BUDOWA ANATOMICZNA KORZENIA-strefy:stozek wzrostu okryty czapeczka,strefa wzrostu,strefa włosnikowa,strefa wyrosnieta,strefa korzeni bocznych budowa anat.:1.epiblema(tworzacej sie przez roznicowanie sie kom.stozka wzrostu,zbudowana z jednej warstwy cienkosciennych kom.)2.egzoderma(po zluszczeniu epiblemy egzoderma pelni funkcje tkanki okrywajacej,powstaje z miekiszu podskorkowego)3 miekisz kory pierwotnej(posiada kom. duze,sciana kom jest cienka,celulozowata,czasem moze grubniec lub drewniec,wnetrze kom wypelnia duza wakuola) 4. endoderma(srodskornia,sciany kom styczne wew i promieniscie,ulegaja zdrewnieniu oraz zgrubnieniu,styczne zew pozostaja cienkie dzieki czemu kom sa zywe) 2,3,4-kora pierwotna((zbudowana z tk miekiszowej) 5 komorki przepustowe 6 perycykl(okolnica,zbudowana z jedej warstwy cienkosciennych zywych kom,jest tk miekiszowa wystepujaca na obwodzie walca osiowego,w korzeni oklonica tworzy tkanke merystematyczna dajac poczatek korzenia bocznum) 7 wiazki floemu(Lyko-transportuje subs organiczne w dol lub w gore rosliny,zbu z rurek sitowych) 8 wiaz. ksylemu(transportuje wode i sole mineralne od korzenia do lisci, zbudowany z naczyn) 9 kom.rdzeniowe tkanki w korzeniu-tkanki pierwotne(zbudowane z tk.zdolnych do szybko powtarzajacych sie podzialow)-tk. tworcza pierwotna(podtrzymuja wzrost rosliny)wyst. w wierzcholkowych czesciach korzeni i pedow, tworza stozki wzrostow. za stozkiem tworza sie tk. stale.miekiszowe,mechaniczne i skorka.niektore z nich zachowuja wlasciwosci tkanki tworczej tworzac miazge pierwotna(tkn tworcza boczna,kom jej dziela sie rownolegle do obwodu pedu i korzenia i odkladaja ku srodkowi i obwodowi nowe kom z ,z kom miazgi powstaje tkanka naczyniowa i sitowa

BUDOWA PIERWOTNA KORZENIA-skorka pokrywajaca mlody korzen,zbudowana z jedej warstw scisle przylegajacych do siebie kom,przystosowanych do pobierania z gleby wody, egzoderma powstajaca z miekiszu podskorkowego,kora pierwotna(zbudowana z tkanki miekiszowej)tk miekiszowa ma kom duze kom,sciana kom tych kom jest cienka,wnetrze kom wypelnia duza wakuola) walec osiowy korze(sklada sie z warstwy korzonkorodnej tzw oklonicy i tk przewodzacych). Skorka korzenia-tkanka okrywajaca-zbu.z jednej warstwy kom cienkosciennych, pobieraja one wode z gleby.moga wytwarzac wlosniki powiekszajace pow.chlonna korzenia. U STARSZYCH ROSLINN-skorka obumiera, tworzy sie skornia(egzoderma)powstaje ona z miekiszu podskorkowego, korek(u roslin2lisciennych,tkanka roslinna, wystepujaca jako element tk okrywajacych, powstaje przez zroznicowanie sie kom powstalych dzieki podziala felogenu,z przyrostu wtornego)-FUNKCJA TYCH TKANEK jest ochronna korzenia, kora pierwotna-zbud.z tkanki miekiszowej,tkanka miekiszowa-tkanka luzna,kom i nie sa ze soba scisle zlaczone,znajduja sie miedzy nimi PRZESTWORY miedzykomorkowe,sa one ze soba polaczone i tworza system kanalow, ulatwiaja wymiane gazowa,

SRODSKORNIA(endoderma)komorki jej sa martwe,scisle ze soba zrosniete,dzieki temu srodskornia tworzy pochwe ochronna wokol walca osiowego.

