Wykład 7 16.01.2011

Pieniądz definiuje najogólniej jako wszelkiego rodzaju środki wymiany i środki płatnicze, kt zdolność do zapłaty jest nieograniczona zarówno wtedy, kiedy kupujemy jakoś towar, jak i wtedy, kiedy regulujemy jakieś zobowiązania finansowe względem kredytobiorcy, banku centralnego, budżetu, budżetu lokalnego, itp.

Funkcje pieniądza

• Miernik wartości

• Środek cyrkulacji (towar-pieniądz-towar)

• Środek tezauryzacji

• Środek płatniczy

• Pieniądz światowy

Pieniądz może występować w postaci:

• P kruszczcowego

• P papierowego

• P bankowego

Rodzaje pieniądza:

1. Wg stanu fizycznego:

   1. Gotówkowy

   2. Kruszczowy

      1. Papierowy

      2. kruszcowy

   3. Bankowy

2. Wg kryterium wartościowego:

   1. Pełnowartościowy

   2. Podartościowy

   3. Ponadwartościowy

   4. Fidutencjalny (manipulowany, dekretowany)

3. Z pkt widzenia stopnia płynności pieniądza:

   1. Grupa M1 – obejmuje gotówkę oraz depozyty na rachunkach czekowych w bankach komercyjnych płatnych na każde żądanie. Do tej grupy zalicza się także czeki podróżne

   2. Grupa M2 – uwzględnia to wszystko, co wchodzi w skład grupy M1, a ponadto obejmuje rachunki oszczędnościowe oraz małe rachunki terminowe nie przekraczające określonej sumy w danym kraju

   3. Grupa M3 – uwzględnia wszystko, co wchodzi w skład grupy M2, a ponadto obejmuje duże salda rachunków terminowych przekraczające określoną sumę w danym kraju

„Prawo zastępowania szybkości przez masę i masy przez szybkość”

Im większa jest szybkość obiegu pieniądza, tym mniej pieniędzy potrzeba do obsługi procesu cyrkulacji.

M_t = PT / V_t

Gdzie:

T – poszczególne towary

P – ich ceny

PT – suma cen

Mt – masa pieniądza niezbędna do wypełnienia przez pieniądz funkji środka cyrkulacji (ilość jednostek pieniężnych na rynku)

Vt – transakcyjna szybkość obiegu pieniądza

1. Prawo Greshama-Kopernika

Prawo wypierania z obiegu pieniądza lepszego przez gorszy.

Ilekroć rywalizują w obiegu jako prawne środki płatnicze pieniądz podwartościowy, pełnowartościowy i nadwartości owy, pieniądz o wyższej wartości jest wypierany przez pieniądz o niższej wartości.

1. „Prawo powrotnego strumienia pieniądza”

Brany pod uwagę jest pieniądz w formie kredytu, który po jakimś czasie wraca spowrotem do emitenta (bank).

Ale powołany w ten sposób do życia nowy pieniądz istnieje tylko czasów. Zaciągnięty kredyt podlega przecież spłacie, ta zaś oznacza wycofanie pieniądza z obiegu. Kredytowy sposób zaopatrywania gospodarki w pieniądz zapewnia więc powrót do emitenta po spełnieniu przez kredyt celów, na jakie został zaciągnięty

Mechanizm kreowania pieniądza:

• Banki komercyjne kreują pieniądz bezgotówkowy przez udzielanie kredytów

• Zdolność banków do kreowania pieniądza zależy od ich rezerw

• Tylko bank, który posiada rezerwy nadwyżkowe może udzielać kredytów

Potencjalne możliwości kreacji depozytów przez system bankowy są ograniczone z jednej strony przez regulacje banku centralnego, a z drugiej strony przez ‘uczestników gry rynkowej’.

W celu poddania procesu kreacji pieniądza kontroli i panowania nad ogólną polityką pieniężną, bank centralny wprowadził ustawowy przymus tworzenia rezerw obowiązkowych od różnego rodzaju depozytów

Rezerwa obowiązkowa – jest to część wkładów depozytowych, jaką na mocy decyzji banku centralnego każdy bank komercyjny musi utrzymywać w postaci gotówkowej w skarbcu lub na rachunku w banku centralnym.

Rezerwa nadwyżkowa – są to zasoby gotówkowe banku komercyjnego, stanowiące nadwyżkę nad rezerwami obowiązkowymi.

Przykład

Załóżmy, że bank centralny w Hipotecji ustalił stopę rezerw obowiązkowych na poziomie 10%. Oszczędni mieszkańcy po dokonaniu transakcji wpłacają całą gotówkę do banku.

I pewien klient lokuje w banku komercyjnym BofH 1000 dolarów hipteckich Bank tworzy rezerwę obowiązkową w wysokości 10% depozytu, a pozostałą kwotę przeznacza na kredyt dla klienta.

……………

Następnie kredytobiorca otrzymuje kredyt w postaci czeku, którym płaci za samochód w salonie samochodowym

Właściciel salonu samochodowego deponuje czek w Banku of Hypotetia.

