Jedną z form pracy pedagogicznej: spacery, czynności samoobsługowe itd., są zabawy. Najważniejsze są te spontanicznie podejmowane. Dziecko wtedy poznaje otoczenie, świat, stosunki między ludźmi. Są one także podejmowane samorzutnie.
Podział zabaw wg Rudika:
1. z. manipulacyjne (badawcze)
2. z. konstrukcyjne
3. z. tematyczne
4. zabawy i gry dydaktyczne
5. z. ruchowe.
Ad. 1
Z. manipulacyjne pojawiają się pod koniec 2 miesiąca życia. Dziecko przygląda się, bierze do buzi- czyli bada, poznaje przedmiot za pomocą zmysłów. Dziecko widzi, że coś jest miękkie, twarde. Uczy się na doświadczeniach, słyszy wydawane dźwięki przez zabawkę. Są to pierwsze zabawy, które podejmują dzieci. Kontynuacją są z. konstrukcyjne.
Ad. 2
z. konstrukcyjne to tworzenie dzieła z materiału (klocki, puzzle). Różnicują sposób zabawy na:
dzieci młodsze- budują od pionu, przechodzą w poziom; buduje dla samego faktu budowania, potem budują w poziomie; budują nie planując; zmieniają cel budowania; budują „razem, ale osobno” (dzieci bawią się w grupach, ale każdy buduje dla siebie)
dzieci starsze- mają określony cel budowy, planują, zastanawiają się jak ma wyglądać budowla ab y była najlepsza; przywiązują się do budowli; łączą się w grupy, dzielą zadaniami; wykorzystują wielkość materiału; budowle są zamierzone.
Ad. 3
Najważniejsze charakteryzują się rzeczywistością; dziecko bawi się w to, co zaobserwował wokół siebie, doświadczył; zabawy te są szczerze, pozbawione krytycyzmu. Możemy wyodrębnić:
dzieci bawią się same, zespoły się rozpadają; tematy zabaw są zaczerpnięte ze środowiska; dzieci kłócą się o zabawki, szybko zmieniają temat zabawy; mowa potoczna, a czynności są proste
dzieci łączą się w trwałe zespoły, kłócą się ze sobą; rozwija się wyobraźnia dziecka; tematy zabaw zaczerpnięte ze świata bajek, baśni, otoczenia, rodziny, wchodzi w nie element fantazji; dzieci kontynuują zabawę przez tydzień, mowa jest rozbudowana, a czynności złożone. Dzieci nie rezygnują z ról, grają je do końca.
Ad. 4
Zabawy te mają charakter nauczający (Chińczyk, różnicowanie kolorów). W grze występują elementy, których nie ma w zabawie:
elem. Współzawodnictwa
określona liczba uczestników
jest wygrany i przegrany
są określone reguły
określony jest czas trwania.
Ad. 5
Rozwijają tężyznę fizyczną dziecka, dzieci muszą się ruszać (element rzutu, równoważni, chwytu). Rozwijają sprawność dziecka.