WALEC OSIOWY(wewnętrzna warstwa w budowie pierwotnej korzenia)-sklada sie z okolnicy i tkanek przewodzacych

OKLOLNICA-znajduje sie tuz pod srodskornia, pod okolnica znajduje sie wiazka przewodzaca-sklada sie z pasm tkanki drzewnej i lykowej, przebiegajacych na przemian siebie

TKANKA DRZEWNA-skladnikami tej tkanki sa naczynia, majacych ksztalt rurek zbu. z martwych kom, przewodza one pobrana przez korzenie wode do pedu. TKANKA LYKOWA- rurki sitowe, zbu. z zywych kom,kom odzielone od siebie sitami tj.sciankami z licznymi otworkami przez ktore przenikaja subs odzywcze.tk.sitowa zaopatruje korzen w prod asymilacji wytworzone w lisciach.

BUDOWA WTORNA KORZENIA-miazga wtorna(kambium i miazga korkotworcza-felogen) KAMBIUM-wtorna tkanka tworcza boczna,skla. sie z jednej warstwy kom,formulujacej walec przebiegajacy miedzy tk.naczyniowa a sitowa.kambium wytwarza w korzeniu nowe wiazki przewodzace-na zew.lyko w wew. drewno. pomiedzy tymi tkankami miazga odklada pasma miekiszu tworzac-promieni rdzeniowe-ktore stanowia tk spichrzowa korzenia. w tym samym momencie co kambium powstaje FELOGEN(miazga korkotworcza)korek tworzacy sie wokol walca osiowego odcina kore pierwotna, pokrywa on korzen od zew.KOREK,ŁYKO I MIEKISZ tworza kore

wtorna korzenia

Łodyga tkanki lodygi-skorka-jednowarstwowa pierwotna tk okrywajaca,zew sciany kom zgrubiale i nasycone kutyna-subs nie nieprzepuszczajaca wody,u niektorych roslin skorka pokryta nablonkiem czyli kutykula, niekiedy nablonek pokryty woskiem.skorka chroni ped przed nadmierna utrata wody przez parowanie oraz przystosowanie do zycia ladowego, kom tworzace skorke sa zazwyczaj splaszczone.skorka jest przezroczysta i przepuszcza swiatlo.w skorce znajduja sie aparaty szparkowe ktore moga sie ot i zamykac,regulujac wymiane gazow.skorka wytwarza wloski.

TKANKI MECHANICZNE- (wzmacniajace)nadaja roslina sztywnosc i elastycznoc.)zbudowane z kom grubosciennych,wydluzonych scisle do siebie przylegajacych,bez przestworow miedzykom.3 rodzaje tk mechanicznych:twardzica,kom kamienne i zwarcice

TWARDZICA(sklerenchyma)zbudowana z kom bardzo wydluzonych ktore zrastaja sie w peczki lub walcowate pochwy.w miare dojrzewania kom sciany ich grubnieja,swiatlo komorek ogranicza sie do wazkiego kanalika.twardzica jest tk martwa.kom jej przybieraja postac dlugich wlokien-maja one klinowate konce.w obwodowych partiach lodyg i korzeni wyste. tzw wlokna lykowe-malo zdrewniale i dlugie.w glebi rosliny wsrod tk naczynioej tworza sie wlokna drzewne-krotkie bardziej zdrewniale wlokna lykowe

KOMORKI KAMIENNE-nie sa wydluzone lecz okragle o bardzo grubej scianie,przewaznie martwe,wyst w okrywach owocow

ZWARCICA(kolenchyma)wystepuje glownie u roslin 2 lisciennych.tkanka zywa,zbudowana z kom wydluzonych o scianach niezdrewnialych i tylko czesciowo zgrubialych.moga wzrastac i wydluzac sie, wys w czesciach rosnacych rosliny.

TKANKI PRZEWODZACE-przewodza wode i materialy odzywcze.2 tk.przewodzace;tkanka naczyniowa(drewno) i tk sitowa(lyko)

DREWNO-przewodzi wode z solami mirenalnymi z korzeni Lyko- trans produktow asymilacji tkanki przewodzace wystepuja zwykle w postaci odzielnych pasm naczyniowych i sitowych polaczonych w w wiazki przewodzace ciagnace sie wzdluz ros.czesc sitowa odzielona jest od naczyniowej warstewka miazgi.

