KULTURA, NAUKA I SZTUKA (15-17w)
Bogactwo kultury arabskiej wpłynęło na kulturę hiszpańską.
Renesans hiszpański: (15-16 wiek) to przede wszystkim architektura świecka. W tym okresie ważną postacią był Erazm z Rotterdamu (15 w) – holenderski filozof, reformator religijny. Zwalczał zabobony, korupcję w kościołach (dygnitarzy kościelnych) i handel relikwiami. Domagał się reformy doktryny kościoła. Głosił wiarę w swobodę myśli i dyskusji, wywarł wpływ na wszystkich uczonych i wojsko. Hiszpanie bardzo go chwalili, przetłumaczyli najwięcej jego książek. Cesarz Karol V, który również był zwolennikiem Erazma, osobiście wysłał do niego list i wraził wielkie uznanie dla jego osoby. Kolejną osobą bardzo ceniącą Erazma był Kardynał Cisneros. Dzięki niemu powstał drugi uniwersytet hiszpański (1508 rok) o nazwie Alcala de Henares. Przekazywano w nim idee Erazma.
Powstaje kontrreformacja – kluczowy prąd kulturalny 15 wieku w którym przoduje Hiszpania.
W drugiej połowie 15 wieku Włochy były miejscem gdzie udawali się wszyscy. Tam była najbardziej rozwinięta kultura i sztuka. Potem podupadła i jej miejsce zajęła Hiszpania.
Przodującymi stylami architektury w okresie renesansu były:
Architektura gotycka – dotarła do Hiszpanii z Francji. Czas trwania tradycji gotyckich datuje się na XII - XV w. Budowniczowie hiszpańscy wykorzystali dawniejsze świątynie Arabów i Żydów, dostosowując je do potrzeb chrześcijaństwa. Cechą charakterystyczną hiszpańskiego gotyku jest bogata dekoracyjność architektoniczna. W okresie trwania gotyku powstało najwięcej katedr. Przedstawicielami gotyckiego malarstwa byli L. Borassa, B. Martorell, L. Dalmau, J. Huguet.
Styl izabeliński - odmiana późnogotyckiego stylu w Hiszpanii, który wyodrębnił się za panowania Izabeli I Katolickiej i jej męża Ferdynanda. Popierany przez parę królewską program budowy szeregu katedr w okresie od połowy XV wieku do końca XVI wieku zaowocował ukształtowaniem stylu nazywanego od imienia królowej, stylem izabelińskim. Charakteryzuje go połączenie elementów stylu mudejar z flamandzkimi motywami dekoracyjnymi.
Mudejar - styl w hiszpańskiej architekturze i sztuce, który rozwinął się z połączenia elementów islamskich, romańskich i gotyckich. Największy jego rozkwit nastąpił w okresie gotyku (XV - XVI w.). Pod koniec przyswoił wiele cech hiszpańskiego renesansu dając początek stylowi plateresco.
Plateresco – tzw. "styl złotniczy". Styl nawiązujący do geometrycznej ornamentyki mauretańskiej. Cechował się dużym nagromadzeniem zawiłych, mocno zagęszczonych i nieregularnych ornamentów. Trwał do połowy XVI wieku.
Styl arabski (Arabeska) - miał wpływ na architekturę w 16 wieku. Charakteryzowały go linie geometryczne oraz elementy roślinne.
Wpływy włoskie w architekturze: panteon królów, biblioteka, klasztor, pałac Karola V w Alejandrze. W 16 wieku nastąpiła moda na styl ascetyczny.
WIEK 17 – ZŁOTY WIEK – okres rozkwitu sztuki i literatury hiszpańskojęzycznej zarówno w Hiszpanii, jak i w Ameryce Łacińskiej w XVII wieku. Zbiegł się on z politycznym upadkiem Habsburgów (Filip III, Filip IV i Karol II). Za zakończenie okresu Złotego Wieku przyjmuje się datę śmierci meksykańskiej siostry zakonnej, Juany Inés de la Cruz, zmarłej w 1695 roku ostatniej wielkiej pisarki tego czasu.
Architektura barokowa – Do Hiszpanii barok dotarł z Włoch na początku XVII wieku. Był to okres niezbyt pomyślny dla Hiszpanii. Długotrwałe wojny z Francją, Niderlandami i Anglią, utrata dominacji na morzu, korupcja i nadużycia urzędników to tylko niektóre z przyczyn upadku gospodarczego kraju. Po powstaniu Republiki Zjednoczonych Prowincji, której miasta zdominowały handel kolonialny w Europie zachwiał się ostatni filar gospodarki hiszpańskiej. Stagnacja gospodarcza, brak potrzebnych reform w kraju i słabość władzy nie sprzyja ukształtowaniu się silnej warstwy mieszczańskiej. Sztuka XVII i XVIII wieku rozwija się pod mecenatem kościoła i arystokracji.
W okresie baroku na pierwszym miejscu była literatura, na drugim malarstwo, a na trzecim architektura.
Najwybitniejszymi artystami zagranicznymi w epoce baroku byli: Rubens - malarz flamandzki oraz Rembrandt - jeden z najważniejszych malarzy holenderskich Złotego Wieku. Najwybitniejszymi malarzami hiszpańskimi byli: Diego Velázquez - w roku 1623 został nadwornym malarzem króla Hiszpanii Filipa IV w Madrycie. Namalował tam liczne portrety rodziny królewskiej, a także kilka obrazów religijnych, scen rodzajowych i malowideł o innej tematyce. El Greco – (16 w) malarz i rzeźbiarz hiszpański pochodzenia greckiego. Marillo – (17 w) Tworzył obrazy religijne oraz rodzajowe. Pozostawił ok. 500 obrazów.