1. Pierścienice (Annelida)

Typ zwierząt bezkręgowych o wydłużonym ciele złożonym z szeregu pierścieni. Są jednym z głównych typów zwierząt pierwoustych. Żyją w wodach morskich i śródlądowych oraz w glebie i ściółce – na całym świecie. Odgrywają ważną rolę w użyźnianiu gleb i osadów dennych.

Cechy charakterystyczne:

- podział ciała – część głowowa, tułowiowa,

- kształt ciała z reguły wydłużony

- u większości występuje zamknięty układ krwionośny

1. Pijawki (Hirudinea)

Pijawka lekarska (Hirudo medicinalis)

Zasięg występowania – zachodnia i południowa Europa po góry Ural na wschodzie, na południu kraje graniczące z północno-wschodnią częścią Morza Śródziemnego.

Charakterystyka - Ciało cylindryczne, złożone z 33–34 segmentów. Wypukły grzbiet ma ubarwienie ciemnobrązowe do czarnego z sześcioma czerwonobrązowymi smugami, a płaska część brzuszna jest pokryta plamkami. Otwór gębowy zakończony okrągłą przyssawką. Długość ciała 10–15 cm. Po najedzeniu pijawka zwiększa masę i objętość ciała do 5 razy.

Ochrona - W Polsce jest objęta ochroną gatunkową od 1995 roku.

1. Stawonogi (Arthropoda)

najliczniejszy w gatunki typ zwierząt na Ziemi. Stawonogi zamieszkują wszystkie środowiska nadające się do życia (od głębin morskich po szczyty gór), co jest możliwe dzięki ich licznym przystosowaniom fizjologicznym, biologicznym, anatomicznym, jak i dużej rozrodczości.

Cechy charakterystyczne:

- heteronomiczna segmentacja ciała,

- występowanie parzystych, członowanych odnóży,

- szkielet zewnętrzny, utworzony z płytek ruchomo połączonych ze sobą

- posiadają chitynowy pancerz albo oskórek

2. Szczękoczułkowce (Chelicerata)

brak wyodrębnionej głowy (mają głowotułów) i brak czułków, których funkcję przejęły dwie pary przekształconych odnóży, tzw. przysadki gębowe. Podtyp obejmuje ok. 65 tys. gatunków zwierząt zamieszkujących morza, lądy i wody słodkie.

Pajęczaki (Arachnida):

• Kosarz (Phalangium opilio) - Występuje pospolicie w Polsce, a także całej Europie, Azji i w północnej Afryce. Charakteryzują się bardzo długimi odnóżami (do 50mm). Długość tułowia wynosi 9 mm w przypadku samic, samce są mniejsze. Grzbiet ciemny, szarobrązowy, brzuch zaś jasny, kremowy. Kosarze są aktywne głównie nocą.

• pająk krzyżak (Araneus diadematus) - Występowanie: Europa (w Polsce na terenie całego kraju) i Ameryka Północna. Ubarwienie od żółto-brązowego do ciemnobrunatnego. Samica ma 10–18 mm długości, a samiec 6–7 mm. Swoje ofiary poraża jadowitym ukłuciem i wysysa ich zawartość (jad rozpuszcza wnętrzności). Po kopulacji samiec ucieka ratując się przed pożarciem.

• tygrzyk paskowany (Argiope bruennichi) - Samice osiągają do 25 mm, samce tylko 7 mm. Głowotułów ma srebrzysty, odwłok zaś srebrzysty lub złotawy z czarnymi poprzecznymi prążkami. Tygrzyk jest jadowity, ukąszenie może powodować martwicę tkanek oraz silny obrzęk. Gatunek ten występuje w Europie w strefie umiarkowanej. W Polsce spotykany jest najliczniej na południu. Gatunek ten występuje w Europie w strefie umiarkowanej. W Polsce spotykany jest najliczniej na południu. Tygrzyk paskowany jest w Polsce objęty ścisłą ochroną.

Skorupiaki (Crustacea)

• skrzelopływka bagienna (Branchinecta paludosa) - Występuje w strefie podbiegunowej od Skandynawii po Grenlandię i od Syberii po Alaskę i Labrador. Może żyć tylko w takich stawach, które w zimie wymarzają do dna, bowiem do rozwoju jej konieczne jest przetrwanie okresu suszy. Dochodzi do ok. 10-12 mm długości.

