SCHIZOFRENIA
Schizofrenia jest to zaburzenie psychotyczne, które charakteryzuje się zniekształceniem odbioru rzeczywistości oraz zaburzeniem w funkcjonowaniu.
Częstość występowania schizofrenii:
ryzyko zachorowania w ciągu życia na tą chorobę wynosi 1%
w takim samym stopniu dotyka kobiet i mężczyzn
Różnice płciowe dotyczą wieku, w jakim choroba się rozpoczyna:
u mężczyzn początek schizofrenii zaczyna się wcześniej, tj. pomiędzy 15 – 25 rokiem życia, niż u kobiet, u których choroba ta pojawia się w wieku 25 – 35 lat.
różnice w występowaniu schizofrenii dotyczą także statutu społeczno – ekonomicznego:
w warstwach uboższych społeczeństwa jest największy odsetek schizofreników (jest to najprawdopodobniej spowodowane samą chorobą, tzn. to choroba powoduje, że osoba zmienia na niższy swój status ekonomiczny: na skutek schizofrenii wiele osób traci pracę, relację z innymi ludźmi, z najbliższymi)
W rozwoju choroby ważny jest jej początek: im wcześniej osoba zachoruje, im wcześniej pojawią się charakterystyczne dla niej objawy, tym gorzej.
Schizofrenia dziecięca: dotyczy ok. 0,5 – 1 % dzieci
Schizofrenia późna: dotyczy ok. 10 % osób po 40. roku życia
Przyczyny schizofrenii:
Zachorowanie na schizofrenię może być spowodowane:
Czynnikami biologicznymi:
a)uwarunkowania genetyczne
b)urazy przed– i okołoporodowe (schizofrenia w znacznej części występuje u osób, których matki w drugim trymestrze ciąży przechodziły infekcje wirusowe)
c)nadmierna ilość dopaminy, czyli neuroprzekaźnika w ośrodkowym układzie nerwowym
Czynnikami rodzinnymi:
a)często osoby chore wychowywały się w rodzinach, w których występowały nieprawidłowe sposoby komunikowania się: bardzo silnie naładowane emocjonalnie i krytykujące, natarczywe i ingerujące, wywołujące poczucie winy
Czynnikami psychospołecznymi:
a)występowanie nadmiernej ilości stresu przez dłuższy okres czasu
b)urazy psychiczne, wywołane np. przez jakieś tragiczne, traumatyczne doświadczenie
c)nadużywanie substancji psychoaktywnych: alkoholu, narkotyków
Schizofrenię można stwierdzić, jeśli zespół poniższych objawów jest obecny od minimum 1 miesiąca.
Najbardziej charakterystycznym objawem dla schizofrenii jest:
rozszczepienie osobowości, tj. równoczesne przeżywanie sprzecznych rzeczy, sprzeczność różnych sfer psychicznych
autyzm: zaabsorbowanie światem przeżyć zewnętrznych, zamknięcie się w sobie
POZYTYWNY
halucynacje (inaczej omamy, czyli błędne spostrzeżenia powstające bez bodźców zewnętrznych:
słuchowe
wzrokowe
smakowe
węchowe
dotykowe
komentujące zachowanie pacjenta
dyskutujące o pacjencie
pochodzące z różnych części ciała
urojenia (czyli fałszywy sąd, który trwa pomimo dowodów na jego nieprawdziwość:
urojenia tożsamości religijnej lub politycznej,
nadludzkiej mocy / możliwości,
urojenia prześladowcze
błędne skojarzenia
dziwaczne zachowanie
małe upośledzenie poznawcze
NEGATYWNY
spłycenie afektu (reakcje emocjonalne są nieadekwatne)
ubóstwo języka
aspołeczność (społeczne wycofywanie się, zainteresowanie się światem przeżyć wewnętrznych)
apatia
duże upośledzenie poznawcze
znacząca i szeroko zakrojona zmiana zachowania
utrata zainteresowań
bezcelowość
bezczynność
zaabsorbowanie sobą
Dotychczas nieznane jest skuteczne postępowanie lecznicze schizofrenii. Jej leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów i zapobieganiu nawrotów. Ważną rolę w skutecznym leczeniu schizofrenii odgrywają długoterminowa farmakoterapia, jak również oddziaływania środowiskowe i psychologiczne.
