Wykład psychologia rozwojowa 13-04-2011
Typy przywiązania - (1) ufne (bezpieczne)
Zachowania głównego opiekuna ( matki) prowadzące do wykształcenia się tego wzorca powiazania:
- dostępność fizyczna i psychiczna dla dziecka
- wrażliwe reagowania ze strony matki na sygnały które wysyła niemowlę
- przyjmowanie perspektywy dziecka, interpretowanie sygnałów wysyłanych przez dziecko zgodne z jego potrzebami
- stałość, spójność, i przewidywalność relacji na sygnały dziecka
Zachowanie dziecka w sytuacji nieznanej:
- dziecko dobrze znosi rozłąkę z opiekunem i szybko angażuje się w eksploracje otoczenia
- w poczuciu zagrożenia aktywnie poszukuje kontaktu z innymi
Konsekwencje dla dalszego funkcjonowania dziecka:
- umiejętność nawiązywania i podtrzymywania bliskich relacji z ludźmi;
- przekonanie ze inni ludzie są życzliwi, mają pozytywne intencje;
- chętne angażowanie się w eksploracje otoczenia;
- w sytuacjach konfliktów i trudności aktywne poszukiwanie rozwiązań;
- umiejętność zwracania się o pomoc do innych ludzi i korzystać z ich pomocy;
- zdolność do samodzielnego regulowania swoich stanów emocjonalnych;
- prawidłowe rozróżnianie stanów emocjonalnych innych ludzi;
- przekonanie że pobudzenie emocjonalne nie musi prowadzić do dezorganizacji zachowania;
- przekonanie że w wypadku nadmiernego pobudzenia można podjąć skuteczne kroki, aby przywrócić stabilizacje.
Typy przywiązania - ( 2) lękowo - ambiwalentne
Zachowania głównego opiekuna ( matki) prowadzące do wykształcenia się tego wzorca przywiązania :
- brak ciągłego dostępu do matki lub dostęp pozorny
- brak konsekwentnej opieki ze strony matki, brak spójności, przewidywalności reakcji na sygnaly dziecka;
- matka czasami jest opiekuńcza, skupiona na dziecku , zaspakajająca jego potrzeby, a czasem daleka, skoncentrowana na swoich sprawach lub zła na dziecko ( mimo że wyraża ona te same potrzeby i wysyła te same sygnały co wcześniej).
Zachowanie dziecka w nieznanej sytuacji:
- wykazuje niewielkie zainteresowanie badaniem otoczenia, jest wyraźnie nieufne wobec obcego;
- bardzo się niepokoi oddzieleniem od matki, ale też nie uspakaja się po jej powrocie
- czasem szuka, a czasem unika kontaktu z matką
Konsekwencje dla dalszego funkcjonowania dziecka:
- niepewność w kontakcie z figurą przywiązania;
- brak swobodnej eksploracji ;
- silny lęk przed separacją;
- zmienność nastrojów ( złość, grymaszenie u dzieci) i ambiwalentne zachowanie, często nieadekwatne co do sytuacji szczególnie u osób dorosłych
- niepewność co do własnej wartości
- dzieci często odczuwają poczucie winy u siebie a nie u swoich rodziców nawet jak już dorośnie
- przekonanie o nieprzewidywalności świata;
- sprzeczna atrybucja wyobrażeń i intencji;
- manipulacyjne wykorzystywanie ekspresji emocjonalnej, aby zwrócić na siebie uwagę otoczenia
- dostosowanie własnej emocjonalności do otoczenia.
Typy przywiązania - (3) lękowo - unikające
Zachowania głównego opiekuna ( matki) prowadzą do wyksztalcenia się tego wzorca przywiązania :
- odrzucenie dziecka;
- brak fizycznej i psychicznej dostępności matki;
- błędne interpretowanie i reagowanie na sygnały wysyłane przez dziecko
- w sytuacji gdy dziecko poszukuje bliskości fizycznej, matka unika z nim kontaktu, stara się odwrócić jego uwagę w stronę innych osób lub przedmiotów
- niewielka zdolność przyjmowania perspektywy dziecka, w opiece nad dzieckiem kierowanie się własnymi celami
- Nadmierna kontrola reakcji dziecka
Zachowanie dziecka w niepewnej sytuacji:
-Unika kontaktu z matką zwłaszcza kiedy spotyka się z nią po dłuższej nieobecności
-Czuje się tak samo dobrze w towarzystwie osoby obcej, jak i matki
Konsekwencje dla dalszego funkcjonowania dziecka:
- spodziewanie się raczej odtrącenia i braku pomocy , prezentowanie zachowań obronnych i unikanie kontaktu z figurą przywiązania ( matka)
- brak umiejętności skutecznego poszukiwania wsparcia w sytuacjach trudnych
- przekonanie o swojej niskiej wartości
- spostrzeganie świata i innych ludzi jako nieprzyjaznych i negatywnie nastawionych do jednostki
- trudności w rozpoznawaniu własnych emocji
- nadmierna kontrola emocjonalna, uniemożliwiająca wyrażenie i zaspokojenie swoich rzeczywistych potrzeb
- prezentowanie fałszywego afektu.
