Diagnostyka obrazowa :

1. Rentgenodiagnostyka

   1. Zdjęcia klasyczne

   2. Badania kontrastowe

   3. Tomografia komputerowa CT/TK

   4. Mammografia

2. Ultrasonografia USG

3. Magnetyczny rezonans jądrowy MRI

4. Medycyna nuklearna

5. Termografia

RENTGENODIAGNOSTYKA – wykorzystuje pomieniowanie X ( promienie rentgena). W zależnosci od tkanki, promienie sa bardziej/ mniej pochłaniane co przekłada się na zaczernienie

Ograniczeniem jest jonizujący charakter promieni X

Zdjęcia klasyczne – klatki piersiowej, jamy brzusznej oraz struktur kostnych

Badanie kontrastowe – badanie z podaniem substancji (kontrastu) pochłaniającej promienie X inaczej niż tkanki ciała. ( wynaleźli je Haschek i Lindenthal)

Stosuje się srodki kontrastowe

• pozytywne – pochłaniają promienie X bardziej. W badaniu przewodu pokarmowego podaje się papkę barytową BaSO4( nierozpuszczlny w wodzie). Uzywa się też jodowych srodków.

• Negatywne – pochłaniaja mniej promieni X niż tkanki ( gaz powietrze, co2)

Donaczyniowe srodki kontrastowe: na czczo 4-6h, jeśli z jama brzuszną na dzien przed sr przeczyszczjące. Aktualny poziom kreatyniny we krwi, eGFR (klirens insuliny uwzględnia wiek, płeć i rase), należy nawadniać pacjenta. Stosowanie innych leków- ustala lekarz, jednak nie powinno się zaprzestawac brania leków przeciwpadaczkowych

Srodki kontrastowe = srodki cieniujące ( ale tylko w RTG)

Przygotowanie do badania z kontrastem : 2 dni przed – dieta lekkostrawna, dzien przed – dieta płynna + sr przeczyszczające, w dniu badania należy być na czczo + lewatywa

Przeciwwskazania – uczulenie na kontrast, ciezka niewydolność nerek, odwodnienie, przełom tarczycowy, szpiczak mnogi

Skutki niepożądane :

1 stopien – kichanie, kaszel, zaczerwienie skóry, uczucie gorącza, swiąd, pokrzywka, obrzęk powiek, nudności, wymioty, dreszcze

2 stopien – spadek RR, bradykardia, duszność, spastyczny kaszel ( spadek RR+bradykardia = reakcja wazowagalna)

3 stopien – wstrzas, tachykardia i Duzy spadek RR, skurcz oskrzeli i krtani, napad dychawicy oskrzelowej, obrzek płuc i głosni, drgawki,

4 stopien – zatrzymanie krążenia i oddychania

POSTĘPOWANIE

1 stopien- zaprzestanie podawania srodka, podanie brokerów, ułożenie pacjenta z nogami uniesionymi

2 stopien + płyny dozylnie, tlen

3 stopien + dopamina i atropina, furosemid hydrokortyxon

4 stopien + reanimacja

BADANIA Z PODANIEM SRODKA JODOWEGO

• DONACZYNIOWO

  • Arteriografia – tętnice

  • Flebografia – zyły

  • Urografia – przewody moczowe

  • TK

• POZANACZYNIOWO

  • Fistulografia – przetoki

  • Cystografia – pęcherz

  • Pielografia – miedniczki nerkowe

  • Cholangiografia – drogi żółciowe

  • Histerosalpingografia – drożność jajowodów i macica

  • Mielografia – kanał kręgowy

  • TK

ULTRASONOGRAFIA USG

Badanie wykorzystuje fale ultradzwiękowe

Przygotowanie- espumisan 3x dziennie po 2 ( 2 dni przed), dzien przed dieta lekkostrawna bez wzdymających potraw i napoi gazowanych ostatni posiłek koło 19 dnia poprzedzającego – min 5h przed badaniem

TERMOGRAFIA – wykorzystuje emitowane ciepło przez ciało fizyczne. Promieniowanie podczerwone. Zmiany zapalne sa cieplejsze.

MAMMOGRAFIA – w Polsce 20% zachorowan na raka sutka, 15% umiera

Projekcja :

1. cranio-kaudalna – boczna

2. PA w RTG kl piersiowej ( tyłem)

3. AP w RTG kl piersiowej ( przodem )

4. Strzałkowa – boczna

5. Axiale - poprzeczna

Mocno swieca – ZWAPNIENIA

TOMOGRAFIA MAGNETYCZNA REZONANSU JĄDROWEGO – rezonansowe pochłanianie impusów fal elektomagnetycznych o radiowej czestotliowci przez umieszczenie w stałym polu elektomag.

Dziura do ktorej się wjeżdża w TK MRI – GRANT

Zagrożeniem w MRI może być kontrast.

Skan w T1 – płyn jest czarny, w T2 biały.

Cholangiografia może być wykonana bez kontrastu – wykorzystuje ise ruchy płynów

Kontrasty pozytywne – paramagnetyczne (sole Fe3+) magnevist. Negatywne – superparamagnetyki i ferromagnetyki.

