Czynniki rozwoju psychicznego
Od czego zalezy ze rozwoj psychiczny będzie przebiegal prawidłowo jakie uwarunkowania spowoduja ze ten proces moze przebiegać lepiej ?
Koncepcje jednoczynnikowe ( skrajne) – Były typowe dla wcześniejszych grup wyjaśniania przyczyn zmian rozwojowych ( dychotomiczne/wszystko albo nic)
Koncepcje natywistyczne – wywodzą się one z tradycji filozoficznej racjonalizmu zapoczątkowanej przez Platona a kontynuowanej między innymi przez Kartezjusza. Przedstawiciele tych koncepcji uznają priorytet czynników biologicznych, genetycznych. Ich zdaniem przebieg rozwoju indywidualnego i jego granice są wyznaczone właściwościami wrodzonymi, które ujawniają się w miarę dojrzewania organizmu i osiągania przez jednostkę kolejnych stanów rozwojowych. Inaczej mówiąc wrodzone dyspozycje psychiczne są najistotniejsze i dlatego indywidualność człowieka i jego osobowość są w znacznym stopniu wyznaczone już przed jego urodzeniem.
Koncepcje empiryczne – wywodzą się one z tradycji filozoficznej empiryzmu reprezentowanej między innymi przez John Locke’a i Francis Bacona ( teze Locka jako tabula rasa zapisywana przez doświadczenie ).
Zdaniem przedstawicieli tych koncepcji głównym czynnikiem rozwoju psychicznego jest środowisko. Do koncepcji empirycznych zaliczamy koncepcje behawiorystyczne, a także teorie powstałe pod wpływem socjologii, które za najważniejszy czynnik rozwoju uznają środowisko społeczne.
Teoria dwuczynnikowa (teoria konwergencji) W. Sterna – jest to próba pogodzenia wcześniej przedstawionych koncepcji. Zdaniem autora dyspozycje psychiczne są zdeterminowane dziedzicznie, ale ich rozwój zależy od wpływów środowiska w którym człowiek żyje, a dopiero pod wpływem środowiska wrodzone zadatki aktualizują się i przekształcają w trwałe właściwości psychiczne.
Teoria wieloczynnikowa rozwoju (obecnie najczęściej przywoływane i akceptowane/ czynniki działają na rozwój zależnie od siebie i w zależności od interakcji ze sobą)
W polskiej psychologii rozwojowej najczęściej przedstawia się koncepcję cztero czynnikową która wskazuje na :
a)zadatki wrodzone
b)własna aktywność i działalność
c)środowisko(czynniki ekologiczne)
d) wychowanie i nauczanie (kształcenie)
Ad. A - Anatomiczne i fizjologiczne cechy organizmu takie jak strukturalne i funkcjonalne funkcje narządów zmysłowych. Typ układu nerwowego i związanego z nim układu hormonalnego. Zadatki te są podłożem materialnym zdolności i innych cech indywidualnych choć nie przesądzają o nich ostatecznie. Te same zadatki mogą być podstawą różnych zdolności rozwijanych pod wpływem sposobów działania człowieka i warunków społeczno-kulturowych w jakich on żyje.
Ad. B – Jest to jej biologicznie zdeterminowane czynne uczestnictwo w poznawaniu świata i przeobrażaniu go. Dziecko od momentu urodzenia nie wchłania biernie bodźców z otoczenia, lecz zdobywa aktywnie doświadczenie. Najpierw za pośrednictwem osób dorosłych, a potem coraz bardziej samodzielnie dzięki świadomej i zinterioryzowanej działalności psychicznej. Aktywność własna to charakterystyczny stan i podstawowa cecha każdego organizmu powoduje ona że jednostka reguluje swoje stosunki ze środowiskiem tzn. nie tylko przystosowuje się do niego, lecz także wywołuje zmiany w swoim otoczeniu.
Ad. C – czynniki ekologiczne obejmują wiele składników:
-jedna grupa składników to rozmaite elementy środowiska naturalnego (biogeograficznego) :
-warunki klimatyczne
-fauna i flora otoczenia
-zasoby mineralne i wodne
Druga grupa to ekonomiczne i społeczno kulturowe własności środowiska
-poziom gospodarczy społeczeństwa
-gęstość zaludnienia
-stan budownictwa i komunikacji
-zróżnicowanie zawodowe mieszkańców
-organizacja szkolnictwa
-zasoby kultury materialnej i duchowej
Ad. D
Kształcenie obejmuje wychowanie i nauczanie oraz uczenie się będące podstawą nabywanie doświadczenia indywidualnego. Odgrywa ono szczególnie ważną rolę w okresie dzieciństwa i młodości, a także w dalszych stadiach rozwoju