść bez własnych gazet. Wokół nich skupiło się życie intelektualne i narodowe ówczesnych Litwinów. W 1887 r. ukazuwać się zaczęło pismo Sviesa(światło) jej wydawcy obiecywali zajmować się sprawami historii nauki oświaty języka kwestiami życia codziennego. W sierpniu 1890r. gazeta upadła. Kierunek katolicki i narodowy kontynuowała Apzvalga( przegląd). Stawiała wyraźny cel bronić katolicyzmu przed prawosławiem, litewskości przed rusyfikacją, łączyć sprawy wyznania z potrzebami narodu. Następnie Tevynes Sargas dużo uwagi poświęcał sprawie przywrócenia prawa druku. W sprawach narodowych opowoadał się za jednością Litwinów , zachowaniem własnego języka i obyczajów. Najważniejszą rolę odegrała gazeta Varpas( dzwon) ta gazeta stawiała sobie za cel wdrożenie narodowego sposobu myślenia, wskazanie społeczeństwu dróg odrodzenia, poprawy duchowego i materialnego bytu Litwinów,zaszczepienie wiary we własne siły. Pisał dużo o prześładowaniach ze strony rzadu o rusyfikacji, narzucaniu prawosławia. Sprawy stosunków z Polakami były wyraźnie zaznaczone.Przyczynił sięteż do tego że proces odrodzenia narodowego na Litwie uległ wyraźnej krystalizacji.Faza poszukiwania tożsamości narodowej w dużym stopniu została zakończona , natomiast rozpoczął się okres formowania oblicza politycznego. Litwa z prowincji polskiej bądź rosyjskiej stawała się sama w sobie narodem, rozwijającym się w kierunku samodzielnisci organicznej, Litwa zaczynała snuć czynnie własny rozwój z wewnętrznego układu czynników i potrzeb. Jedną ze specyficznych cech litewskiego ruchu narodowego omawianych lat były wysiłki związane z doskonaleniem języka. W 1904 r. zaczęła tworzyć się partia litewskich chrześcijańskich demokratów, która u swych podstaw stawiała encyklikę papieża Leona XIII. W 1896R. OGŁOSZONY ZOSTAŁ PROGRAM Litewskiej Socjaldemokratycznej Partii (LSDP). Wychodził on z ogólnych założeń socjalistycznych,przejmując najwięcej z programów niemieckich i austriackich socjaldemokratów. Litewski ruch narodowy u progu XX stulecia dojrzał do odczucia swej etnicznej odrębności. Rodzić zaczęła się idea wolności., jeszcze dość nieśmiało ale torowała sobie drogę myśł o konieczności uzyskania swobód politycznych.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
litwa
Pielgrzymki, Litwa, Litwa, Łotwa, Estonia
stosunki Polski z Niemcami, Czechosłowacją, Związkiem Radzieckim, Litwą, Łotwą w okresie międzywojen
!! Wypracowania !!, 114, Związki Polski z Litwą
litwa, II rok II semestr, hais zdać kolosa na 5!!, ais
Prezentacja Litwa
Polska i sąsiedzi, 17.Litwa
Litwa turystyka aktywna pl
polska i litwa, Testy, sprawdziany, konspekty z historii
Litwa w XIX wieku, ETNOGRAFIA
POLSKA I LITWA JAGIELLONÓW, NAUKA, WIEDZA
Litwa ujawni dokumenty KGB i agentów działających na terytorium
13 konspekt. Litwa i Rumunia, Stosunki Międzynarodowe, Polska Polityka Zagraniczna
Litwa
Ostatni zjazd przed Litwą
Litwa

więcej podobnych podstron