Psychologia rozwoju i wychowania
Wykład
Dr Tomasz Gosztyła
Sala 1b ul. Jałowego 16.00-17.30
Tematyka zajęć:
Psychologia rozwoju a psychologia wychowania, przedmiot, problemy i zadania, zarys wzajemnych relacji
Pojecie rozwoju i zmian rozwojowych. Czynniki rozwoju psychicznego regulacje endogennesrodowisko fizyczne i społeczne, spoleczno kulturowe, rownowazenie i aktywność wlasna.
Wychowanie jako wspieranie osoby w rozwoju dojrzalosc osobowości jako cel wychowania.
Mechanizmy i techniki wychowawcze
Periodyzacja rozwoju psychicznego człowieka. Od wychowania do samowychowania.
Rozwój poznawczy w ciągu zycia. Stadia rozwoju poznawczego wg I. Piageta
Rozwój poznawczy w ciągu zycia spostrzegania uwaga i pamięć szybkość przetwarzania informacji przyswajanie jezyka stymulowanie rozwoju poznaqwczego
Rozwój emocjonalny w cyklu zycia inteligencja emocjonalna i jej wychowawcze uwarunkowania.
Rozwój tozsamosci płciowej plec biologiczna a plec psychiczna
Rozwój społeczny w ciągu zycia społeczne przełomy zyciowe kompetencje społeczne inteligencja spoleczna rola oddzialywan wychowawczych
Rozwój społeczny w ciągu zycia stadia rozwoju psychospołecznego wg E .Enksona
Rozwój moralny w cyklu zycia poznawczo rozwojowa koncepcja rozwoju moralnego teorie J. Piageta i L. Kohlberrga wychowawcę uwarunkowania autonomii moralnej
Kompleksowe modele i koncepcje rozwoju. Rozwój psychiczny jako proces wypelniania zadań życiowych , koncepcja R. Havighosta model okresow zycia D.J Levinsona
Roznice indywidualne rozwoju dzieci i młodzieży jako przeslanka dla zróżnicowania oddzialywan wychowawczych
Zagadnienia do samodzielnego opracowania
Rozwój religijności w cyklu zycia na podstawie artykulu Cz. Walesy (2006)
Literatura podstawowa
B. Trempala - Psychologia rozwoju człowieka tom 3 rozwoj funkcji psychicznych
B. Trempala – psychologia rozwoju człowieka tom 2 charakterystyka rozwoju człowieka
Brzezinska- psychologiczne portrety człowieka
M. Wlodarski – psychologia wychowania
Cz. Walesa – podstawowe zagadnienia psychologii religijnej czlowieka
Psychologia rozwoju a psychologia wychowania – przedmiot, problemy i zadania, zarys wzajemnych relacji.
Psychologia rozwoju człowieka (psychologia rozwojowa) – zajmuje się badaniem zmian w zachowaniu się, procesach i strukturach psychicznych człowieka.
Zachowanie – jest działaniem, sposobem przystosowania się organizmów do środowiska
Procesy psychiczne – procesy intelektualne (poznawcze), emocjonalne i motywacyjne.
Struktury psychiczne – np. osobowość
Przedmiot badań psychologii rozwojowej – zmiany dokonujące się w psychice i zachowaniu się człowieka w różnych fazach jego życia.
Psychologia rozwojowa uwzględnia w swoich badaniach zmienna czasu
Psychologów rozwojowych interesują zmiany o szczególnej roli w kształtowaniu się psychiki i zachowań człowieka – tzw. Zmiany rozwojowe.
Tradycyjna psychologia rozwojowa
Zmiany rozwojowe psychiki są powiązane przyczynowo z procesami biologicznego dojrzewania organizmu, a zatem występują tylko w okresie dzieciństwa i dorastania
Procesy rozwoju kończą się z osiągnieciem dojrzałości
Współczesna psychologia rozwojowa
Rozwój psychiczny człowieka trwa przez cale życie(od poczęcia do śmierci)
Zmiany rozwojowe zachodzące w okresie dorosłości nie są ani mniej liczne ani mniej głębokie niż te które dokonują się w okresie dzieciństwa.