Typy przywiązania - (4) zdezorganizowanie - wyraźna patologia
Zachowania głównego opiekuna ( matki) prowadzące do wykształcenia się tego wzorca przywiązania:
- przemoc, zadawanie dizycznego bólu dziecku;
- otwarte wyrażanie wrogości wobec dziecka
- celowe wywoływanie strachu u dziecka
- dziwaczne, budzące lęk zachowania matki - niespójne, gwałtowne , odbiegające od norm społecznych.
Zachowanie dziecka w nieznacznej sytuacji:
- oszołomienie, zagubienie lub obawa
- idąc do matki odwraca wzrok unika kontaktu
Konsekwencje dla dalszego funkcjonowania dziecka:
- lęk przed figurą przywiązania;
- dezorientacja w kontakcie z opiekunem;
- poważne zakłócenia w funkcjonowaniu poznawczym i emocjonalnym dziecka;
-dezorientacja co do obrazu siebie i innych ludzi;
- atrybucja świata zewnętrznego jako niebezpiecznego;
- zawężenie świadomości własnych stanów emocjonalnych;
- niezdolność do normatywnej samoregulacji emocji.
Uwaga:
Należy ocenić motywacje co do adopcji
Zobaczyć czy nie ma motywów pedofilskich
Wykluczyć zabawę dzieckiem
Wybieranie dziecka jak produktu
Przygotować ludzi na to ze napotkają trudności
Stworzyć grupe wsparcia
Rozwój emocjonalny w wieku przedszkolnym
- w tym okresie dziecko coraz lepiej rozumie emocje własne i innych osób, zdobywa zdolność regulowania ekspresji własnych emocji
- duże znaczenie dla tego osiągnięcia rozwojowego mają rozmowy o stanach emocjonalnych
- po 9 r.ż. rozpoczyna się okres nawiązywania bliskich więzi emocjonalnych z przyjaciółmi tej samej płci, opartych na stawianiu wymagań, więzi emocjonalnych. Brak przyjaciół lub przyjaciela tej samej płci w wieku szkolnym jest przyczyną poczucia osamotnienia i niskiej samooceny.
- do około 10 r.ż. najczęściej zawiera się bliższe przyjaźnie z dziećmi tej samej płci, zaś zachowania płci przeciwnej są powodem negatywnych relacji emocjonalnych
Przemoc relacyjna - dziecko nie lubiane nagle zostaje zaproszona na urodziny dziecka, jest ono szczęśliwe. Te osoby nie przychodzą i potem wyśmiewają to dziecko w następnym dniu.
- nawiązanie przyjaźni stanowią dla dziecka podstawę dalszego różnicowania i doskonalenia uczuciowości. Mają one szanse trenowania empatii, altruizmu, wyrażania gniewu w nieagresywny sposób. Uczą się takich pojęć jak : zobowiązanie, lojalność, solidarność, odpowiedzialność za przyjaciela oraz grupę.
Wiek dorastania (wczesnej adorescencji) cechuje :
- labilność (chwiejność) emocji
- ambiwalentność uczuć
- bezprzedmiotowość uczuć
- wzrost okazywania agresji i depresji
Główne przyczyny: procesy neurohormonalne przekształcające organizm, zmieniający się obraz własnej osoby.
Rozwój uczuc przypadający na wiek młodzieńczy , zmierza w kierunku osiągnięcia dojrzałości uczuciowej, która charakteryzuje:
Przejście od zależności uczuciowej do niezależności
Od niekontrolowanego uzewnętrzniania uczuć do poddania ich kontroli
Od nieopanowanego uleganiu uczuciom do ich opanowania
Od egocentryzmu do socjocentryzmu
Uczucia stabilizują się, nabierają indywidualnego wyrazu. W tym wieku następuje rozwój tzw. Uczuć wyższych 9 ma to związek z myśleniem abstrakcyjnym) do którego zalicza się uczucia estetyczne, moralne, patriotyczne itd.
Dorosłość a życie emocjonalne
Dorośli na ogół wykazują silniejszą samoregulację emocji. Częściej niż młodzi ukrywają złość, smutek, szczęście, zainteresowanie, wstręt i wstyd. Ich nastrój jest bardziej stabilny.