• Rozwielitka (Daphnia) - Posiadają 2 pary odnóży głowowych, z których druga para stanowi główny narząd ruchu oraz 5 par odnóży tułowiowych, pełniących funkcje filtracyjne. Zamieszkują zbiorniki słodkowodne. Rozmiary ich ciała wahają się od 1 mm do 6 mm. Samce, które są znacznie mniejsze od samic, pojawiają się okresowo, głównie przed porą zimową, potrzebne do zapłodnienia tzw. jaj zimowych,

• Oczlik (Cyclops) – Ciało długości od 3 do 25 mm składa się z głowotułowia i segmentowanego odwłoka. Na głowie posiada oko nauplisowe i 2 pary czułków. Na tułowiu występuje 5 par dwu gałęziastych odnóży zakończonych szczecinkami. Odwłok kończy się widełkami. Są pokarmem dla ryb. Narządem ruchu są czułki.

• rak rzeczny (Astacus astacus) - Ciało pokryte twardym pancerzem. Od strony głowy znajduje się dziobopodobne rostrum, po jego bokach rozmieszczone są oczy. Szczypce są krótkie i grube nie zwierające się szczelnie od spodu czerwonawe. Oddychają za pomocą pierzastych skrzeli. Odwłok (ogon, szyjka) składający się z 7 segmentów. Dorasta do 20 cm długości. Występowanie: Europa Środkowa, tereny nizinne i wyżynne. Ochrona - W Polsce gatunek podlega ochronie. Uznany został za gatunek wysokiego ryzyka narażony na wyginięcie.

• rak stawowy (Potamobius leptodactylus) - Rak stawowy ma podobną budowę do raka rzecznego. Różni się przede wszystkim budową szczypiec, które są u niego dłuższe i węższe, a od spodu białożółte. Ma też mniej twardy pancerz, a karapaks pokryty jest drobnymi kolcami. Dorasta do 30 cm, zwykle osiąga wielkość 15 cm. Samce są zwykle większe od samic. Mają też inaczej zbudowane odnóża odwłokowe. Występowanie - Pierwotnie zamieszkiwał zlewiska Morza Czarnego i Kaspijskiego. Przybył do Europy Zachodniej w XVIII wieku i jest najbardziej rozpowszechnionym rakiem w Europie. Ochrona - W Polsce gatunek podlega ochronie.

• rak pręgowany (Orconectes limosus) - Wypiera ze środowiska naturalnego inne raki (szlachetnego i błotnego), ze względu na swoją odporność na niekorzystne warunki środowiska i choroby (jest nosicielem dżumy raczej). Jest mniejszy od innych raków, zwykle osiąga wielkość 8 cm, maksymalnie 13. Od pozostałych gatunków różni się czerwonymi pręgami na ogonie. Rak pręgowany jest uważany za gatunek szkodliwy (gatunek inwazyjny). Nie wolno go wprowadzać do zbiornikow wodnych, a nawet jeżeli zostanie wyłowiony nie można go wypuścić z powrotem.

1. Owady (Insecta)

Motyle (Lepidoptera)

Kulista i wyraźnie oddzielona od tułowia głowa powstała w wyniku zrośnięcia 6 segmentów. Na głowie znajduje się para oczu złożonych, para czułków oraz ssący aparat gębowy. Oczy na ogół są duże. Aparat gębowy jest typu ssącego. Tułów składa się z trzech segmentów. mają szerokie i wyraźnie zaokrąglone skrzydła.

• niepylak apollo (Parnassius Apollo) - rozpiętość skrzydeł do 80mm. ubarwienie białe w plamki (barwy maskujące). Brak łusek. W Polsce występuja w Pieninach i Tatrach. Jest objęty ochroną.

• modraszek arion (Maculinea arion) - Rozpiętość skrzydeł 3-4 cm. Jasnoniebieskie, na przednich skrzydłach czarne plamy. samice większe i ciemniejsze od samców. Jasnożółta gąsienica. Występuja od Europy Zachodniej po Chiny i Japonię

• szrotek kasztanowcowiaczek (Cameraria ohridella) - uznawany za szkodnika kasztanowców ponieważ wskutek jego żerowania na zajętym liściu powstaje brązowa plama. Występuje w prawie całej Europie.

Chrząszcze (Coleoptera)

Chrząszcze przechodzą przeobrażenie zupełne: (larwa, poczwarka, owad dorosły). Cechą charakterystyczną chrząszczy jest aparat gębowy typu gryzącego. Skrzydła pierwszej pary przekształcone są w grube pokrywy, które nie biorą udziału w locie, czułki mogą być różnorakiego kształtu. Liczba ich członów zazwyczaj nie przekracza 11

• nadobnica alpejska (Rosalia alpina) - Długość jego ciała dochodzi do 40 mm, Owad jest czarny, pokryty niebieskoszarymi włoskami. Pokrywy są błękitne, a na nich widnieje sześć plam. W Polsce występuje głównie w górach (Bieszczady, Pieniny, Góry Świętokrzyskie, Roztocze). Jest gatunkiem chronionym.