Główne działy psychologii rozwojowej
I Kryterium – okres rozwojowy stanowiący przedmiot zainteresowań badawczych
Psychologia prenatalna
Psychologia rozwojowa niemowlęca i współczesnego dzieciństwa
Psychologia rozwoju dziecka
Psychologia młodzieży
Psychologia rozwoju człowieka dorosłego
Psychologia starzenia się i starości
II Kryterium – sfera funkcjonowania psychicznego
Psychologia rozwoju:
Poznawczego
Emocjonalnego
Społecznego
Moralnego
Religijnego
Trzy rodzaje zmian interesujących psychologie rozwoju wg Helen Bee
Zmiany uniwersalne
Zmiany wspólne
Zmiany indywidualne
Psychologiczne ujęcie wychowania
„Wychowanie jest to wspieranie osoby w rozwoju”
Maria Braun-Gałkowska
Główne zadania psychologii wychowania
Analiza struktury i funkcji wychowania w odniesieniu do całokształtu aktywności człowieka i kolejnych faz jego rozwoju psychicznego w ciągu całego życia
Analiza procesów wychowania, jego celów, warunków i przebiegu, efektów i wyników, mechanizmów i prawidłowości.
Zadania praktyczne psychologii rozwoju i psychologii wychowania
Poszerzanie oferty kursów narzeczeńskich i szkół rodzenia o problemy psychologiczne
System wczesnej interwencji – wspomaganie rozwoju dzieci z grup ryzyka
Poszerzenie oferty wczesnej edukacji
Modyfikacja programów edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej
Pomoc rodzicom i nauczycielom a także nastolatkom w okresie dorastania
Doradztwo życiowe i zawodowe w okresie młodzieńczym
Popularyzowanie konstruktywnych stylów i technik wychowawczych
Wspieranie rozwoju dziecka osieroconego i skrzywdzonego
Podnoszenie jakości pracy placówek opiekuńczo – wychowawczych
Wychowanie – rzecz współcześnie niemodna?
Brak rozdziałów o wychowaniu w najlepszych książkach psychologicznych
Bagaż historii. Konsekwencje tzw. „czarnej pedagogiki”. Wychowanie w systemach totalitarnych
Obecność i popularność antypedagogiki
Wychowanie jako proces trudny
Problemy i wyzwania stojące przed psychologia wychowania XXI wieku
Agresja i autoagresja wśród dzieci i młodzieży
Niezadowolenie z systemu oświaty
Negatywne oddziaływanie mediów elektronicznych
Obecność stereotypów i uprzedzeń, konflikty międzykulturowe
Zarzadzanie czasem, budżet czasu dzieci i młodzieży
Rozwój – ciąg zmian (przemian, przekształceń) o określony, ukierunkowaniu niezależnie od tego, czy ich kierunek oceniany jest pozytywnie czy nie.
Postęp - oznacza zmiany prowadzące od stanów prostszych mniej doskonałych do stanów wyższych bardziej złożonych, doskonałych. Zmiany o charakterze progresywnym z reguły są wartościowane pozytywnie.
Obserwacji i badaniu są dostępne tylko wyniki procesu rozwojowego, a nie sam ten proces.
Tylko poprzez zmniejszanie odstępów miedzy kolejnymi obserwacjami (czy pomiarami) można się zbliżyć do uchwycenia samego procesu zmian
Pojęciem zmiany rozwojowej obejmuje się:
Zmiany jednokierunkowe
Zmiany względnie długotrwale
Zmiany względnie nieodwracalne
Zmiany autonomiczne
Trzy grupy czynników rozwoju psychicznego
Regulacje endogenne
Środowisko fizyczne i społeczno- kulturowe (czynniki zewnętrzne) zaliczamy tu wychowanie i nauczanie
Równoważenie i aktywność własna (czynniki koordynacyjne)
Wychowanie, jako wspieranie osoby w rozwoju. Dojrzała osobowość, jako cel wychowania.
Cel wychowania w trzech głównych koncepcjach wychowania.
„czarna pedagogika” – cel wychowania jest tu jasno określony, ale tez narzucony wychowankowi, niezależnie od tego czy się z nim wewnętrznie zgadza. Dla takiego wychowawcy wychowanek nie jest osoba, ale przedmiotem oddziaływań wychowawczych, wobec którego stosuje się rozmaite techniki i zabiegi, a miara ich wartości jest skuteczność.
Konsekwencje:
Odrzucenie norm i wartości, do których „wychowywano”
Agresja i agresywność, jako cecha osobowości
Osobowość autorytarna
Zaburzenia nerwicowe
„antypedagogika” – antypedagodzy wychodząc z założenia prawa do wolności i swobodnego rozwoju, odrzucają stawianie jakichkolwiek celów wychowawczych.