Miejsce leczenia
W zależności od rodzaju i stopnia ciężkości zaburzenia, pacjent jest leczony pozostając w swoim środowisku lub zostaje przyjęty do szpitala psychiatrycznego. Leczenie szpitalne jest wskazane w przypadku, gdy u osoby występuje pierwszy epizod psychozy oraz wtedy, gdy:
osoba zagraża sobie lub innym ludziom
osoba zaniedbuje swoje podstawowe potrzeby
Dodatkowo, zgodne z obowiązującymi przepisami prawa (art. 29), do szpitala może być przyjęta osoba bez jej zgody wtedy, gdy:
jej dotychczasowe zachowanie wskazuje, że nieprzyjęcie do szpitala psychiatrycznego spowoduje znaczne pogorszenie jej stanu psychicznego
gdy jest niezdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia
o potrzebie przyjęcia orzeka sąd opiekuńczy na wniosek rodziny, przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej opiekę
do wniosku dołącza się opinię psychiatry (tylko publiczna placówka)
Leczenie farmakologiczne
W większości przypadków leczenie schizofrenii jest długoterminowe i może trwać przez całe życie. W zależności od ciężkości zaburzenia stosuje się postępowanie lecznicze trwające od około 6 do 8 miesięcy. Po tym okresie można próbować stopniowo odstawiać leki.
W zależności od objawów schizofrenii:
czy są to tzw. objawy pozytywne, do których zalicza się: urojenia, omamy, zdezorganizowane myślenie;
czy tzw. objawy negatywne, w skład których wchodzą między innymi apatia i ubóstwo myślenia oraz wypowiedzi, stosuje się różne leki przeciwpsychotyczne.
Tradycyjne leki przeciwpsychotyczne stosuje się w przypadku objawów pozytywnych. Jednak są one nieskuteczne i niewskazane przy występowaniu objawów negatywnych, ponieważ mogą one prowadzić do ich nasilenia. Należy zwrócić uwagę, że stosowanie tych leków jest związane z ryzykiem wystąpienia innych, niepożądanych objawów tj. zespół parkinsonowski czy ostre dystonie.
W przypadku występowania objawów pozytywnych stosuje się atypowe leki przeciwpsychotyczne (tzw. nowoczesne lub drugiej generacji), które rzadziej wywołują niepożądane skutki uboczne (tj. zespół parkinsonowski czy dystonia), aczkolwiek nie eliminują ich w zupełności.
Brak zadawalającej poprawy stanu zdrowia psychicznego pacjenta pomimo zastosowania leków przeciwpsychotycznych może świadczyć o występowaniu tzw. schizofrenii lekoopornej.
Leczenie psychologiczne
Istnieje coraz więcej dowodów na to, że oddziaływanie psychologiczne może mieć znaczny wpływ na poprawę stanu zdrowia psychicznego chorego oraz wzmocnić efekty farmakoterapii.
W zależności od objawów choroby, stosuje się następujące sposoby pomocy:
terapia poznawczo-behawioralna – stosowana w celu łagodzenia objawów choroby oraz zwiększa samoświadomość pacjenta związana z chorobą
psychologiczna interwencja w rodzinie – polega na wzmacnianiu więzi rodzinnych, ułatwianiu wyrażania emocji oraz regulowaniu zachowań między członkami rodziny; ułatwia ponowną adaptacje w społeczeństwie i zmniejsza prawdopodobieństwo nawrotu choroby
poradnictwo, wsparcie oraz edukacja
treningi umiejętności społecznych
Leczenie środowiskowe
Jest to leczenie indywidualnie dopasowane do pacjenta. Bierze w nim udział szereg różnych instytucji (od pracowników socjalnych po miejsce pracy). Ważne jest odpowiednie skoordynowanie opieki nad pacjentem oraz bieżące śledzenie istniejących objawów i nawrotów choroby.
Odpowiednio przeprowadzone leczenie farmakologiczne, psychologiczne i środowiskowe znacznie zmniejsza liczbę przyjęć i okres pobytu chorych w szpitalu psychitrycznym.
Postać schizofrenii rezydualna:
| - stwierdza się ten rodzaj schizofrenii, kiedy ogólne jej objawy występowały przez pewien okres w przeszłości, lecz aktualnie się ich nie stwierdza - przez okres ostatnich 12 miesięcy występowały co najmniej 4 objawy: ograniczenie aktywności ruchowej obojętność emocjonalna bierność, nie podejmowanie z własnej woli aktywności, inicjatywy wypowiedzi pod kątem ilościowym oraz jakościowym są zubożałe komunikacja niewerbalna, tj. poprzez mimikę, gesty, kontakt wzrokowy, jest osłabiona, mało czytelna znaczne wycofanie z aktywności na polu społecznym, nadmierna troska o siebie, o swoje przeżycia emocjonalne |
|---|
|
|---|