• kozioróg dębosz (Cerambyx cerdo) - dorosły osobnik mierzy do 56 mm, W Polsce występuje tylko na dębach szypułkowych i bezszypułkowych (tylko na drzewach żywych). Czułki samicy są długości jej ciała, samca – o połowę dłuższe. Kozioróg dębosz w Polsce i krajach sąsiednich objęty jest ochroną gatunkową. Od kilkudziesięciu lat obserwuje się spadek populacji tego chrząszcza.

Modliszki (Mantodea)

Głowa jest ortognatyczna, ruchliwa, z dużymi oczami. .Skrzydła błoniaste, bogato użyłkowane. Pierwsza para odnóży służąca do chwytania ofiary. U niektórych gatunków ubarwienie upodobniające do kwiatów wśród których czatują na ofiary. Modliszki są drapieżne, czasem występuje kanibalizm. Płeć modliszek rozpoznaje się po segmentach na odwłoku. Samiec ma ich zawsze 8, a samica 6.

• modliszka zwyczajna (Mantis religiosa) - Ubarwienie ciała zielone, żółtozielone lub jasnobrunatne. Samce (40-60 mm) są mniejsze od samic (50-75mm), W Polsce występuje tylko w części południowej na ciepłych,suchych stanowiskach (łąki, polany, brzegi lasów). Poluje na ofiare czekając aż zbliży się dostatecznie blisko by móc ją złapać.

1. Mięczaki (Mollusca)

W budowie mięczaków można wyróżnić głowę (poza małżami), nogę i wór trzewiowy okryty płaszczem. Wiele mięczaków posiada szkielet zewnętrzny. Większość z nich wytwarza muszlę która pełni role ochronną (zwierze może się w niej schować w razie niebezpieczeństwa). Jest również miejscem przyczepu mięśni. Głowa wyodrębniona, układ krwionośny otwarty, rozmnażają się płciowo.

Brzuchonogi (Gastropoda)

• Żyworódka rzeczna (Viviparus viviparus) – muszla ma dołek osiowy zakryty lub ledwo widoczny, szew słabo zagłebiony, Muszla wykazuje dużą zmienność i można znaleźć okazy wysmukłe, grubościenne, krępe i bez pasków. Ciało ślimaka jest ciemno ubarwione z licznymi złoto pomarańczowymi plamkami. Żyworodki są rozdzielnopłciowe. Samice mają czułki jednakowe, natomiast u samców jeden czułek przekształcił się w narząd kopulacyjny.

• Błotniarka (Lymnea) - Ciało składa się z głowy, worka trzewiowego oraz nogi (główny narząd ruchu) brak symetrii ciała. na górnej części głowy usytuowane są trójkątne czułki stanowiące narząd zmysłu. Muszla błotniarki jest wydłużona i skręcona prawoskrętnie. Kolor ciała i muszli osobników dorosłych od barwy brunatnej do czarnej.

• ślimak winniczek (Helix pomatia) - Występuje w Europie południowo-wschodniej i centralnej. W Polsce pospolity niemal na całym niżu oraz pogórzu. Zamieszkuje obszary o dużej wilgotności (lasy, parki, ogrody). Żywi się świeżymi liśćmi, stąd często uważany za szkodnika ogrodów.

• ślimak żółtawy (Helix lutescens) - Występuje na dwóch obszarach rozdzielonych łańcuchem Karpat. W Polsce spotykany tylko w południowo-wschodniej części kraju. Zamieszkuje suche zarośla i słoneczne zbocza. Otwór muszli ślimak zamyka wieczkiem wapiennym i hibernuje. Wieczko może być nieco grubsze niż skorupka. Ślimak żółtawy jest gatunkiem zagrożonym i podlega w Polsce ochronie gatunkowej.