Cechuje ich mniejszą chęć poszukiwania wrażeń ( choć trzeba pamiętać, ze jest to cecha, pod względem której ludzie znacznie różnią się między sobą) i niższy poziom reakcji psychofizjologicznego ( np. rozumienia się).
Etapy umierania wg Kubler - Ross
- zaprzeczenie ( kwestionowanie diagnozy lekarskiej, opieka innych specjalistów)
- gniew ( kierowane do personelu medycznego, do członków rodziny, do Boga)
- targowanie się ( negocjacje) (np. z personelem medycznym „jeśli mnie wyleczysz to …”)
- depresja ( niechęć do kontaktów, apatia)
- akceptacja ( pogodzenie się z tym ze odchodzę, porządkowanie spraw zaległych i zadbanie o przyszłość bliskich)
Wykład 14-04-2011
Psychologia mediów. Psychologiczne , wychowawcze i antywychowawcze oddziaływanie gier komputerowych.
Ze względu na sprzęt wykorzystania do grania ( ang. Hardware) gry komputerowe dzieli się na 4 kategorie:
Gry na konsole podłączone do telewizora
Gry na komputery osobiste
Małe gry ręczne ( np. przenośne konsole Game Boy firmy Nintendo)
Gry na duże automaty, spotykane w salonach gier.
Klasyfikacja gier komputerowych autorstwa
Ulfik - Jaworskiej (2005):
Gry logiczne
Gry przygodowe
Gry fabularne ( ang. Role-plaing games RPG)
Gry sportowe
Gry zręcznościowe
Gry strategiczne
Gry symulacyjne
Gry edukacyjne
Gry erotyczne
Gry komputerowe jako zjawisko społeczne.
Zabawa grami komputerowymi jest najbardziej popularna wśród dorastających ( 10/11 - 16/17 r.ż.)
Zainteresowanie grami komputerowymi jest większe wśród chłopców niż wśród dziewcząt:
- przeciętny, statystyczny gracz to chłopiec w wieku 13-17 lat mieszkający w dużym mieście , który zajmuje się grami od 2 do 4 godzin dziennie ( Łukasz 1998).
3. Można jednak zauważyć , że przewaga chłopców w tym zakresie nad dziewczętami jest zdecydowanie mniejsza niż w badaniach prowadzonych we wcześniejszych latach.
4. Analiza preferencji różnego rodzaju gier komputerowych pokazuje, że dużym zainteresowaniem cieszą się gry zawierające destrukcje i przemoc.
5. Wyniki wielu badań pokazują, że chłopcy i dziewczęta różnią się pod względem preferencji gier komputerowych.
Uwarunkowania atrakcyjności gier komputerowych dla dzieci i młodzieży:
- w sensie psychologicznym gracz nie doświadcza odrzucenia i odroczenia zaspokojenia swoich potrzeb;
- Gra daje możliwość aktywnego i bezpośredniego udziału gracza w przygodach komputerowego bohatera;
- gra jest stymulująca dostarcza wielu silnych wrażeń i przeżyć emocjonalnych
- Umożliwia izolację lub ucieczkę od świata realnego
- dostarcza gratyfikacji emocjonalnych
Pozytywne oddziaływanie gier komputerowych:
Polepszenie koordynacji wzrokowo - ruchowej
Polepszenie spostrzegawczości
Skrócenie czasu reakcji na bodźce
Rozwój zdolności przestrzennych u dzieci
Usprawnienie procesów myślowych i decyzyjnych
Pogłębianie umiejętności rozwiazywania problemów
Ćwiczenie koncentracji uwagi
Umocnienie samooceny, poczucie sprawczości i kontroli, dzięki doświadczeniom sukcesu
Negatywne oddziaływanie gier komputerowych ( niezależnie od treści):
Emocjonalne i behawioralne uzależnienie od gier komputerowych ( charakterystyczne cechy tego rodzaju uzależnienia to : a) kompulsywne powtarzanie pewnych zachowań b) brak zainteresowania innymi formami aktywności c) specyficzne objawy psychiczne
Nadmierne korzystanie z gier komputerowych powoduje umacnianie się siedzącego trybu życia, rezygnację z uprawiania sportu i innych form aktywnego odpoczynku
Wpływ gier komputerowych na stymulacje ataków epileptycznych określonych jako video game epilepsy ( dotyczy osób z genetycznie uwarunkowaną cechą wrażliwości na bodźce świetlne
Dzieci spędzające wiele czasu na graniu w gry komputerowe stają się coraz bardziej wyizolowane społecznie gdyż zabawa grami stanowi dla nich substytut kontaktów społecznych
Gry agresywne
Agresywne gry komputerowe - takie programy które angażują użytkownika w akty agresji skierowane wobec postaci i / lub przedmiotów generowanych przez program komputerowy.