TKANKA DRZEWNA-cewki i naczynia NACZYNIA-tworza dlugie rurki,powstale z jednego szeregu kom lezacych jedna na drugiej,nie posiadaja cytoplazmy i jadra kom.rodzaje naczyb-spiralne,pierscieniowate,zdrewniale.sciany boczne naczyn zdrewniale co zapobiega zamykaniu sie naczyn CEWKI-kom wydluzone,martwe,gdzie niegdzie zdrewniale,zachodza wzajemnie na siebie lecz nie tworza rurek.woda przenika z cewki przez niezdrewniale jamki

MIEKISZ DRZEWNY-u roslin okrytonasiennych oraz wlokna drzewne-miekisz drzew. wspoldziala z naczyniami w przewodzeniu wody orza gromadza sie w nim zapasy pokarmowe

TKANKA ŁYKOWA-sklada sie z kom przewodzacych rurek sitowych,sa one polaczone w dlugie szeregi, w scianach wyst jamki tworzace sita.w przeciwienstwi do naczyn rurki sa zywe i sciany nie zdrewniale, wystepuja kom przyrurkowe.u roslin 2 lisc. rurkom towarzysza kom miekiszu lykowego i wlokna lykowe.miekisz wspoldziala w rozprowadzaniu i gromadzeniu materialow pokarmowych a wlokna wzmacniaja tkn lykowa

BUDOWA ANATOMICZNA-jednolisciennych-skorka,pod nia cienka warstwa sklerenchymy-tworzaca sztywna warstwe walcowata pochwe na obwodzie lodygi,nastepnie tkanka miekiszowa-najpierw asymilacyjna,glebiej spichrzowa(kom miekiszu wypelnia sok kom)wsrod miekiszu rozrzucone nieleguralnie wiazki przewodzace,gzdie tkanka lykowa ku zew str lodygi a tkn drzewna ku srodkowi. wiazki zamkniete nie posiadaja miazgi wtornej. w czesci naczyniowej znajduja sie 2-3 male i 2 duze naczynia otoczone drobnymi kom miekiszu i sklerenchymy

DWULISCIENNYCH-roznia sie budowa pierwotna,posiadaja miazge-kambium.w budowie pierwotnej wystepuje podobnie jak w korzeniu skorka pierw i walec osiowy SKORKA-jedna warstwa kom pokryta nabłonkiem KORA PIERWOTNA-zbudowana z miekisz asymilacyjnego .zwykle wystepuje w nim tkanka zywa wzmacniajaca-zwarcica.dolna warstwe kory pier stanowi srodskornia(pochwa skrobiowa)

WALEC OSIOWY-sklada sie z okolnicy ,wiazek przewodzacych rdzenia i promieni rdzeniowych.w oklonicy wyksztalca sie sie sklerenchyma w postaci wlokien lykowych.najwazniejszym skladnikiem walca osiowego sa wiazki przewodzace.w przeciwienstwie do roslin jedno lisciennych tworza regularny pierscien dookola szerokiego miekiszu rdzenia.za pomoca wiazek lodyga rozprowadza po roslinie wode.szeroki rdzen oraz pierscieniowaty uklad tk mechanicznych i wiazek nadaja lodydze budowe rurowata.

PIEN DRZEWNY- korek,czyli martwice korkowa,lyko zawierajace kom zywe,cienka warstwe kambium,drewno ulozone w slojach i w srodku miekiszowy rdzen

FUNKCJE KORZENIA: mocują roślinę w podłożu; zaopatrują ją w wodę i sole mineralne. System korzeniowy rośliny stanowi zespół wszystkich jej korzeni; istnieją dwa główne systemy korzeniowe: palowy i wiązkowy. Korzeń jest wydłużony i pierwotnie rośnie szczytowo dzięki obecności merystemu wierzchołkowego.

