9. Omów alternatywne i wspomagające możliwości komunikowania się z dzieckiem z niepełnosprawnością umysłową, które nie opanowało techniki mowy.

I.ZNAKI MANUALNE (GESTY) -odzwierciedlają wygląd przedmiotów, przez co są zrozumiałe dla wszystkich.

W kolejnym etapie rozwoju dzieci uczą się konwencjonalnych gestów, które funkcjonują w określonych grupach społecznych i są wynikiem pewnej umowy społecznej, np. wyciąganie dłoni na powitanie.

•metody gestykulacyjne Makaton i Coghamo- to proste gesty tworzone na bazie naturalnych, wiele przypomina także gesty języka migowego. Każdemu gestowi odpowiada znak graficzny.

W Makatonie każde uczone pojęcie ma swój odpowiedni gest (znak manualny). Na metodę składa się 450 znaków podstawowych i 7000 znaków dodatkowych, uzupełniających, tak więc liczba gestów odpowiada ilości pojęć.

Znaki manualne Makatonu są proste i czytelne.

System Coghamo to gestykulacyjny system opracowany na bazie belgijskiego języka migowego i angielskiego języka gestykulacyjnego Makaton. Zaletą jest to, że gesty są bardzo proste, łatwe do zapamiętania, dostosowane do możliwości ruchowych nawet bardzo porażonych dzieci, nie wymagają zbyt precyzyjnych ruchów. Coghamo zawiera 106 znaków. Ze względu na to, iż jest używane przez niepełnosprawne ruchowo dzieci, by zachować czytelność gestów, ich ilość musiała zostać ograniczona. Gesty Coghamo dotyczą najczęściej używanych pojęć w życiu codziennym niepełnosprawnej osoby. Każdy gest wyraźnie różni się od pozostałych, nawet, gdy jest wykonany nieprecyzyjnie, łatwo go odczytać. Dzieci uczą się tych gestów, które mogą wykorzystać podczas codziennego funkcjonowania.

II.ZNAKI GRAFICZNE

W pierwszej fazie nauki wykorzystuje się konkretne przedmioty, a następnie zdjęcia, rysunki, obrazki. Symbole najczęściej wykorzystuje się jako bodźce sygnałowe, czyli np. przed podaniem jedzenia pokazuje się łyżkę lub obrazek przedstawiający jedzenie.

•fotografie osób, przedmiotów, czynności, które są podpisane

•piktogramy – składają się z rysunków przedstawiających białe sylwetki na czarnym tle.

•symbole PCS (Picture Communication Symbols) – jest najczęściej stosowanym systemem symboli na świecie, został określony jako najbardziej przejrzysty i zrozumiały spośród innych systemów.

Składa się z czarno-białych i/ lub kolorowych rysunków, są bardziej złożone niż piktogramy. Hasło jest wypisane ponad rysunkiem. Każdy symbol przedstawia znaczenie słowa, zwyczajowo używanej frazy, zdania, czy zwrotu grzecznościowego.

• symbole Bliss – to system zbudowany z kilku znaków podstawowych (kreska, koło, kwadrat), które łączy się według określonych zasad, tworząc nowe znaki. Można z nich ułożyć zdanie lub dłuższą wypowiedź.

III. ZNAKI PRZESTRZENNO-DOTYKOWE do których zaliczamy komunikaty realne, czyli na przykład miniatury przedmiotów zebrane w stałym miejscu, by dziecko miało do nich stały dostęp. Stosujemy je u osób, które z różnych przyczyn nie rozpoznają znaków graficznych.