Teoria katartyczna - każdy z nas posiada agresje w sobie i musimy ją jakoś wentylować ( np. przez gre) w tym celu aby nie wyładowywać jej na innych ludziach. Jest to teoria obalona. Teoria ta ma jedynie wartość historyczna a żadnej innej.
Współczesna teorią jest teoria jest activ user : ja jako osoba świadoma wiem jakie mam potrzeby i potrafię ją zaspakajać.
Oddziaływanie agresywne gier komputerowych na użytkownika:
Dzieci które grały w gry komputerowe o średnim i dużej zawartości przemocy prezentowały więcej wrogości niż dzieci które nie grały w grę komputerową.
Zarówno osoby bezpośrednio zaangażowane w grę agresywną jak i obserwatorzy wykazywali więcej zachowań agresywnych niż dzieci z grupy kontrolnej. Zależność ta dotyczyła jedynie dziewcząt.
Chłopcy (7-8 r.ż.) którzy wcześniej grali w grę zawierającą przemoc , następnie w zabawie spontanicznie prezentowali więcej aktów przemocy wobec przedmiotów i innych dzieci, niż chłopcy którzy grali w grę neutralną.
Dzieci grające wcześniej w grę zawierającą przemoc, następnie w zabawie naśladowały zachowania bohaterów z gry komputerowej.
Istotny spadek zachowań prospołecznych dzieci od 4 do 6 lat które wcześniej zajmowały się grą zawierającą przemoc.
Osoby preferujące gry zawierające przemoc uzyskują niższe wyniki wskazujące na umiejętność empatii.
Osoby grające wcześnie w grę zawierającą przemoc, miały większą tendencję do przyswajania innych wrogich intencji niż osoby grające zajmujące się gra neutralną.
Młodzież często korzystająca z „agresywnych” gier komputerowych wykazywała większą tendencję wobec przemocy niż ich rówieśnicy rzadziej grające w takie gry.
Wykład 27-04-2011
Psychologiczne mechanizmy oddziaływania „ agresywnych” gier komputerowych
Wyjaśnienie poprzez wskazanie mechanizmów wychowawczych: treningu, nadania znaczenia
(tworzenie konotacji emocjonalnych), podawanie wzorów modeli, presja sytuacyjna.
Odwrażliwienie (desensytyzacja).
Na Odwrażliwienie składa się:
Przekonanie o normalności i powszechności zachowań agresywnych
Spadek poziomu sympatii dla ofiary agresji
Zjawisko habituacji: pod wpływem powtarzających się bodźców pierwotnie silna reakcja emocjonalna ulega wytłumieniu gdyż organizm przyzwyczaja się do tego samego powtarzającego się bodźca
Kształtowanie skryptów poznawczych ( schematów poznawczych).
Mechanizm ten polega na kształtowaniu przekonań dotyczących świata, innych ludzi i relacji z nimi na podstawie swoich doświadczeń. Zgodnie z koncepcją G. Gerbnera i współpracowników pod wpływem mediów następuje kształtowanie obrazu świata zgodnego z obszarem prezentowanym w mediach.
Uwalnianie ( aktywizacja) stłumionej potrzeby agresji.
U osób z ukształtowaną potrzebą agresji ( agresywność jako cecha osobowości) może nastąpić jej uruchomienie pod wpływem przemocy medialnej ( Aronson, Wilson i Akert 1997; Kirwil 1995).
Pobudzenie i przeniesienie pobudzenia.
Wg koncepcji przesunięcia pobudzenia D. Zillmanna ( 1979) pochodzące z różnych źródeł pobudzenie emocjonalne kumuluje się w organizmie i zwykle przypisywane jest w całości jednemu czynnikowi. Pobudzenie zalega jeszcze przez pewien czas w organizmie nawet po zaprzestaniu oddziaływania bodźca i może ono zostać przesunięte subiektywnie na nowy bodziec, który pojawił się nowej sytuacji. Kiedy więc prowokacja pojawia się w momencie gdy osoba przezywa jeszcze jakieś pobudzenie, jest ona odbierana jako silniejsze niż jest w rzeczywistości i prowadzi do wzrostu gniewu oraz agresji.
Psychologia mediów - psychologiczne aspekty Internetu.
Kimberly Young ( University of Pittsburgh) - jako jedna z pierwszych zajęła się badaniem tzw. Uzależnienia od Internetu, podchodząc do niego tak jak do pewnego rodzaju uzależnienia od hazardu.
Psychologia uzależnień w obszarach umożliwiających komunikację synchroniczną
Proces warunkowania instrumentalnego:
Nasz komunikat - zachowanie
Odpowiedź innych, a szczególnie ich zainteresowanie i uznanie - nagroda
Napisanie jednozdaniową wypowiedź w synchronicznych komunikatorach, w krótkim czasie otrzymujemy odpowiedź lub jej nie otrzymujemy - harmonogramu wzmocnień za zmienną częstotliwością.