W BUDOWIE MORFOLOGICZNEJ (przekrój podłużny) wyróżniamy: stożek wzrostu korzenia okryty czapeczką, strefę wydłużania (elongacyjną), strefę różnicowania się komórek (włośnikową) oraz korzeni bocznych. Korzeń roślin nasiennych wydłuża się dzięki intensywnie dzielącym się komórkom tkanki twórczej (merystematycznej) WIERZCHOŁKA WZROSTUkorzenia. Wierzchołek wzrostu korzenia okryty jest ochronną warstwąkomórek miękiszowych – czapeczką korzeniową, której zadaniem jest ochrona konieczna w trakcie przeciskania się przez podłoże.

STREFA WYDŁUŻANIA(elongacyjna). Strefa ta o długości 3 – . Utworzona jest przez niezróżnicowane, szybko rosnące komórki. Obie te strefy warunkują stałe wydłużanie się korzenia

STREFĄ WŁOŚNIKOWA- W tej strefie następuje różnicowanie się komórki natkanki stałe. Strefa włośnikowa pełni główną funkcję korzenia – pobiera wodę z rozpuszczonymi substancjami mineralnymi. Liczne komórki tkankiokrywającej (skórki) mają tu kilkumilimetrowej długości nitkowate uwypuklenia – włośniki. Włośniki okrywają korzeń widocznym gołym okiem białym nalotem. W miarę dojrzewania włośniki górnej, starszej części strefy obumierają i zanikają, na ich miejscu tworzą się nowe włośniki,powstające na młodych dojrzewających komórkach. Za strefą włośnikową rozpoczyna się strefa wyrośnięta korzenia z której wyrastają korzenie boczne

CZAPECZKA- tworzą komórki miękiszowe, które osłaniają leżące powyżej tkanki twórcze. Starsze, szczytowe komórki czapeczki stopniowo złuszczają się. Strefa podziałowa zbudowana jest z komórek tkanki twórczej stale dzielących

się (dobowo powstaje ich ok. 100 tysięcy); nad nią znajduje się strefa elongacyjna, zawierająca komórki rosnące na długość. Ostatnia strefa różnicowania się komórek, tworzy zróżnicowane morfologicznie i funkcjonalnie tkanki stałe. Strefa ta odpowiada  jednocześnie strefie włośnikowej. Włośniki pobierają wodę i sole mineralne. Bezpośrednio nad tą strefą rozciąga się obszar, z którego wyrastają korzenie boczne.

MODYFIKACJE KORZENI- o Korzenie spichrzowe i bulwy korzeniowe- magazynują substancje zapasowe, które w następnym roku zostaną wykorzystane w celu szybkiego wytworzenia organów rozmnażania (np. marchew, burak,dalia),o Korzenie podporowe- stanowią dodatkowe umocnienie rośliny w podłożu, zwykle pulchnym, grząskim , błotnistym lub płytkim(kukurydza), o Korzenie czepne- przymocowują do podpory wiotkiej łodygi (pnącze)lub całej rośliny (epifity), o Korzenie oddechowe (pneumatofory)- zaopatrują w tlen korzenierosnące w podłożu ubogim w ten składnik (cyprysik błotny),o Korzenie powietrzne – pobierają parę wodną z powietrza,równocześnie mogą spełniąc funkcje podporowe i czepne (storczyki), o Korzenie kurczliwe – wciągają rośliny głębiej w glebę w celu umieszczenia organu przetrwanego w stałych warunkach termicznych (np. ochrona cebulek przed mrozem –mieczyk, krokus), o Pasożytnicze (ssawki) – pobierają substancje pokarmowe z tkanekprzewodzących żywiciela ( kanianka, jemioła)o Korzenie asymilacyjne- posiadają funkcję fotosyntetyczną np. niektóre epifityczne storczyki. O Korzenie przybyszowe- wyrastaja z pedow czyliczesci nadziemnej (bluszcz, pszenica) O Korzenie z brodawkami- motylkowateSystem palowy (ekstensywny)utworzony jest z korzenia głównego rosnącego pionowo w dół orazwyrastających z niego cieńszych i zwykle krótszych korzeni bocznych.System wiązkowy utworzony jest z wielu korzeni o podobnej grubości,mogących się rozgałęziać. W systemie wiązkowym brak korzenia głównego,który wcześnie zanika, a jego miejsce zajmuje pęk korzeni przybyszowych.