Konsekwencje:
Egocentryzm
Dziecko robiąc to, na co ma ochotę nie uczy się powściągania pojawiających się impulsów
Niepokój u dziecka, które w takiej sytuacji nie spotyka się z wyraźnymi zasadami postepowania i czytelnymi wymaganiami ze strony środowiska.
Pedagogika „złotego środka” – postepowanie takie charakteryzuje się szacunkiem wobec wychowanka, ale jednocześnie przyjmuje istnienie obiektywnych wartości i norm obowiązujących wszystkich.
Zasadnicze funkcje wychowania:
Socjalizacyjne, – która wiąże się z przygotowaniem młodych ludzi do podejmowania różnych zadań w społeczeństwie na jego rzecz w sposób nienaruszający porządku społecznego
Emancypacyjna, – która wiąże się z organizowaniem takich warunków działania w środowisku rozwijającej się osoby, aby jej potencjał mógł się wyzwalać i realizować.
M. Braun – Gałkowska: wychowanie jest wspieraniem osoby w rozwoju a jego celem jest pomoc w tym, aby wychowanek stal się osoba dojrzałą.
Osobowość – zespól cech, pod względem, których jednostki różnią się miedzy sobą.
Dojrzała osobowość wg Gordona Allporta cechuje:
Pewien zasięg „ja”
Serdeczny stosunek do innych
Bezpieczeństwo emocjonalne i akceptowanie siebie
Nastawienie realistyczne
Wgląd
Poczucie humoru
Jednocząca filozofia życiowa
Allport przyznaje ze w przedstawiony powyżej obraz ma charakter modelowy. Nie wszyscy dorośli osiągają pełną dorosłość.
Z punktu widzenia psychologii wychowania dojrzałą osobowość można uznać za cel oddziaływań wychowawczych.
Mechanizmy i techniki wychowawcze. Style wychowania.
Mechanizmy wychowawcze za A. Gurycką:
Trening
Podawanie wzorów – modeli
Nadawanie znaczenia
Presja sytuacyjna (prowokacja sytuacyjna)
Istotna role w procesie wychowania odgrywa sposób dyscyplinowania dziecka a wiec postepowanie rodzica, kiedy stara się zmienić zachowanie dziecka wbrew jego woli.
Dzieci w wieku od 2 do 10 lat doświadczają rodzicielskich prób zmian ich zachowania średnio, co 6-9 minut, co daje około 50 sytuacji dyscyplinowania codziennie i 15 tys. rocznie.
Koncepcja technik wychowawczych:
Techniki dyscyplinarne nie ograniczają się do wąsko rozumianej kary lub nagrody, lecz obejmują wszystko, co robią rodzice, aby doprowadzić dziecko do takich standardów zachowania, które sami uznają za właściwe (są to, zatem wszelkiego rodzaju interwencje, napomnienia, wymówki, perwersje, kary nagrody zachęty stosowane najczęściej w przypadku popełnienia przez dziecko jakiegoś wykroczenia).
Wg Hoffmana zachowanie rodziców dyscyplinujących swoje dzieci można sprowadzić do trzech technik:
Podkreślanie mocy, – polega na wykorzystaniu swojej przewagi nad dzieckiem (np. fizycznej, materialnej) w celu uzyskania jego uległości.
Wycofywanie miłości, – jako technika wychowawcza polega na czasowym pozbawieniu przez rodzica dowodów swego uczucia do dziecka.
Wprowadzanie w zasady(indukcja), – polega na wyjaśnianiu dziecku, dlaczego jego zachowanie jest niewłaściwe, głownie poprzez uświadomienie mu konsekwencji jego zachowania dla innych, oraz ukazania mu wzorów poprawnego zgodnego z moralnymi zasadami postepowania.
Styl wychowania – pojęcia tego najczęściej używa się na określenie oddziaływań wychowawczych w rodzinie. Styl wychowania jest niejako odbiciem sposobów i metod oddziaływania na dziecko wszystkich członków rodziny.
Style wychowania:
Wychowanie niekonsekwentne
Styl autokratyczny
Styl liberalny (permisywny)
Styl demokratyczny
Periodyzacja rozwoju psychicznego człowieka
Od wychowania do samowychowania.