Proces kreacji pieniądza

Depozyt	Rezerwa obowiązkowa	Rezerwa nadwyżkowa	kredyt
1000	10% z 1000 = 100	1000 – 100 = 900	900
900	10% z 900 = 90	900 – 90 = 810	810
810	10% z 810 = 81	810 – 81 = 729	729

Gdyby – zgodnie z przyjętymi założeniami – kontynuować ten proces tworzenia nadwyżki depozytów, wówczas pierwotna nadwyżka depozytów (1000 dolarów) mogłaby spowodować potencjalny wzrost kredytów w wysokości określonej przez odwrotność stopy rezerwy obowiązkowej.

Suma wykreowanych kredytów

N_D x 1/r = S_k

Gdzie:

N_D – pierwsza nadwyżka depozytu

r – stopa rezerwy obowiązkowej (udział rezerwy obowiązkowej w ogólnej sumie depozytów)

S_K – suma możliwych kredytów

Mnożnik kreacji pieniądza – to odwrotność stopy rezerw obowiązkowych.

Pokazuje on, ile maksymalnie pieniądza może wykreować system bankowy z rezerw nadwyżkowych.

Przykład c.d.

W przykładzie suma wykreowanych kredytów wyniesie

N_D x 1/r = S_k

900 x 1/10% = 900 x 1/0,1 = 900 x 10 = 9000

Zaś wartość mnożnika kreacji pieniądza:

M = 1/r = 1/10% = 1/0,1 = 10

Koszty – to nakłady produkcyjne w ujęciu wartościowym.

Funkcja kosztów

K = f (Q, C, L, v, s)

Gdzie:

Q – wielkość produkcji

K – koszty całkowite

L – nakłady pracy

C – nakład kapitału

v – jednostkowa cena pracy

s – jednostkowa cena kapitału

RODZAJE KOSZTÓW

Koszty prywatne – koszty ponoszone przez producenta w związku z podejmowaną działalnością produkcyjną

Koszty społeczne – kosztom prywatnym zawsze towarzyszą określone koszty społeczne. Decyzja o prowadzeniu działalności produkcyjnej skutkuje kosztami ponoszonymi z tego tytułu przez społeczeństwo lub inne przedsiębiorstwa.

Koszty alternatywne – koszty związane z utratą korzyści zastosowania zasobów innej działalności. Są to koszty utraconych możliwości.

Koszty produkcji w krótkim okresie czasu dzielimy na:

Koszty zmienne – zmieniające się wraz ze zmianami wielkości produkcji

Koszty stałe – niezależne od rozmiarów produkcji.

Rodzaje kosztów

• Koszty stałe całkowite (K_SC)

• Koszty stałe przeciętne (K_SP)

• Koszty zmienne całkowite (K_ZC)

• Koszty zmienne przeciętne (K_ZP)

• Koszty całkowite (K_C)

• Koszty przeciętne (K_CP)

• Koszty krańcowe (koszty marginalne) (K_K)

Koszty stałe całkowite (K_SC) – są ponoszone przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości produkcji. Koszty te występują nawet gdy produkcja wynosi zero.

Rys. K
					Ksc
					Q

Koszty stałe przeciętne (KSP) – zwane też kosztami stałymi jednostkowymi, określają jaka część kosztu stałego całkowitego przypada na jednostkę produktu

K_SP = K_SC / Q

Rys K
				Ksp
					Q

Koszty zmienne całkowite (KZC) – rośnie w miarę zwiększania rozmiarów produkcji, przy czym tempo wzrostu kosztów jest nierównomierne. Początkowo koszt zmienny rośnie wolniej (przyrosty kosztu są malejące), następnie zaś po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji, zaczyna wzrastać szybciej (przyrosty kosztu są rosnące).

Rys K
					Kzc
					Q

Koszty zmienne przeciętne (KZP) – zwane też kosztami zmiennymi jednostkowymi, określają jaka część kosztu zmiennego całkowitego przypada na jednostkę produktu.

K_ZP = K_ZC / Q

Rys. K
				Kzp
					Q

Koszty całkowite (K_C) – są sumą kosztów stałych całkowitych i kosztów zmiennych całkowitych.

K_C = K_SC + K_ZC

K
					Kzc
					Ksc
					Q

Koszt całkowity przeciętny – jest kosztem całkowitym przypadającym na jednostkę produktu

K_CP = K_C / Q

Rys K
				Kcp
					Q

Koszt krańcowy (koszty marginalne) – określają o ile wzrosną (spadną) koszty całkowite jeżeli produkcja wzrośnie (spadnie) o kolejną jednostkę. Jest to więc zmiana kosztu całkowitego wynikająca ze zmiany produkcji o kolejna jednostkę.

K_K = ΔK_C / ΔQ

Gdzie:

ΔK_C – (KC2 – KC1 ) – zmiana kosztu całkowitego

ΔQ –

Rys K
				Kk
					Q
Rys. K
				Kk	Kcp
					Kzp