APARAT GOLGIEGO-powst z r.e.zbudowane z:*diktiosomy-zebrane w stosy spłaszczone cysterny*pęcherzyki golgiego-odryw sie od brzegu diktiosomu kuliste twory przemieszcz sie w obrebie kom.FUNKCJE:*synteza i wydzielanie wielocukrów, śluzów,olejków eterycznych*uczestniczy w procesie budowy ściany kom*pęcherzyki biorą udział w tworzeniu przegrody pierwotnej i przy podziale komórkowym*może pełnić istotna role w procesie osmoregulacji

BIAŁKA-PROTEINY*zw o skomplikowanej budowie, zbud z aminokwasów połączonych wiązaniamipeptydowymi.znanych ok 1000 aminokwasów*najważniejsze aminokwasy:glicyna, alanina,turozyna,seryna,fenyloalanina.Aminokasy egzognne:fenyloalanina,tyrozyna-dost.pożywienia.*o charakterze i funkacjach białek decyduje sekwencja amonokwasów w łańcuchach polipeptydowych-funkcje strukturalne, regulatorowe, energetyczne.Wyróżniamy:*białka proste*złożone*nukleoproteidy

CHROMOSOMY-wyodrębniaja sie podczas podziału jądra komórkowego, ilośc ich jest cehcą gatunkowa, sa sparowane chomologoczne. Budowa:*centromer *chromomer *chromorema*macierz*chromatyda*trabant.FUNKCJE CHROMOSOMÓW;*magazynowanie inf genetycznej zaw w DNA*precyzyjne przekazywanie tych inf kom potomnym*transkrypcja czyli przepisanie na łancuchy RNA inf zaw w DNA*w niektóryc zach rekombinacj cech prekazywanych przez 2 org rodzicielskie. CYTOPLAZMAskład:woda-75-85%,białka10-20%,lipidy, węglowodany, subst min5-6%.podzial:*cytoplazma podstawowa(zol-płynny,żel-galaretowaty;pólpłynna subst o właściwościach fizykochem koloidów)*błony cytoplazmatyczne:plazmolemma-komórka(*pokrywa zewn powierzchnie cytoplazmy*ma charakter pólprzpuszczalny-ogranicza protoplast od środ zewnętrznego*odgrywa decydująca rolę w wymianie subst.Składniki plazmolemmy:lipidy i proteiny),tonoplast-wakuola,mezoplazma.Ruchy:*rotacyjny-jednokierunkowy*cyrkulacyjny-rożnokierunkowy*pulsacyjny

JĄDRO KOMÓRKOWE:*jąderko*por jądrowy*ziarniste retikulum endoplazmatyczne*rybosomy*laminy*chromatyna luźna-euchromatyna*ch.zwarta-heterochromatyna*przestrzeń perinuklearna*otoczka jądrowa-zewn i wewn błona jadrowa.FUNKCA J.K.:*regulacja proc zachodzących w kom. za pośrednictwem aktywowania lub hamowania róznych grup genów*synteza białek na podstawie informacji zawartej w DNA*kariokineza zapoczątkowuje cytokineze KOMÓRKAnajmniejsza podstawowa, zdolna do żyica jednostka morfologiczna, zaw inform genetyczna, która kieruje wszystkimi procesami przebiegającymi na jej terenie.

SKŁ.CHEM.KOM:*zw.nieorganiczne(75-85%H2O)*zw.organiczne20% białka1% lipidy.

KWASY NUKELINOWE:*nukleotydy-podstawowe jednostki kw.ukleinowych zbudowane z: reszty kw fosforowego, cukrów prostych pieciowęgloych (dezoksyryboza, ryboza), zasady azotowe(adenina,guanina,cytozyna, tymina,uracyl)FUNKCUE KW NUKL:*stan materiał genetyczny*odpwiadaj za synteze białek*przechowuja i przekazuja inf dotycząca budowy białek organizmu.