W Internecie mamy możliwość zmiany naszej tożsamości i zidentyfikowania takiej, która gwarantuje zwiększenie częstotliwości występowania wzmocnień.
Erotyka i pornografia w sieci
Pornografia ze scenami przemocy.g
Filmy pornograficzne ze scenami przemocy wpływają na agresję mężczyzn wobec kobiet
( Donnerstein 1980; 1984).
Negatywne oddziaływanie „nieagresywnej” i „niedewiacyjnej” pornografii
Mężczyźni korzystający z pornografii oceniali swoje życiowe partnerki jako mniej atrakcyjne
- efekt kontrastu ( Kenrick i in. 1989; Zillman 1989).
Zjawisko habituacji ( ?)
Wirtualne kontakty seksualne
Tzw. Cybersex i jego konsekwencje - informacje z gabinetów terapeutycznych.
Regularnie korzystanie z pornografii : z czym tak naprawdę mamy do czynienia?
Z uzależnieniem od pornografii?
Z uzależnieniem od seksu?
Ze wzmożonym popędem seksualnym?
Wykorzystanie wyników badań nad egocentryzmem wieku dojrzewania
Zdaniem D. Elkinda ( 1967)
Młodzi ludzie wydają się zapatrzeni w siebie i mylnie sądzą, że inni podzielają to zainteresowanie
Jedna z cech tego nastawienia jest zaabsorbowanie wyimaginowaną publiczność - w tym okresie życia ludzie przejawiają zbyt dużą wagę do tego, jak często przyglądają się im inni a w konsekwencji przeceniaj wrażenie jakie robi na otoczeniu.
Wykład 28-04-2011
Rozwój społeczny w ciągu życia. Stadia rozwoju psychospołecznego według E.Eriksona.
Podstawowe założenia
W każdym stadium życia kryje się kryzys powiązany w określony sposób z jakimś elementem w społeczeństwie.
Dla Erika Eriksona kryzys jest punktem zwrotnym okresem rozstrzygającym w którym człowiek charakteryzuje się zarówno wzmożonym potencjałem rozwojowym, jak i wzrostem wrażliwości na uszkodzenia.
Zaufanie lub nieufność
Wiek: 0 - 1
Osoby zaangażowane w relacje : rodzice/opiekunowie
Pomyślne rozwiązanie kryzysu ( cnota) : nadzieja
Podczas tego stadium czynnikiem krytycznym jest charakter rodzicielskich interakcji z niemowlęciem. Jeśli niemowlę jest obdarzane należytą troską, miłością i przywiązaniem, rozwijają poczucie zaufania ( pra zaufanie).
Gdy te podstawowe potrzeby nie są zaspakajane dzieci stają się podejrzliwe, pełne lęku i nie mają zaufania do otoczenia.
Autonomia lub wstyd i zwątpienie
Wiek : 1-3
Osoby zaangażowane w relacje : rodzice / opiekunowie
Pomyślne rozwiązanie kryzysu ( cnota) : wola
W tym czasie rozwijające się zdolności motoryczne i umysłowe dają dziecku możliwość doświadczenia niezależności. Jeśli ten wzrastający pęd do badania świata jest wzmacniany, dzieci na ogół wyrastają na bardziej ufające sobie i autonomiczne.
Jednak jeśli ich rozwojowa niezależność spotyka się z rodzicielską dezaprobatą lub niechęcią, u dzieci może wytworzyć się niewiarą w zdolności i zwątpienie we własne kompetencje.
Inicjatywa lub poczucie winy
Wiek: 3- 5
Osoby zaangażowane w relacje : rodzina
Pomyślne rozwiązanie kryzysu ( cnota) : cel
Udoskonalenie z wiekiem zdolności rozwojowe skłaniają dziecko do przejawienia inicjatywy - spontanicznego badania środowiska i dokonywania odkryć. Rodzicielskie wzmacnianie będzie zachęcać dziecko do inicjowania określonych działań i skłaniać je do podejmowania aktywności skierowanej na osiągniecie danego celu.
Rodzicielskie ograniczenia mogą natomiast wzbudzać poczucie winy za każdym razem, gdy dzieci będą próbowały odkrywać świat na własne rękę.
Przedsiębiorczość lub poczucie niższości
Wiek: 6 - 11
Osoby zaangażowane w relacje : sąsiedzi / szkoła
Pomyślne rozwiązanie kryzysu ( cnota) : poczucie kompetencji
Przyswojenie podstawowych kulturowych umiejętności i norm wraz z umiejętnościami szkolnymi i sposobem użycia narzędzi albo poczucie bycia gorszym.