• wstężyk austryjacki (Cepea vindobonensis) - Skorupka normalnie wykształcona, biała lub lekko żółtawa o zmiennej liczbie brunatnych lub jaśniejszych pasków. Muszla 20 do 26 mm szerokości i 17 do 24 mm wysokości. Występuje na niżu Europy południowo-wschodniej, w środowisku suchym

• wstężyk gajowy (Capea nemoralis) - Występuje w zachodniej i środkowej Europie, w Polsce występuje na Dolnym Śląsku, Małopolsce, Pomorzu i Wielkopolsce. Muszla tego ślimaka, w zarysie kulista, ze stożkowato wzniesionymi skrętami, ma bardzo duże zróżnicowanie barwne. Wstężyk gajowy w przeciwieństwie do wstężyka ogrodowego ma ciemnobrązową lub czarną wargę otaczającą otwór muszli. Wysokość skorupki wynosi 17–20 mm, szerokość 21–27 mm.

• wstężyk ogrodowy (Capea hortensis) - Występuje w Ameryce Północnej i w Europie, w tym na obszarze całej Polski. Ślimak ten jest bardzo podobny do wstężyka austriackiego. Ma różnokolorową muszlę o błyszczącej powierzchni. Wstężyk ogrodowy w przeciwieństwie do wstężyka gajowego ma jasną (białą) wargę otaczającą otwór muszli.

• ślinik luzytański (Arion lusitanicus) - Dorosły ślinik luzytański ma długość 7-15 cm, jego skóra może mieć różne zabarwienie, zwykle szaro-zielone. Jest wszystkożerny i żywi się różnymi rodzajami roślin. Rozprzestrzenił się na niemalże całą zachodnią Europę, Islandię, Skandynawię i na wschód do granic Polski oraz Słowacji. Gatunek inwazyjny.

• ślinik wielki (Arion rufus) - Długość nawet do 18 cm. Barwa czarna, rzadziej brunatna lub rdzawa. W Polsce występuje na Pojezierzu Mazurskim, Pomorzu, Ziemi Lubuskiej, Śląsku i w zachodniej Wielkopolsce..Zjada miękkie owoce i butwiejące resztki roślin. Noga jest mięsista i pokryta śluzem.

Małże (Bivalvia)

Dwuboczne spłaszczone ciało, składa się z tułowia zwanym workiem trzewionym i nogi, pozbawione głowy. Obie połówki muszli połączone są więzadłem i u niektórych gatunków zamkiem.Więzadło rozchyla połówki muszli zaś zamykają je mięśnie zwieraczeWoda wpływa do jamy płaszcza przez otwór zwany syfonem wlotowym (wpustowym), a wypływa syfonem odpływowym (wyrzutowym, wypustowym)Małże oddychają za pomocą skrzeli.

• małgiew piaskołaz (Mya arenaria) - Małże duże, grubościenne mimo to dość kruche. Należą do największych w Bałtyku Połówki skorup prawie symetryczne. Małgwie żyją w piaszczystych i mulistych zatokach.

• racicznica zmienna (Dreissena polymorpha) - W Polsce pospolita w zalewach i jeziorach. Muszla beżowa w czarne pręgi w kształcie trójkąta. Prowadzi osiadły tryb życia. Dobrze oczyszczają wody zbiorników wodnych. Jako jedna z nielicznych małży słodkowodnych wydziela tzw. bisior.

• szczeżuja spłaszczona (Pseudanodonta complanata) - W Polsce szczeżuja ta jest szeroko rozmieszczona, zwłaszcza na terenach nizinnych, ale występuje rzadko. Stwierdzono ją także w: Zalewie Wiślanym i wodach Pobrzeża i Pomorza. Szczeżuja spłaszczona jest małżem słodkowodnym, ryjącym w dnie.Średnia długość muszli tego małża wynosi 6 cm, przy czym samce osiągają nieco większe rozmiary ciała niż samice. Gatunek bliski zagrożeniu wyginięciem i zaliczany do kategorii niższego ryzyka.

• szczeżuja wielka (Anodonta cygnea) - Największy małż występujący w Polsce. Żyje w wodach bieżących i stojących. Osiąga długość do 20 cm, ma muszlę delikatną, bez zamka (nie występują żadne zęby, ani listwy^[1]). Żyje w wodach stojących na terenie Europy, spotykana również na Syberii.

• skójka gruboskorupowa (Unio crassus) - gatunek małża o wymiarach muszli 5-7 cm. Żyje do 15 lat. Glochidium pasożytuje na skrzelach ryb. Występuje na terenie całej Europy w rzekach i jeziorach.

• perłoródka (Margaritifera margaritifera) - Osiąga długość do 12 cm, żyje w rzekach i strumieniach o bezwapiennym podłożu; bardzo wrażliwa na zanieczyszczenia wód (bioindykator). Dawniej występowała pospolicie w wodach Europy, wyginęła w wielu stanowiskach, w tym także w Polsce.