Współczesna periodyzacja okresu rozwojowego:
I era rozwoju:
Okres prenatalny (od poczęcia do narodzin)
Okres noworodkowy (pierwszy miesiąc życia)
Okres niemowlęcy (pierwszy rok życia)
II era rozwoju:
Wczesne dzieciństwo – wiek po niemowlęcy ( 2 i 3 rok życia)
Średnie dzieciństwo – wiek przedszkolny (4 – 6 rok życia)
Późne dzieciństwo – wiek szkolny (od 6 – 7 do 10 – 12 rok życia)
III era rozwoju – adolescencja:
Wczesna adolescencja – wiek dorastania (od 11 – 12 do ok 16 roku życia)
Późna adolescencja – wiek młodzieńczy (od 16 – 17 do 20 – 24 roku życia)
IV era rozwoju – dorosłość:
Wczesna dorosłość ( od 25 – 30 roku życia)
Średnia dorosłość ( od 35 – 40 do 60 – 65 roku życia)
Późna dorosłość (od 60-65 do śmierci)
Rozwój poznawczy w ciągu życia. Stadia rozwoju poznawczego wg J. Piageta. Post formalne sposoby myślenia. Zdaniem Piageta istotą rozwoju poznawczego jest rekonstrukcja i reintegracja wcześniejszych sposobów myślenia i kształtowania się nowych bardziej adekwatnych i bardziej zrównoważonych struktur poznawczych. Struktury umysłowe, umożliwiające ludziom interpretowanie świata nazywa Piaget schematami.
Zdaniem Piageta rozwój poznawczy można podzielić na cztery kolejne jakościowo odmienne stadia:
Stadium sensoryczno motoryczne ( inteligencja sensoryczna) – do 2 roku życia, uczenie się poprzez bezpośrednie doświadczenie, ćwiczenie odruchów i manipulacji podtrzymujących lub powtarzających interesujące dziecko doznanie, egocentryczne zachowanie; główne osiągniecia: stałość przedmiotu, dostrzeżenie związku miedzy działaniem i jego następstwami.
Stadium przedoperacyjne (inteligencja przedoperacyjna) – od 2 do 6 rok życia, celowe eksperymentowanie na przedmiotach, coraz bardziej świadome planowanie działań oparte na reprezentacjach przedmiotów, stopniowe uwewnętrznienie działań zewnętrznych, czyli przejście do myślenia; główne osiągniecia: stałość cech przedmiotu, tj. zdolność do zachowania tożsamości jakościowej, czynności symboliczne wraz z mowa, rozumowanie prelogiczne.
Stadium operacji konkretnych (operacje konkretne) – 6 do 12 rok życia, coraz bardziej odwracalne manipulacje na reprezentacjach konkretnych przedmiotów i zdarzeń, decentracja umożliwiająca uwzględnienie w rozważaniach w tym samym czasie wielu własności przedmiotu, a także wielu perspektyw społecznych, główne osiągniecia: odwracalność w myśleniu, ograniczenie do rzeczywistych przedmiotów, zdarzeń zdolności do zachowania tożsamości ilościowej, wyrażającej się w rozumieniu pojęć, stałość np. masa i objętość
Stadium operacji formalnych (operacje formalne) – 12 do 15 rok życia, w pełni odwracalne operacje umysłowe na przedmiotach i zdarzeniach, które nie musza istnieć mogą być wyobrażone lub wymyślone działania na wytworach myślenia. Główne osiągniecia: myślenie abstrakcyjne i hipotetyczno – dedukcyjne, które można przerwać, uzupełnić, podjąć od nowa i odwrócić, logika zdań
Post formalne sposoby myślenia:
Myślenie dywergencyjne
Myślenie dialektyczne
Myślenie relatywistyczne i kontekstualne
Myślenie systemowe
Rozwój poznawczy w ciągu życia.
Spostrzeganie, uwaga i pamięć:
Spostrzeganie – obejmuje analizowanie, organizowanie oraz integrowanie informacji, których źródłem są zarazem zdarzenia zewnętrzne jak i wewnętrzne.
W wieku przedszkolnym dziecko zyskuje zdolności sensoryczne typowe dla osoby dorosłej.
Uwaga odpowiada za:
Ukierunkowany przegląd (scanning) eksponowanych bodźców
Eliminacji bodzcow zbędnych lub nieadekwatnych do oczekiwań
Zahamowanie dzialan impulsywnych
Selekcje i kontrole bodzcow właściwych
Do około 5/6 roku zycia uwaga ma charakter mimowolny. dziecko koncentruje sie na nowych bądź szczególnie .. aspektach otoczenia. Zdolność kontroli procesow uwagi pojawia się pomiędzy 5 a 7 rokiem zycia, umiejetnosc te ookreslamy mianem uwagi dowolnej.
