UKŁAD KOSTNY – bierna część aparatu ruchu
FUNKCJE SZKIELETU:
- podporowa – rusztowanie dla mięśni szkieletowych i narządów wewnętrznych
- ochronna – dla ważnych narządów (czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa, miednica)
- krwiotwórcza – szpik obecny w wielu kościach wytwarza krwinki z komórek macierzystych
- magazyn związków mineralnych – kościec zawiera ok 95% wapnia ustrojowego i inne sole mineralne, które w razie potrzeby mogą być uwalniane do krwi
PODZIAŁ KOŚCI
Kryterium podziału: kształt
- DŁUGIE (stanowią dźwignię dla mięśni, np. kończyny)
- KRÓTKIE (występują tam, gdzie konieczna jest mocna budowa i ruchomość, np. kręgi, kości nadgarstka, stopy i inne)
- PŁASKIE (osłona dla narządów wewnętrznych)
- RÓŻNOKSZTAŁTNE (np. podniebienia)
BUDOWA KOŚCI
- ZASADA MAXIMUM-MINIMUM
Maksymalna wytrzymałość, minimum materiału (tak, jak przy wielkich konstrukcjach typu wiadukty, wieże, mosty itd.)
STRUKTURA WEWNĘTRZNA: okostna, istota zbita, istota gąbczasta, szpik kostny, blaszki i beleczki kostne
KOMÓRKI TKANKI KOSTNEJ:
- komórki kostne (*osteocyty)
- komórki kościotwórcze (*osteoblasty)
- komórki kościogubne (*osteoklasty)
CZYNNIKI WPŁYW. NA ROZW. I PRZEBUDOWĘ UKŁ KOSTNEGO
- UKŁAD NEUROHORMONALNY
*hormon wzrostu
*hormony tarczycy i przytarczyc
*hormony płciowe
- ODŻYWIANIE
(dostarczanie do organizmu składników budulcowych: białka, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne – wapń, fosfor, magnez)
- AKTYWNOŚĆ RUCHOWA !!!
UKŁAD MIĘŚNIOWY – czynna część układu ruchu
RODZAJE MIĘŚNI:
1. MIĘŚNIE POPRZECZNIE PRĄŻKOWANE (w preparatach histologicznych widoczne naprzemienne jasne i ciemne prążki):
- SZKIELETOWE ( tylko te należą do układu ruchu!!!, unerwione przez układ nerwowy somatyczny, spełniają funkcje lokomocyjne)
- MIĘSIEŃ SERCOWY (unerwiony przez układ autonomiczny)
2. MIĘŚNIE GŁADKIE (unerwione przez układ autonomiczny, w preparatach nie obserwuje się prążkowania)
FUNKCJE MIĘŚNI SZKIELETOWYCH:
- F. STATYCZNA – utrzymanie postawy ciała
- F. DYNAMICZNA – wykonywanie ruchu
MIĘŚNIE PROTAGONISTYCZNE (AGONISTYCZNE) – ich skurcz warunkuje kierunek ruchu w stawie
MIĘŚNIE SYNERGISTYCZNE – kurczą się w tym samym kierunku co mięśnie agonistyczne, zwiększają ich skuteczność i precyzję ruchu
MIĘŚNIE ANTAGONISTYCZNE – ich skurcz wytwarza siłę w kierunku przeciwnym
Budowa mięśni szkieletowych:
- komórka mięśniowa (włókno mięśniowe) – otoczone błoną komórkową, której zadaniem jest przenoszenie potencjału czynnościowego do wnętrza miocytu (sarkolema)
We wnętrzu:
SARKOPLAZMA – stanowiąca bazę dla wszystkich procesów
MIOFIBRYLE – włókienka mięśniowe zbudowane z filamentów grubych (zawierających miozynę) i filamentów cienkich (zaw. aktynę i inne), SIATECZKA SARKOPLAZMATYCZNA