Prognozowanie finansowe wykład 14.02.15

Prognoza - sąd dotyczące prognozowanego zjawiska, precyzyjny i niepewny.

Precyzyjny - tak sformułowane czy można było ocenić prawdziwość, trafność w jakimś okresie

Niepewny - prognoza jest ZAWSZE SĄDEM NIEPEWNYM. Niepewność powinna być mała by prognoza była akceptowalna, dopuszczalna.

Prognoza dopuszczalna - prognoza której stopień niepewności jest akceptowany przez odbiorcę.

BUDOWA PROGNOZ - zawsze oparta na prawidłowościach, jeśli ich nie ma, nie ma możliwości budowy prognoz.

DANE

a) retrospektywne ( w przeszłości)

* jednowymiarowe

* wielowymiarowe ( czasowe, przekrojowe, czasowo- przekrojowe)

b) prospektywne ( w przyszłości; dane eksperckie)

* prognozy zmiennych objaśniających lub wybrane wartości zmienne

PRAWIDŁOWOŚCI

a) retrospektywne

* w rozwoju zjawiska

* pomiędzy różnymi zjawiskami

b) prospektywne

* w rozwoju zjawiska

* pomiędzy zjawiskiem a innymi

BUDOWA PROGNOZY

1. SFORMUŁOWANIE ZADANIA PROGNOSTYCZNEGO

* obiekt ( przedsiębiorstwo, region, kraj)

* zjawisko prognozowane ( co prognozujemy?)

* cel budowy prognozy ( po co? Np. Określenie przyszłych przychodów - wartościowo. CEL decyduje o wyborze zmiennej prognozowanej)

* zmienna prognozowana ( ilościowe, wartościowe)

* okres prognozy ( na przykład kwartalny)

* horyzont prognozy ( ostatni kwartał)

* interwał prognozy ( częstotliwość badania prognoz. Najczęściej taki jak okres prognozy lub horyzont prognozy. Występują także sytuacje że interwał się nie pokrywa z horyzontem i okresem)

* wymagania odnośnie dopuszczalności ( na ogół określane przez podanie max błędu prognozy)

2. OKREŚLENIE PRZESŁANEK PROGNOSTYCZNYCH

Polega na wskazaniu CZYNNIKÓW wpływających na prognozowane zjawisko oraz SPOSOBU ODDZIAŁYWANIA tych czynników w okresie, na który budowana jest prognoza)

Czynniki np.

- wysokość dochodu, moda, kanał sprzedaży, cena ( jak te czynniki będą wpływały na zjawisko?)

POSTAWY

A. PASYWNA - zakładamy że nic się nie zmieni; otoczenie, konkurencja ale i strategia. Zmiany są regularne.

B. AKTYWNA - zakładamy że wszystko może się zmienić

3. EKSPLORACJA DANYCH PROGNOSTYCZNYCH

a) czyszczenie danych

- wykrywanie danych błędnych i odstających

- uzupełnianie i przekształcanie danych

b) eksploracyjna analiza danych

- wykrywanie prawidłowości, do prognozowanie oparte jest na prawidłowościach

4. WYBÓR METODY PROGNOZOWANIA

obejmuje budowę MODELU prognostycznego oraz REGUŁĘ prognozowania.

ZADANIE MODELU jest opis prawidłowości, bank zachodni w przeszłości zakładane przez prognostę ( że będą występowały w przyszłości prognozowany zjawisku lub pomiędzy innymi?)

REGUŁA - w jaki sposób na podstawie wybranego modelu uzyskać prognozę.

Najczęściej stosowana jest reguła:

* podstawowa - przedłuża się ( ekstrapolacja) model w przyszłość; w miejsce zmiennych objaśniających wstawia się przyszłe dane.

* podstawowa z poprawką - użyciu reguły podstawowej z ekstrapolacją, poprawia się je - koryguje- biorąc pod uwagę błąd. Można ją określić na podstawie inf., które nie były wykorzystywane w modelu.

* największej wiarygodności

* minimalnej straty

MODELE FORMALNE - mają na ogół postać równania.

* I rodzaju - odwzorowujące prawidłowości retrospektywne ( w przeszłości) . Parametry tych modeli szacowane są METODAMI STATYSTYCZNYMI.

* II rodzaju - odwzorowują prawidłowości prospektywne, których parametry określane są przez ekspertów.

MODELE NIEFORMALNE ( myślowe) - do czynienia najczęściej przy budowach modelu przez ekspertów. Mogą odzwierciedlać zarówno prawidłowości prospektywne jaki retrospektywne.

5. KONSTRUKCJA [ BUDOWA] PROGNOZY

sposób budowy zależy od metody

6. OCENA DOPUSZCZALNOŚCI METODY

* prognoza dopuszczalna albo nie

Ocena następuje na podstawie:

* błąd ex ante - przypuszczalny błąd prognozy; porównujemy ten błąd z założeniami pierwszego etapu - graniczną wielkość z jaką się zgadzamy.

Nie wszystkie metody dopuszczają metodę ex ante

* błąd ex post - po fakcie - bądź rzeczywisty

a) prognoz wygasłych - prognozy budowane na takie okresy dla których znamy już dane (np. Miesięczne o kształtowaniu się sprzedaży)

b) prognoz wcześniejszych - po danym czasie oblicza się i sprawdza na jakim poziomie kształtował się błąd. jeśli błędy kształtowały się na jakimś poziomie to może on pozostać w takiej wysokości w okresach kolejnych.

Błędu ex post używa się podobnie jak błędu ex ante - porównując go z zakładanymi w pierwszym etapie.

* prawdopodobieństwo spełnienia się prognozy - zamiast max zakłada się min. Rzadko używana w opisie jakościowym, raczej stosowana przez ekspertów

* ocena jakościowa

A. Jeśli ocena okazała się NIEDOPUSZCZALNA - można:

- rezygnować z budowy prognozy

- wrócić do warunków dopuszczalności prognozy (ew. zmienić wymagania. Konsekwencją mogą być straty wynikające z kosztów PRZESZACOWANIA - np. Magazynowanie, obniżka cen, zamrożenie kapitału - lub NIEDOSZACOWANIA - np. Zwiększenie produkcji, zakup surowców, zakup u konkurencji.

W praktyce błędy kształtują się na poziomie od 0,1 % do 20% w zależności od rodzaju działalności

B. jeśli prognoza okazała się DOPUSZCZALNA stosuje się ją.

Po upływie czasu zastosowania prognozy można obliczyć błąd rzeczywisty (ex post) i ocenić trafność prognozy.

Ocena jest TRAFNA jeśli bądź rzeczywisty nie jest większy niż zakładany. Następuje aktualizacja danych o dane z kolejnego okresu. Nie ma konieczności analizy, bo prognoza była trafna.

OCENA NIETRAFNA. - powrót i ponowna analiza etapów prognozy. Zastanawianie się czy uwzględnić inne czynniki.

SZEREG CZASOWY - ciąg wartości zmiennych uporządkowanych według czasu.

Składowe szeregu czasowego

a. Składowa przypadkowa - wahania nieregularne

b. Składowa systematyczna - w postaci prawidłowości.

* stały poziom - zjawisko kształtujące się na mniej więcej stałym poziomie

* trend ( tendencja rozwojowa) - systematyczny wzrost lub spadek

* wahania okresowe

- wahania sezonowe do 1. roku włącznie

- wahania cykliczne - o cyklu dobowym, tygodniowym. Mogą występować jednocześnie