Tożsamość lub rozproszenie ( pomieszanie) ról
Wiek: dorastanie
Osoby zaangażowane w relacje : grupy rówieśnicze
Pomyślne rozwiązanie kryzysu ( cnota) : zaufanie
W okresie adolescencji jednostka próbuje odpowiedzieć na następujące pytania: kim jestem i jaki jestem oraz wypracowuje własny system wartości. Osiągnięcie w adolescencji tożsamości nadaje życiu kierunek , owocuje wglądem w indywidualne możliwości, zdolności i ograniczenia, stabilizuje koncepcje siebie.
Niepowodzenie w uformowaniu adekwatnego poczucia własnej tożsamości może doprowadzić do dylematu pomieszania ról. To zaś często rodzi poczucie nieadekwatności, izolacji i niezdecydowania.
Etapy osiągania tożsamości:
Tzw. Tożsamość rozproszona
Tożsamość lustrzana inaczej przejęta
Tożsamość moratoryjna
Tożsamość dojrzała albo inaczej osiągnięta.
* tożsamość negatywna
Intymność lub samotność ( izolacja)
Wiek: wczesna dorosłość
Osoby zaangażowane w relacje : przyjaciele / małżonek
Pomyślne rozwiązanie kryzysu : miłość
Zadaniem tego okresu jest rozwój bliskich i głębokich relacji z innymi bez zatracenia własnej tożsamości. Osiągnąwszy w stadium poprzednim poczucie własnej tożsamości, jednostki starają się teraz zdolne do dzielenia się z innymi w sferze moralnej, emocjonalnej i seksualnej. Dla jednych intymność oznacza małżeństwo, dla innych zaś - nawiązanie i podtrzymywanie ciepłej przyjaźni ( co nie oznacza, ze pierwsze nie może zawierać drugiego).
Ci którzy nie potrafią lub nie chcą dzielić się z innymi, cierpią wskutek poczucia samotności lub izolacji.
Kreatywność lub stagnacja ( zaabsorbowanie sobą)
Wiek: środkowa dorosłość
Osoby zaangażowane w relacje : rodzina / współpracownicy
Pomyślne rozwiazywanie kryzysu ( cnota) : troska ( opiekuńczość)
Pozytywny biegun tego wymiaru ( generatywność) oznacza - najogólniej mówiąc - że dorośli mają ochotę patrzeć poza siebie i wyrażać zainteresowanie przyszłością świata.
Rozwojowy przełom oznacza zmianę kierunku inwestowania : od potwierdzania własnej tożsamości, ku takim działaniom, by być potrzebnym i czynić coś pożytecznego dla innych. Cnota opiekuńczości konkretyzuje się w wychowaniu i uczeniu innych, w altruistycznych działaniach, w twórczej pracy, która zostawia swój ślad , w dążeniu do ulepszenia systemu społecznego, w przekazywaniu innym wartości fizycznych i duchowych.
Jednostka zaabsorbowana sobą jest z kolei nadmiernie skłonna zajmować się własnym samopoczuciem i zyskiem materialnym.
Integracja lub rozpacz
Wiek: późna dorosłość ( starość)
Osoba zaangażowana w relacje wszyscy ludzie
Pomyślne rozwiązanie kryzysu ( cnota) : mądrość
Integracja może być efektem całościowego bilansu u schyłku życia. Wynika ona z oceny życia jako wartościowego, z akceptacją własnych porażek. Pozwala przezwyciężyć lęk przed śmiercią i godnie się do niej przygotować. Cnota mądrości oznacza umiejętność określenia celu i sensu własnego życia oraz wartości życia w ogóle.
Niepomyślne rozwiązanie poprzednich kryzysów może wzbudzić poczucie rozpaczy. Ludzie ci postrzegają minione lata jako serię rozczarowań błędów i porażek.
Rozwój społeczny w ciągu życia. Społeczne przełomy życiowe.
Społeczne przełomy życiowe - to takie wydarzenia, zdarzenia które zapoczątkowują nową jakość w kontaktach socjalizowanej jednostki z jej społecznym otoczeniem.
Pierwszy przełom społeczny życiowy:
Ma miejsce jeszcze w czasie życia płodowego dziecka;
Po 6 miesiącu ciąży dziecko ma możliwość rejestrowania swoim zmysłem równowagi zmiany pozycji i innych ruchów wykonywanych przez matkę
Jest zdolne do synchronizacji ruchów własnych z ruchami matki.
Drugi społeczny przełom życiowy:
Jest nim trening czystości, często uznawany za początek socjalizacji.