1. Strunowce (Chordata)

   1. Kręgowce (Vertebrata)

Krągłouste (Cyclostomi)

• minóg morski (Petromyzon marinus) – występuje w zachodniej częsci morza śródziemnego, wielkie jeziora północnoamerykańskie. W okresie tarła wpływa do rzek. Gatunek wędrowny. Na bokach głowy widoczne siedem par otworów skrzelowych. Jak u wszystkich minogowatych pysk ma postać dużej przyssawki z dwoma, zrośniętymi ze sobą, zębami rogowymi w górnej części i 7 oddzielnymi u dołu. W Europie minóg morski jest gatunkiem zagrożonym. W Polsce objęty ścisłą ochroną.

• minóg rzeczny (Lamperta fluviatilis) - Grzbiet i boki są ciemno-niebiesko-szareObie części płetwy grzbietowej stykają się u nasady.W Europie minóg rzeczny jest gatunkiem zagrożonym. W Polsce jest pod ścisłą ochroną.

• minog strumieniowy (Lamperta planeri) - Ciało minoga ma cylindryczny kształt i pokryte jest gładką bezłuską skórą oraz śluzem.Bardzo ważną cechą jest brak płetw parzystych, a występują jedynie nieparzyste: płetwa grzbietowa Średnica dorosłego osobnika dochodzi do 8 mm, zaś długość ciała do 16 cm.W Polsce objęto go ochroną ścisłą.

Ryby (Pisces)

1. Jesiotrokształtne (Acipenseriformes)

• Jesiotr bałtycki (Acipenser oxyrhynchus oxyrhynchus) - jest gatunkiem zanikłym w Polsce. Istotną cechą odróżniającą jesiotra bałtyckiego od innych jesiotrowatych spotykanych w polskich wodach jest masa ciała, która u dorosłych osobników jesiotra bałtyckiego znacznie przekracza 100 kg Ubarwienie grzbietu zmienne – od ciemnooliwkowego do prawie czarnego, boki srebrzyste, brzuch prawie biały. Płytki kostne kontrastują z resztą ciała.

• Jesiotr zachodni (Acipenser sturio) - Grzbiet jest niebieskoszary lub szarozielony, pokryty rzędem 10-13 jasnych tarczek kostnych,Pysk jest spiczasty, wydłużony.Otwór gębowy prawie kwadratowy, zajmuje niemal 2/3 szerokości pyska.W Polsce jesiotr zachodni objęty jest ścisłą ochroną.

1. Karpiokształtne (Cypriniformes)

• Różanka (Rhodeus sericeus) – wystepuje w Europie na zachód od Alp i Pirenejów. Długość 5–8 cm, maksymalnie 11 cm. Ciało mocno wygrzbiecone. Łuski duże, otwór gębowy mały, końcowy, oczy duże. Linia boczna niekompletna. Grzbiet szarawozielony lub ciemnozielonkawy. Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową

• Brzanka (Barbus peloponnesius) – występuje w Europie środkowej, W Polsce występuje głównie w górnym biegu Wisły, Ciało wydłużone, wrzecionowate, pokryte łuskami cykloidalnymi, otwór gębowy w położeniu dolnym, dwie pary wąsików.Płetwy parzyste zaokrąglone, płetwa ogonowa wcięta. Występuje demorfizm płciowy.

• strzebla błotna (Eupallasella perenurus) - w Polsce dorzecza Odry i Wisły, na świecie m.in. Rosja. Żyje stadnie w silnie zarośniętych, niewielkich zbiornikach wodnych. Osiąga do 18 cm długości. Ciało wydłużone, dobrze wygrzbiecone. Mały otwór gębowy w położeniu końcowym. Na terenie Polski strzebla błotna jest objęta ścisłą ochroną gatunkową.

• kiełb Kesslera (Gobbio kessleri) – występuje w Dunaju, górnej Wiśle, Wisłoku, Warcie. Osiąga 12-15 cm długości. Ciało wydłużone, wrzecionowate. Długa, zaostrzona głowa z dużymi oczami. Otwór gębowy w położeniu dolnym zaopatrzony w jedną parę wąsików, Grzbiet szarawy. Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową

• piskorz (Misgurnus fossilis) - Występuje w Europie od północno-zachodniej Francji po Wołgę. Zamieszkuje wody słabo natlenione, zazwyczaj w zbiornikach o mulistym dnie z wodą stojącą i wolno płynącą, Długość do 30 cm. Podłużne, walcowate ciało, lekko bocznie spłaszczone w tylnej części. Wokół otworu gębowego 10 wąsików. Łuski niewielkie. Potrafi oddychać powietrzem przy pomocy jelita. Wzdłuż boków od oczu do nasady płetwy ogonowej biegnie szeroka, ciemnobrązowa lub czarna smuga. Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową

• koza (Cobitis taenia) - W Polsce występuje na terenie całego kraju z wyjątkiem terenów górskich. Żyje w rzekach, stawach i jeziorach, szczególnie w miejscach o piaszczystym, kamienistym dnie. Osiąga przeciętnie ok. 10 cm. Wydłużone ciało. Posiada obronne, ruchome kolce w okolicy oka. Łuski bardzo drobne. Mały otwór gębowy w położeniu dolnym, otoczony sześcioma wąsami. Grzbiet brązowoszary, pokryty ciemnymi plamkami. Na terenie Polski objęte ścisłą ochroną gatunkową

• płoć (Rutilus rutilus) - Występuje we wszystkich wodach słodkich w Polsce. Żyją w stadach, są płochliwe i bardzo ostrożne. Ciało krótkie, wysoko wygrzbiecone. Głowa krótka, szczęka nieco wysunięta przed mały, końcowo położony otwór gębowy. Grzbiet ciemnobrązowy lub szaroczarny z niebieskawym lub zielonkawym połyskiem. Brzuch biały. Tęczówka oka czerwona.

• leszcz (Abramis brama) - W Polsce jest pospolity w dużych jeziorach, rzekach nizinnych i w przybrzeżnej strefie Bałtyku. Ciało silnie wygrzbiecone oraz bocznie spłaszczone, pokryte dużymi, łatwo usuwalnymi łuskami. Otwór gębowy dolny. Wzdłuż linii bocznej powyżej 50 łusek. Grzbiet leszcza jest ciemny, z zielonkawym odcieniem. Brzuch białawy, płetwy szaro-niebieskie. W wodach śródlądowych nie posiada wymiaru ochronnego. W wodach morskich wymiar ochronny wynosi 40 cm.

1. okoniokształtne (Perciformes)

• okoń (Perca fluviatilis) - Występuje zarówno w wodach płynących jak i stojących a także w słonawych wodach przybrzeżnych.Osiąga 60 cm długości i masę ciała do 4 kg.Ciało wysokie, bocznie spłaszczone. Łuski małemocno osadzone w skórze.Otwór gębowy duży, przedniGrzbiet ciemnozielony, boki jasnozielone.Na grzbiecie i bokach 5–9 poprzecznych, ciemnych smugTęczówka oka żółta.Ubarwienie zmienneW Polsce nie podlega ochronie

1. szczupakokształtne (Esociformes)

• szczupak (Esox lucius) - Ciało szczupaka pospolitego jest spłaszczone, opływowe. Głowa wydłużona, ze zwężającymi się szczękami i bardzo szerokim spłaszczonym pyskiem. Zęby szczupaka na żuchwie są skierowane do środka i bardzo ostre Łuski są dosyć małe, owalne, mocno osadzone w skórze.Linia boczna dobrze rozwiniętaNa głowie znajdują się liczne jamki zmysłowe.Płetwy parzyste są czerwonawe i jasne, na nieparzystych występują ciemne poprzeczne paski. Zakres ochronny 1 styczeń – 30 kwiecień

Płazy (Amphibia)

Wilgotna skóra umożliwia płazom wymianę gazową. Wszystkie płazy są zmiennocieplne. W skórze znajdują się liczne gruczoły śluzowe, czasem jadoweJest to jedyna gromada kręgowców, której wszyscy przedstawiciele są drapieznikamiWystępują na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. Posiadają parzyste kończyny, częściowo chrzęstny szkielet, Płaska, ażurowa czaszka. W Polsce wszystkie płazy są chronione.

1. płazy ogoniaste (Urodela)

• salamandra plamista (Salamandra salamandra) - osiąga długość 10-24 cmposiada walcowate, krępe ciało. Jego głowa jest duża^[8], płaska i szeroka^[9], pysk – zaokrąglony^[8], oczy – wyłupiaste. Jad gruczołów oraz ubarwienie są środkami obrony. Zaznacza się dymorfizm płciowy: samice przerastają samce. Gruczoły wydzielają gęsty i gorzki w smaku jad

• Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) - Posiada smukłe^[11], masywne i walcowate ciało, szeroką^[13], płaskawą^[2] głowę, zaokrąglony pysk^[Dobrze zbudowana głowa Zarówno szczęka, jak i żuchwa są uzębione. Oczy złote lub żółte. Stale śliska skóra, na grzbiecie i bocznych częściach ciała wyraźnie chropowata. Przednie łapy kończą się czterema palcami, podczas gdy tylne – pięcioma. Występuje wyraźny dymorfizm płciowySamice przerastają płeć przeciwną

• Traszka zwyczajna (Triturus vulgaris) - Ubarwiony jest w odcieniach brązu z czarnymi plamkami, bardziej widocznymi u samców, które są większe od samic. Posiada szeroki zasięg występowania w Europie i zachodniej Azji. Preferuje niziny i lasy, choć zapuszcza się też w góry i siedliska zmodyfikowane działalnością człowieka. Większą część życia spędza na lądzie. Rozród przebiega w wodzie. Głowa mała, wąska i wysklepiona, Ciało wysmukłe^[5], cylindryczne, wydłużone i słabo umięśnione Dymorfizm płciowy zaznacza się wyraźnie.

• Traszka górska (Triturus alpestris) - Jej skóra posiada gruczoły, jest wyraźnie ziarnista. Tułów jest cylindrycznie wydłużony, u samców bardziej wysmukły. Ogon spłaszczony po bokach, niski, z tyłu ostro zakończony i wyraźnie krótszy od reszty ciała. Zwykle samice mają nieco dłuższy ogon niż samce. Występuje w całej Europie Środkowej.W Polsce podlega ścisłej ochronie.

• Traszka karpacka (Triturus montandoni) - Przypomina wyglądem traszkę zwyczajną. Grzbietowa powierzchnia ciała ubarwiona na różne odcienie brązu. Występuje na nim charakterystyczne, jasno ubarwione pasmo o nieregularnym brzegu. W Polsce występuje wyłącznie w górach. Granica jej pionowego zasięgu wynosi ok. 1000 m n.p.m. Poza okresem godowym przebywa na lądzie. Spotkać ją wtedy można w lasach (zarówno liściastych, jak iglastych).Występuje też na śródleśnych polanach i na stokach gór. W Polsce podlega ochronie ścisłej.

1. Płazy bezogonowe (Anura)

1. Ropuszkowate (Discoglossidae)

• kumak nizinny (Bombina bombina) - płaz o drobnej budowie ciała. Głowę ma płaską, małą, pysk zakończony okrągło, całe ciało silnie spłaszczone. Brak błon bębenkowych i gruczołów przyusznych. Grzbiet ciała ubarwiony na kolor brązowo-oliwkowy lub szary. Bardzo charakterystyczne jest ubarwienie brzucha umożliwiającą rozróżnienie kumaka nizinnego od kumaka górskiego. brzuch pokryty jest jaskrawo czerwonymi plamami na popielatym tle. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Występuje na obszarze obejmującym Europę Środkową i Wschodnią, aż po Ural. W Polsce występuje na całym niżu

• kumak górski (Bombina variegata) - Głowę ma płaską, małą, pysk zakończony okrągło, oczy małe, przesunięte do tyłu głowy. Całe ciało silnie spłaszczone. Kończyny tylne umięśnione lepiej, niż u kumaka nizinnego. Występuje w Środkowej i Zachodniej Europie oraz na Bałkanach. W Polsce w Karpatach i wschodnich Sudetach.

1. Grzebiuszkowate (Pelobatidae)

• grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus) - Ciało krępe, tylne kończyny krótkie i silnie umięśnione. Głowa duża, oczy silnie wystające. Słabo zaznaczony dymorfizm płciowy. Główną cechą umożliwiającą rozpoznanie płci jest występowanie na grzbiecie samca dużych, owalnych skupisk gruczołów naramiennych.Gatunek podlegający w Polsce ścisłej ochronie.

1. Ropuchowate (Bufonidae)

• ropucha szara (Bufo bufo) – bardzo wyraźny dymorfizm płciowy, Samce mniejsze, Ciało tego płaza jest krępe i masywne, pysk szeroki. Skóra grzbietu chropowata ze względu na liczne brodawki. Z tyłu głowy olbrzymie gruczoły przyuszneZabarwienie grzbietu jest brązowe. Gatunek ten występuje w niemal całej Europie. Ropuchę tę można spotkać w lasach, na polach i w ogrodach

• ropucha zielona (Bufo viridis) -

• ropucha paskówka (Bufo calamita)

1. Rzekotkowate (Hylidae)

• Rzekotka drzewna (Hyla arborea)

1. Żabowate (Ranidae)

• Żaba jeziorowa (Rana lessonae)