Zmiany – hyperdensyjne – ciemniejsze zmiany, hyperdensyjne – zmiany jasniejsze

Przeciwwskazania

• Rozrusznik

• Klips naczyniowy na tt mozgowych

• Neurostymulator

• Metalowe/elektorniczne implanty

• Podskórny aparat słuchowy

• Metalowe odłamki w waznych narządach

• Klaustrofobia

• Metalowe endoprotezy ( stent naczyniowy do 6tyg

• Wkładka domaciczna

• Szwy i ciała obce

• Pierwszy trymestr ciązy

RADIOLOGIA ZABIEGOWA – dział medycyny który wykorzystuje metody obrazowania do wykonania inwazyjnych zabiegów leczniczych.

1. Terapia cewnikowa

2. Chirurgia endoskopowa

3. Nakłucie naczyn podskórnych

Zabiegi wew – nurologiczne -> embolizacja, tromboliza celowana, angioplatyka.

Embolizacja (zamkniecie naczyn zaopatrujących zmiane patologiczna, tamowanie krwotoków, malformacje naczyniowe, zmiany pourazowe, guzy nowotworowe)

ANGIOPLASTYKA – POWIKŁANIA

• W miejscu wprowadzenia cewnika – krwiak, tetniak rzekomy, zakrzep, rozwarstwienie

• W miejscu zwężenia – zakrzep, rozwarstwienie, pęknięcie sciany, tetniak rzekomy,

• Obwodowe – skurcze tetnic i zatory

Powikłania stent 2-5% przypadków

• W miescu wprowadznia – krwiak, tetniak rzekomy, przetoka tetniczo-zylna

• W miejscu zwężenia – zator , zakrzep, zakazenia, niepełne rozprężenia, przemieszczenia, przebicie sciany . przerost błony wew powodujacy zwężenie lub niedrożność.

Tromboliza celowana – przeciwwskazania

• BEZWZGLEDNE

  • Krwotok wew

  • Operacja OUN 8 tyg

  • Krwotoczna retinopatia cukrzycowa

  • Świeży uraz

• Względne

  • Zabieg chirurgiczny 6 tyg

  • Wysokie RR

  • Ciąza i 7 dni po porodzie

  • Zaawansowana niewydolność watroby

  • Stosowanie streptokinazy 6 mies przed leczniem

ZABIEGI NIENACZYNIOWE

1. Drogi zołciowe

2. Drogi moczowe

3. Przewód pokarmowy

4. Drzewo oskrzelowe

STENOZA – ZWĘŻENIE

MEDYCYNA NUKLERANA – wykorzystuje izotopy promieniotwórcze. Badanie słuzy szczególnie do oceny czynności narządów. Izotopy podaje się donaczyniowo, w badaniu widoczne sa tylko tkanki ze znacznikiem. Wykorzystuje się promieniowanie gamma. Zrodłem promieniowania jest pacjent! ( badanie tarczycy i nerek) znacznik Tc99m

• Scyntygrafia

• Tomografia emisyjna PET i SPECT

Tomografia emisyjna – rozpad izotopu w badnej warstwie za pomoca gamma kamery

SPECT – tomografia emitujaca pojedynczy atom ( znacznik izotopy jodu – 131 i 123)

PET – pozytonowa tomografia emisyjna.

Badania mogą być razem z TK – PET/CT I SPECT/CT

PRZECIWWSKAZANIA – ciąża i laktacja

Przygotowania PET – na 4h przed na czczo, izotop do wypicia, i 1l wody, badanie ok. 30 min

Ocenia rozległość procesu, rozróznia guzy, ocenia zaawansowana CHNS i zakres zawału

RADIBIOLOGIA – nauka zajmująca się wpływem promieniowania jonizującego na organizmy.

• Elektomagnetyczne

  • Promieniowanie X

  • Promieniowanie gamma

• Korpuskularne

  • Promieniowanie alfa( jadra at He)

  • Promieniowanie beta ( e- i e+)

  • Protony

  • Neutorny

Działanie

Bezpośrednie – uszkodzeni błony kom i dna

Posrednia – tworzenia wolnych rodników

Tkanki mniej zroznicowane – bardziej wrażliwe na promieniowanie.

Promienioczułości narzadów

1. Gonady i szpik kostny

2. Miesnie, tk tłuszczowa, watroba, sledziona nerki i p pokarmowy, soczewki i płuca

3. Kora tarczyc, skóra

4. Rece, przedramiona i stopy

Następstwa napromieniowania:

Wczesne sktuki somatyczne – tkanki i narzady, cały organizm

• Zespół hematopowtyczny

• Zespół jelitowy

• Zespół Mozgowo naczyniowy

Pozne skutki somatyczne

• Rozwój raka ( białaczki)

• Przyspiesznie starzenia się tkanek

• Skrocenie czasu zycia

• Zacma

• Bezpołodnosc

Nowotwory

Zachowowania – 140 tys rocznie zgony -92 tys

Mężczyźni – płuc 21% prostata 13% jelito grube 12% pęcherz 7% zoladek 5%

Kobiety – piersi 22% jelio grube 10% płuca 9%

Metody leczenia

• Chirurgiczne

• Radioterapia

• Chemioterapia

RADIOTERAPIA –

• Radykalna –ziarnica złosliwa, rak szyjki macicy, niedrobno komórkowy rak płuca.

• Skojarzona – rak sutka

• Paliatywna – zaawansowany szpiczak mnogi

Skutki uboczne

• Zmecznie

• Zapalenie skóry

• Zapalenie blon sluzowych

• Wypadanie wlosów

• Bezpołodnosc