Pamiec – zdolność do przechowywania i wydobywania informacji
Trzy rodzaje pamięci:
Pamięć sensoryczna – polega na wstępnym sensorycznym zartejestrowaniu odebranej informacji niezależnie ode procesu uwagi i przechowywaniu jej w analizatorach max 3s zanim zostanie przekazana do pamięci krotkotrwalej; jej pojemność jest ograniczona glownie stanem analizatorow oraz zakresem uwagi; ostrość widzenia lub ytez wrazliwosc sluchowa bardzo slaba u niemowląt wyraźnie poprawia się w 2 poczatkowych latach zycia; w srednim dzecinstwie efekty adaptacyjne systemow widzenia i słyszenia wykazują właściwości porównywalne z wrazliwoscia sensoryczna ludzi dorosłych; wrazliwosc ta jest coraz mniejsza w w doroslosci i szczególnie w okresie starzenia sie czlowieka
Pamięć krotkotrwala – jej pojemność jest ograniczona do 5 – 9 elementow; czas przechowywania informacji nie przekracza 30 s po tym okresie informacja zanika lub jest wypierana przez nowy material; bada się to na zadaniach polegających na zapamiętywaniu coraz dłuższych szeregow liczb liter lub slow z badan tego rodzaju wynika ze:
2 liczby – do 3 roku
3 liczby – dzieci 3 letnie
4 liczby – 4 letnie
5 liczb – 7 letnie
6 liczb
7 liczb
Po okresie dorastania zakres pamięci ktrotkotrwalej w zadaniach wymagających odtwarzanie szeregu wprost nie ulega większym zmianom az do później starości; gorzej jest gdy badani ..; negatywne efekty wpływu wieku kompensować mogą strategie zapamiętywania np. strategie grupowania informacji w mniejsze calosci
Pamięć długotrwała – stanowi calkowita wiedze danej osoby na temat swiata i jej samej; czas przechowywania informacji jest nieograniczony, a jej pojemność wielka; informacje najczęściej sa kodowane semantycznie, tworząc zlozone struktury i stad musza być odpowiednio zorganizowane, aby możliwe było ich odzyskanie; efektywność trwałego zapamiętywania informacji koreluje z rozwojem zdolności dzieci i młodzieży do organizowania treści w przejawianej przez nich aktywności poznawczej; wraz z rozwojem myslenia u zdolności jednostki do organizowania treści efekty pamięciowe sa bardziej trwale az do okresu dorastania (adolescencji); po wczesnej doroslosci trwalosc efektow zapamiętywania pogarsza się ; osoby w wieku powyżej 60 lat uzyskują w wielu testach pamięciowych wyniki gorsze niż młode osoby dorosle w wieku od 20 do 30 lat; wraz ze starzeniem się ludzie doświadczają deficytów pamięci nawet jeśli maja wyższe wyksztalcenie i skądinąd wysokie zdolności intelektualne; nie ma jednak powodu aby watpic ze jeśli już jakiś material został umieszczony w pamięci dlugotrwalej to jest on tak samo efektywnie przechowywany przez 80 latkow jak i przez 20 latkow nawet wówczas gdy maja ooni kłopoty z przypomnieniem sobie przetwarzanej informacji.
Starzenie się wpływa jednak na procesy umozliwiajace skuteczne organizowanie, przechowywanie i wydobywanie z pamięci nowych informacji.
Szybkosc przetwarzania informacji:
Starzeniu się człowieka towarzyszy wzrastające spowolnienie reakcji: spostrzeganie, kodowanie informacji oraz ich wydobywanie z pamięci zajmują ludziom starym o wiele więcej czasu niż młodym. Wolniejsze tempo procesu przetwarzania informacji obserwuje się glownie w zadaniach szybkościowych, wymagających np. prostego reagowania przyciskiem na określone bodźce sortowania przedmiotow lub kopiowania wzorow. Miedzy 20 a 70 rokiem zycia szybkość reagowania spada o ponad 40%. Osoby w wieku senioralnym rzeczywiście wolniej przetwarzają informacje niż młodzi lecz prawdopodobnie nie traca zdolności do korzystania z doswiadcenia. Udowodniono ze osoby starsze wykazują wzrost szybkości reagowania pod wpływem cwiczen.