LIPIDY-TŁUSZCZOWCE*niejednorodna grupa substancji chemicznych powstała z połaczeniaglicrolu z kw.tłuszczowych*materiał genetyczny i budulcowy.Wyróżniamy*lipidy właściwe-estry glicerolu i wyższych kw.tłuszczowych*lipidy złozone-złożone z cząsteczek tłuszczowców z dod podstawników*woski-niejednorodna grupa substratów tłuszczopodobnyc z dużą ilością różnorodnych podstawników

MITOCHONDRIUMbudowa:*błona zewnętrzna*grzebienie*matriks*błona wewnętrzna.Jest to centrum enrgetyczne, ma własne DNA, w nim zachodzi oddych tlenowe polisacharydy

PLASTYDY:*chloroplasty(zielone)-ciałaka zieleni;zachodzi w nich fotosynteza.faza jasna zachodzi w granach chloroplastów, faza ciemnazachodz stromie*chromoplasty(żółte i pomarańczowe)-plastydy nieaktywne w procesach metabolicznych,nadaja zabarwienie latkom kwiatów i owocom, barwnik karoten boerze udzieła w budowie witaminy A*leukoplasty(bezbarwne)-najdrobniejsze z plastydów.Rodzaje:*amyloplasy-skrobia*proteoplasy-mag.białka*lipidoplasty-mag.tłuszcze.

RETIKULUM ENDOPLAZMATYCZNE-w cytoplaźmie tworzy bogaty system kanalow i plytkich zbiorników, przecina cytoplazme we wszystkich kierunkach, powiązane jest z innymi błonami.Służy do trawienia niektórych substancji oraz jest miejscem reakcji enzymatycznych,syntezy, jest źródłem błon w komórce, magazynuje i transportujerózne subst w komórce.Kanały RE znaduja sie w plasmodesmach.Rodzaje sieteczki śródplazmatycznej:*r.e.gładkie-agranularne-synteza lipidów*r.e.szorstkie-granularne-na jego pow układaja sie polirybosomy, synteza białek zapasowych*r.e.mieszane-synteza lipoprotedów.

RYBOSOMY-stuktury ziarniste o kulistym kształcie, zbudowane z białaka i kwasu rybonukleinowego stanowiące centra syntezy bialka w komórce.

ŚCIANA KOMÓRKOWA-typowy element kom roślinnej otaczający protoplast, jest to sztywna osłona chroniąca kom przed oddziaływaniem mechanicznym z zewątrz i wewnętrznymi silami turgoru.modyfikacje ściany komórkowej*inkrustacja-wnikanie substancjii do podłoża między elementy szkieletowe ściany kom(drewnienie-lignizacja,mineralizacja-odkładanie krzemionki)*adkrustacja-odkładanie sie od wewnątrz na powierzchni ściany nowych subst i towrzenie osobnych warstw nie zawier elementw szkieletowych(korkowacenie-suberynizacja, kutynizacja-odkładanie kutyny, śluzowacenie-odkładanie pektyn)...

SKŁAD SOKU KOMÓRKOWEGO:wydaliny i wydzieliny*kryształki szczawianu wapnia:rafidy i druzy*glukozydy-zw cukru o charak aromatycznych,trujących, gorzkie:kumaryna(siano)amygdalina(nas migd)sinablina(gorczyca)saponiny(korzeń mydlnicy)*alkaloidy-trujące zasadowe związki zawierające azot kofeina,teoilina,morfina, kodeina,kokaina,strychnina, kolchicyna,kurara*garbniki-koloidy,pochodne glukozydów, toksyczne,nadaja wakuolom brunany kolor*barwniki rozp w wodzie-antocyjaniny, flawony, flobafery.*olejki eteryczne*zywice,gumy,sok mleczny,śluz.

WAKUOLA-nieplazmatyczna-otoczona tonoplastem,zbiornik soku komórkowego, powst z gładkiego r.e.,zajmuje centrum dojrzałej kom,w czasie dojrzewania kom jest ich kilka. ..FUNKCJE WAKUOLI:*utzrymywanie turgoru*magazynow nadmiaru wody, osmoregulacja*przechowyw subst niezbędnych w proc metabolicznych*odizolowywanie zw toksycznych..

WĘGLOWODANYZW:C1, H2, O2, produkty fotosyntezy,substraty do syntez i inn.zw.organicznych*mat.genetyczny i budulcowy.Wyróżniamy:monosacharydy,disacharydy,.