Trzeci społeczny przełom życiowy:
Jest nim zabawa dzieci;
Chodzi tutaj przede wszystkim o tzw. Zabawę tematyczną i naśladowczą
Czwarty społeczny przełom życiowy:
Jest nim udział dziecka w grach
Różnica między zabawą i grą jest taka że w grach obowiązują zawsze określone zasady, czego nie ma w zabawach.
Przystępując do gry dziecko musi nauczyć się obowiązujących w niej reguł, a potem musi też ich przestrzegać ( inaczej gra traci swój sęs)
Piąty społeczny przełom życiowy:
Łączy się z nauką w szkole
Nie występuje on jednak w momęcie rozpoczęcia nauki, lecz dopiero w 3 -4 klasie szkoły podstawowej
W tedy właśnie dziecko - podczas nauczania poszczególnych przedmiotów szkolnych - proponuje się w miarę uporządkowany obraz rzeczywistości
Szusty społeczny przełom życiowy :
Związany jest z pierwszymi bliskimi związkami heteroseksualnymi
Siódmy społeczny przełom życiowy
Jest nim rodzicielstwo
Osoba która dotąd była poddawana socjalizacji musi podjąć zadanie socjalizacji innej osoby - własnego dziecka
Ósmy społeczny przełom życiowy:
Ósmym i ostatnim przełomem społecznym w rozwoju człowieka jest utrata zdrowia w okresie emerytalnym
Ugruntowanie poczucia własnej godności w cierpieniu stanowi ostatni etap społecznego rozwoju człowieka
Wykład 25.05.2011
Rozwój moralny w cyklu życia.
Psychologiczne koncepcje rozwoju moralnego
Psychoanalityczna koncepcja rozwoju moralnego
2. Rozwój moralny jako wynik uczenia się ( koncepcja behawioralna)
Poznawczo - rozwojowa koncepcja rozwoju moralnego
Psychoanalityczna koncepcja rozwoju moralnego
Zachowania człowieka są funkcją nieuświadomionych procesów
Osobowość ma swoją wewnętrzną organizację która rozwija się wraz z wiekiem jednostki
W ramach tej organizacji możemy wyodrębnić trzy podstawowe warstwy : id, ego i super ego
Id ( inaczej „ono”):
jest najgłębszą warstwą osobowości
Stanowi pierwotny i najbardziej prymitywny komponent psychiki
Id jest zdeterminowane biologicznie i reprezentuje wszelkie instynktowe popędy
Jest podporządkowane zasadzie maksymalizacji przyjemności, co oznacza, ze jednostka dąży do natychmiastowego zaspokojenia potrzeb, nie bacząc na wymogi społeczne
Id jest strukturą dominującą w niemowlęctwie
Ego ( inaczej „ja”):
Rozwija się, gdy dziecko wchodzi w relacje z otoczoczajacym je światem i gromadzi doświadczenia na swój temat oraz n temat świata ( od ok. 2 r.z)
Ego w porównaniu z id jest układem bardziej świadomych procesów, które utrzymują kontakt z rzeczywistością zgodnie z zasadą realizmu
Ego z jednej strony czerpie energię z id a z drugiej zaś umożliwia planowanie i realizację pragnień w sposób dostosowany do właściwości i wymagań świata zewnętrznego
jego funkcja jest ciągle godzenie wymagań płynących ze strony id oraz świata zewnętrznego
Super ego ( inaczej „nad ja”)
Rozwija się od ok 4-6 r.z. kiedy dziecko napotyka w kontaktach z otoczeniem społecznym nakazy i zakazy ograniczające swobodną realizację pragnień
można powiedzieć że superego jest zbiorem przyswojonych przez jednostkę reguł moralnych obowiązujących w jej najbliższym otoczeniu ( przede wszystkim rodzinie)
superego jest w znaczniej mierze nieświadome
jego główne funkcje to krytyka i cenzura jego działaniu towarzyszy silne emocje w przypadku przekraczania reguł jednostka odczuwa poczucie winy i niższość a w przypadku ich przestrzegania uczucie dumy i spełnionego obowiązku
Podstawowe mechanizmy rozwoju moralnego:
Identyfikacja
na skutek identyfikacji z ojcem a w przypadku dziewcząt z matką, dziecko przyjmuje od rodziców ich postawy i standardy moralne a tym samym normy obowiązujące w danej kulturze.
Uwewnętrznione w superego reguły tworzą wewnętrzną kontrolę nad zachowaniem moralnym, dziecko staje się zdolne do samodyscypliny. W późniejszym okresie d superego włączone mogą być reguły pochodzące do innych autorytetów np. w procesie identyfikacji dziecka z wychowawcą nauczyciel lub podziwianą postacią.
Funkcje ego
Zdaniem innych badaczy ( m.in. E. Eriksona) dopiero funkcje ego powodują, że jednostka staje się zdolna przestrzegać akceptowanych zasad, zdolna do planowania i realizacji zamierzeń w obliczu wymagań społecznych ( superego) i w kontekście impulsów id.