Przyswajanie jezyka:
Dziecieca wokalizacja – produkowanie dzwiekow zblozonych do dzwiekow mowy.
Rozwoj wokalizacji wg Starka:
| STADIUM | CHARAKTERYSTYKA |
|---|---|
Odruchowego krzyku i życiowych odglosow (0-8 tyg) |
Dzwieki krzyku sa ważnym wskaźnikiem zdrowia dziecka, kichniecia, prychnięcia dziecka sa uwarunkowane struktura anatomiczna(mala jama ustna jest calkowicei wypelniona przez jezyk) istnieje mala możliwość zmian dzwiekow która będzie wzrastając w miare powiększania się glowy i szyji dziecka |
| Gruchanie i smiech (9-20) | Dziecko wydaje dzwiki w społecznej intencji w 16 tygodniu krzyk staje się mniej czesty i bardziej zróżnicowany sygnalizuje dyskomfort przywoluje prosi w tym samym czasie pojawia się smiech |
| Zabaw wokalnych (16-30) | Dziecko zaczyna wypowiadać proste sylaby z przedluzeniem dzwieku podobnym do samogłosek lub spolglosek zmiany w produkcji głosowej odzwierciedlają zmiany w strukturze artykułowania i w centralnym układzie nerwowym wydawane dzwieki sa czyms pośrednim miedzy gruchaniem w stanie zadowolenia a późniejszym gaworzeniem |
Samonasladujacego gaworznia (25-50) |
Dziecko kombinuje samogłoski i spolgloski i kombinacje te powtarza w sposób steretypowy częściej gaworzy gdy jest samo niż gdy sa przy nim dorośli u dzieci slyszacych wzrasta znaczenie ich własnej wokalizacji dzieci głuche podejmują wczesne formy wokalizacji ale w tym czasie ich produkcja dzwiekow zaczyna spadac szczególnie zmniejsza się liczba spolglosek |
Gaworzenie i ekspresywnej mowy niezrozumialej (9-18 miesiac) |
Repertuar spolglosek zwieksza się zmiany te odzwierciedlają dojrzewanie struktur wokalnych dojrzewają pola mózgowe i miejsce tworzenia dzwiekow wypowiedzi mogą być niezrozumiale ale oddaja intonacje charakterystyczna dla roznych wypowiedzi spełniających rozmaite funkcje. |
Rozwój mowy w drugim półroczu życia:
| 6 miesiąc | Gaworzenia |
|---|---|
| 7 miesiąc | Artykułowanie czterech roznych dzwikow |
| 8 miesiąc | Rozumie nie pa pa |
| 9 miesiąc | Mama tata |
| 10 miesiąc | Naśladowanie dzwiekow w zabawie |
| 11 miesiąc | Wypowiadanie 2 znaczacych slow |
| 12 miesiąc | Wypowiadanie 3-5 znaczacych slow |
Słownik dziecka:
W wieku 18 miesiecy dziecko posiada słownik liczący ok 50 slow które umie powiedzieć i ok 100 slow które rozumie
Istnieja tu jednak roznice indywidualne niektóre dzieci maja słownik na który skladaja się setki wyrazow podczas gdy inne dzieci znaja słowa dające się policzyć na palcach jednej reki
W 2 roku zycia dziecko używa slow w sposób nieprecyzyjny (nadprodukcja znaczen)
Zna wiele nazw dzwiekonasladowczych
Wymawiając słowa popelnia wiele znieksztalcen semantycznych choć wykazuje ze zna ich poprawna forme produkcji nie mowi się lyba tylko lyba poprawia dorosłego nasladujac mowe dziecka
Słownik dziecka liczy już 1000-1500 slow
Znaczenie slow sa wyraźnie określone
Dziecko wymawia większość slow bez znieksztalcen fonetycznych
I buduje zdania zgodnie z regulami gramatycznymi (przeciętnie zlozone sa one z 3-4 slow)
Dziecko wymawia słowa bez znieksztalcen fonetycznych jakkolwiek do 6 roku zycia dziecku może sprawiać trudność wymawianie wyrazow zawierających 2 i więcej spolglosek występujących jedna po drugiej (trawa, skrypt, zgrzyt) co prowadzi często do opuszczania jednej z nich np. trawa – tawa
Miedzy 3 a 5 rokiem zycia dziecko wykazuje tendencje do tworzenia neologizmów np. niebna ziemia spontaniczne tworzenie neologizmów pełni funkcje wypelniania luk gdy dziecko nie znajduje w swoim zasobie slow nazwy na określenie jakiegoś obiektu.