• żaba śmieszka (Rana ridibunda)

• żaba wodna (Rana esculenta)

• żaba trawna (Rana temporaria)

• żaba moczarowa (Rana arvalis)

• żaba zwinka (Rana dalmatina)

Gady (Reptilia)

1. Żółwie (Chelonia (Testudines))

• Żółw błotny (Emys orbicularis)

1. Łuskonośne (Squamata)

1. Jaszczurki (Sauria)

• Anguis fragilis padalec zwyczajny,

• Lacerta agilis, jaszczurka zwinka,

• Lacerta viridis, jaszczurka zielona,

• Lacerta vivipara jaszczurka żyworódka

1. Węże (Serpentes)

• Natrix natrix zaskroniec,

• Elaphe longissima wąż Eskulapa,

• Coronella austiaca gniewosz plamisty,

• Vipera berus żmija zygzakowata

Ptaki (Aves)

1. Perkozy (Podicipediformes)

• Perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus)

1. Ciconiformes brodzące

• Czapla siwa (Ardea cinerea)

• Czapla biała (Egretta alba)

• Bąk (Botaurus stellaris)

• Bocian czarny (Ciconia nigra)

• Bocian biały (Ciconia ciconia)

1. Blaszkodziobe (Anseriformes)

• Krzyżówka (Anas platyrhynchos)

1. Szponiaste (Falconiformes)

• Bielik (Haliaeetus albicilla)

• błotniak stawowy (Circus aeruginosus)

• orzeł przedni (Aquila chrysaetos)

• sokół wędrowny (Falco peregrinus)

1. Grzebiące (Galliformes)

• Głuszec (Tetrao urogallus)

• Cietrzew (Tetrao tetrix)

1. Źurawiowe (Gruiformes)

• Derkacz (Crex crex)

• Łyska (Fulica atra)

• Żuraw (Grus grus)

1. Siewkowe (Charadriformes)

1. Mewy (Laridae)

• Śmieszka (Larus ridibunda)

1. Rybitwy (Sternidae)

• Rybitwa rzeczna (Sterna hirundo)

1. Sowy (Strigiformes)

• Puchacz (Bubo bubo)

• Puszczyk uralski (Strix uralensis)

1. Lelkowe (Caprimulgiformes)

• Lelek (Caprimulgus europaeus)

1. Kraskowe (Coraciformes)

• Kraska (Coracias garrulus)

• Zimorodek (Alcedo atthis)

• Dudek (Upupa epops)

1. Dzięciołowe (Piciformes)

• dzięcioł czarny (Dryocopus martius)

• dzięcioł zielono siwy (Picus canus)

1. Wróblowe (Passerifomes)

1. Jaskółkowate (Hirundinidae)

• Brzegówka (Riparia riparia)

1. Pokrzewkowate (Sylvidae)

• Wodniczka (Acrocephalus paludicola)

1. Dzierzbowate (Laniidae)

• Gąsiorek (Lanius collurio)

1. Trznadlowate (Emberizidae)

• Trznadel (Emberiza citrinella)

Ssaki (Mammalia)

1. Insectivora owadożerne

• jeż europejski (Erinaceus europaeus)

• jeż wschodni (Erinaceus romanicus)

• kret (Talpa europaea)

• ryjówka aksamitna (Sorex araneus)

• zębiełek białawy (Crocidura leucodon)

1. Chiroptera nietoperze

• gacek szary (Plecotus austriacus)

• podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros)

• podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros)

1. Lagomorpha zajęczaki

• zając szarak (Lepus europaeus)

• zając bielak (Lepus timidus)

1. Gryzonie (Rodentia)

• Bóbr europejski (Castor fiber)

• Suseł moręgowany (Spermophilus citellus)

• Suseł perełkowany (Spermophilus suslicus)

• Świstak tatrzański (Marmota marmota)

• Badylarka (Micromys minutus)

• Karczownik (Arvicola terrestris)

• Żołędnica (Eliomys quercinus)

1. Parzystokopytne (Perissodactyla)

• Dzik (Sus strofa)

• kozica tatrzańska (Rupicapra rupicapra tatrica)

• żubr (Bison bonasus)

• jeleń (Cervus elaphus)

• sarna (Capreolus capreolus)

• łoś (Alces alces)

1. Drapieżne (Carnivora)

• Wilk (Canis lapus)

• Żbik (Felis silvestris)

• ryś europejski (Lynx lynx)

• wydra (Lutra lutra)

• niedźwiedź brunatny (Ursus arctos)