Rozwój moralny jako wynik uczenia się - koncepcja behawioralna
Zgodnie z ta koncepcją, rozwój moralny to wynik uczenia się przez jednostkę norm i wartości obowiązujących w danej kulturze a nabywanie zachowań moralnych jest wyjaśniane w terminach:
Warunkowanie klasyczne
( Pawłow)Podawanie pokarmu psu i wystąpienie bodźca specyficznego i bodźca niespecyficznego. Bodziec biologiczny ( bodziec bezwarunkowy) Bodziec warunkowy ( wyuczony).
Warunkowanie instrumentalne
( Skiner) klasyczny mechanizm ze wzmocnieniem nie regularnym. Szczur szybko się nauczył ze naciskanie dźwigni daje podawanie pokarmu. Jednak po usunięciu dźwignie ( bodźca ) nie dawało rezultatu. Jednak szczur próbował przez długi okres nadal naciskać dźwignie.
Oraz uczenia się obserwacyjnego
(bandura) dzieciom pokazuje manekina, obserwują go z jakiejś odległości. Asystent niczym się nie tłumacząc wychodzi i bije manekina. Po pewnym czasie dzieci naśladują zachowanie.( 1. Zachowanie jest silne kiedy osoba cieszy się autorytetem. 2. Skuteczność działania. Korzyści jakie z tego płyną. 3. Więź emocjonalna jaka łączy) Moralność danej osoby jest odbiciem grupy jaka jest ważna dla tej osoby.
Poznawczo - rozwojowa koncepcja rozwoju moralnego
Mechanizm rozwoju moralnego polega na aktywnym organizowaniu oraz na reorganizowaniu wiedzy moralnej jaką osoba gromadzi w interakcjach z innymi
Etapy rozwoju poznawczego stanowią niejako podstawy rozwoju moralnego
Stąd też aby wyjaśnić postepowanie moralne osoby, należy najpierw poznać jej zdolności rozumowania oraz wiedzę o problemach moralnych
Rozwój moralny jest przedstawiany jako przechodzenie przez szereg odrębnych stadiów
Do najbardziej wpływających przedstawicieli tego ujęcia zalicza się J. Piaget i L. Kohlberg
Rozwój moralny w ujęciu J. Piageta
J. Piaget wyróżnia dwa stadia ( inaczej fazy) rozwoju moralnego a mianowicie stadium heteronomii oraz autonomii moralnej
Sam proces rozwoju moralnego opisuje on jako stopniowe przechodzenie od stadium heteronomii, która stanowi cel rozwoju moralnego
W fazie heteronomii moralnej:
Osoba ( dziecko) traktuje normy jako zewnętrzne względem jednostki oraz absolutne i przestrzega ich uwagi na autorytet znaczących innych oraz sankcje jakie grożą za ich naruszenie
Początkowo dziecko nie tylko widzi określone reguły jako obowiązujące albo uważa że są nienaruszone i należy przestrzegać ich literalnie.
Osoba na tym poziomie rozwoju ocenia niewłaściwe zachowanie (działanie) na podstawie jego konsekwencji a nie intencji.
W fazie autonomii moralnej
Jednostka kieruje się własnymi wartościami i normami moralnymi
Słabną mechanizmy kontroli zewnętrznej ( a także i opinii publicznej) na rzecz wewnętrznego samozadowolenia lub nagany
Reguły widziane są jako wzajemnie uzgodnione a działania oceniane są na podstawie towarzyszących im intencji nie zaś skutków.
Rozwój moralny w ujęciu J. Piageta
Przedstawione powyżej fakty J. Piaget wiąże z funkcjonowaniem struktur poznawczych:
Brakowi odwracalności myślenia jego jednokierunkowemu przebiegowi towarzyszy heteronomia oparta na jednostronnym szacunku i zniekształconym odbiorze reguł jakimi kierują się dorośli.
Nieuwzględnianiu punktu widzenia innych odpowiada nieumiejętność decentracji - wzięcia pod uwagę więcej niż jednego aspekty rzeczywistości
Z kolei zdolność do szeregowania, pojawiająca się w trakcie rozwoju pozwala na ułożenie wartości według pewnej skali.
Rozwój moralny w ujęciu L. Kohlberga
Teorie J. Piageta rozwinął L. Kohlberg
Zaproponował on model rozwoju moralnego na drodze przechodzenia przez trzy poziomy z których każdy obejmuje dwa stadia.
I poziom poziom przed konwencjonalny (wiek 4-10 lat)
II poziom Konwencjonalny (10-13 lat)
III poziom post konwencjonalny (powyżej 13 lat)