Uproszczony schemat posługiwania się jezykiem przez dziecko:
Helofrazy (wypowiedzi jednowyrazowe)
Zlepki dwuwyrazowe bez regul gramatycznych
Hiperregulacja
Zdania budowane zgodnie z regulami gramatycznymi
Rozwój emocjonalny w cyklu życia:
Do 3 miesiaca zycia dziecko jest zdolne do przezywania zadowolenia i niezadowolenia
Pod koniec okresu niemowlęcego (1 rok zycia) przezywa wiele roznych pozytywnych i negatywnych stanow emocjonalnych
Radość, zlosc, strach, smutek, wstyd i zazdrość. Stany te sa nietrwale – latwo zmieniają się od pozytywnych do negatywnych
Źrodlem przezyc dziecka sa przede wszystkim jego relacje z osobanmi dorosłymi:
W 1 miesiacu – dzieci reagują na podniecenie czy niepokoj osoby która je karmi i odmawiają przyjęcia pokarmu
W 2 miesiau – dziecko ozywia się w kontancie z dorosłym, uspokaja pod wpływem pieszczotliwego przemawiania
W 3-4 miesiacu – niemowlę odwzajemnia uśmiech dorosłego
Czteromiesieczne dzieci wyrazaja niezadowolenie gdy dorosły nie zwraca na nie uwagi
W 5 miesiacu raaguja strachem ba nieznane osoby
W 7-8 miesiacu – probuje zwrocic na siebie uwagę placzac i gaworząc
W 10 miesiacu nasladuje ruchy dorosłego probujac wlaczyc się do wspólnej zabawy.
Ekspresja emocji:
W 1 miesiacu – dziecko mimicznie wyraza takie stany emocjonalne jak radość czy zadowolenie (usmiech)
W 3 -4 miesiacu – mimicznie wyraza zlosc i smutek
W 7 miesiacu strach a pod koniec 1 roku zycia niesmialosc i wstyd
Miedzy 2 a 3 rokiem zycia pojawiają się takie zlozone uczucia jak duma i poczucie winy. Wiaze się to z rozwojem poczucia własnego „ja ” oraz rozumienie sytuacji społecznych.
Dla prawidłowego rozwoju emocjonalnego dziecka w wieku niemowlęcym i poniemowlecym niezbędne jest przywiązanie – swoista wiez miedzy dzieckiem a jego najważniejszym opiekunem, dlugotrwaly, emocjonalny związek z konkretna osobą.
Przywiazanie a zachowania przywiazaniaowe:
Przywiązanie jako stana wewnętrzny, jako wiez uczuciowa na zewnątrz przejawia się pod postacia zachowan przywiazaniowych umożliwiających zdobycie i utrzymanie w bliskości osoby do jest się przywiązanym
Do zachowan zaliczamy: uśmiech, podtrzymywanie kontaktu wzrokowego, placz, wolanie, dotykanie, przywieranie, przytulanie się
Przywiaznie jest trwałym stanem wewnętrznym w a zachowanie przywiazaniowe ujawnia się glownie wtedy gdy dziecko potrzebuje wsparcia i opieki
Im młodsze dziecko tym częściej doswiadcza takich sytuacji i dlatego tez częściej przejawia zachowanie przywiazaniowe. W wypadku starszych dzieci bądź osob dorosłych obserwujemy je w znacznie rzadziej.
Znaczenie przywiązania:
Przywiazanie w najwcześniejszym okresie rozwoju pełni funkcje biologiczna jaka jest zwiększenie szans na przezycie oraz funkcje psychologiczna czyli zapewnienie poczucia bezpieczeństwa.
Ma istotne znaczenie nie tylko dla funkcjonowania dziecka w pierwszej erze zycia ale tez dla prawidłowego rozwoju psychicznego w -kolejnych okresach zycia
Fazy rozwoju relacji przywiązania:
Faza I niesprecyzowane ustosunkowanie i sygnalizacja (0-3 miesiac zycia)
Faza II skupienie na jednej lub kilku wybranych osobach (3-6)
Faza III jedna osoba czyli tzw. figura przywiązania, pełni funkcje bezpiecznej bazy (6 m- 2,5 r)