IMMANUEL KANT:
„Co to jest oświecenie?”
„O porzekadle: To może być słuszne w teorii, ale nic nie jest warte w praktyce”
Jestesmy równi ponieważ jesteśmy podmiotami monarylnymi (wg Kołakowskiego jest to najsilniejszy argument w historii filozofii jaki broni tezy o godności człowieka , wolności i równości ludzi);
Ujęcie człowieka w trzech aspektach (człowiek wolny jako cel sam w sobie, człowiek jako podmiot moralny; człowiek jako poddany, człowiek jako obywatel)
Ludzie są wolni, naszą wolność ogranicza wlność drugiego;
Jako poddani w państwie jesteśmy równi (równość formalna), wobec prawa wszyscy jesteśmy równi (jednak głowa państwa, władca mają rządzić państwiem, jest suwerenem, zwierzchnikiem poddanych; pddani nie mogą się buntować jak u Hobbesa) .
Człowiek jako obywatel: cechuje go niezależność w sensie ekonomicznym - kryterium bycia obywatelem (mają pewne kompetencje lub kapitał materialny); niezależne nie są kobiety ani pracownicy fizyczni.
/Umowa społeczna: jest kryterium prawomocności, ale w żadnej mierze nie należy traktować go jako fakt empiryczny; jest to pewnego rodzaju eksperyment intelektualny; umowa jest czystą ideą rozumu/
/Imperium paternale: rząd ojcowski, paternalizm jest największym rodzajem despotyzmu, ponieważ jest despotyzem ukrytym/
„Co to jest oświecenie?”
Oświecenie jest to wyjście człowieka z zawinionej niepewności: polega na posługiwaniu się własnym rozumem; lenistwo i lęk są przyczynami niepełnoletności;
Dwa rodzaje wlności:
Wolność czynienia pożytku z rozumu w sferze publicznej jest wtedy, kiedy wkraczam w sfere publiczną (jest nieograniczona, polega na wolności słowa, swobodzie wypowiedzi);
Wolność czynienia pożytku z rozumu w sferze prywatnej polega na bezwzględnym przestrzeganiu prawa, respektowaniu regół.
Elementy liberalizmu Kanta:
U Kanta: filozofia jako nauka nie jest możliwa; podstawowe sądy o rzeczywistości mają charakter sądów syntetycznych a priori; Kant jest agnostykiem; rzeczywistość noumenalna (rzeczy same w sobie) nie są poznawalne, poznawalne są tylko zjawiska; o tym, że noumeny, Bóg, wolna wola, nieśmiertelna dusza istnieją (jako kategorie, ale nie jako fakty) przekonują nas postulaty rozumu praktycznego. Podobny postulatywny charakter mają poglądy, tezy Kanta związane ze sferą polityczną. Wszystkie najważniejsze kategorie są dla Kanta postulatami.
Podział świata na empiryczny (dterminizm; zwierzęca natura człowieka) i noumenalny (świat rzeczy samych w sobie, niepoznawalny; nie wiemy czy mamy wolną wolę itd., my jej po prostu potrzebujemy)
Radykalny pesymista antropologiczny (w świecie fenomenów panuje radykalny determinizm)
„Przypuszczalny początek ludzkiej historii” (człowiek ponosi odpowiedzialność za opuszczenie raju); w wymiarze politycznym kresem ludzkości będzie wiecznny pokój – federacja narodów.
LIBERALIZM XVII I XVIII WIEKU (PODSUMOWANIE):
Liberalizm ewolucjonistyczny: filozofia brytyjska; prawo podlega ewolucji; tradycja prawa niepisanego, zwyczajowego (common low);
Liberalizm kontynentalny: filozofia francuska; elementy w fiozofii niemieckiej.
LIBERALIZM XIX WIEKU (do 1914 r.):
Triumf liberalizmu;
Liberalna partia w Hiszpanii – pierwsza liberalna partia;
Wzrasta długość życia; zwiększa się liczba ludności; poprawia się poziom życia; wzrasta poziom gospodarki ucieczka od biedy i szybkiej śmierci (historia ludzkości wg liberałów).
BENJAMIN CONSTANT
FEDERIC BASTIAT:
zasada sprawiedliwości;
zasada odpowiedzialności (działa w wymiarze przyrody, ale nie działa w wymiarze politycznym);
państwo to system zorganizowanej nieodpowiedzialności: uniemożliwia uczenie się społeczeństwa, ponieważ bierze na siebie złe konsekwencje czynów obywateli).
J.S. MILL:
radykalny liberałw sferze obyczajowej: nieograniczona wolność słowa, która jest niezbędna, aby mówić o prawdzie; wolność słowa umożliwia dyskusję, falsyfikację, weryfikację prawdy, sądu.
wizja człowieka: wolnomyśliciel, pozytywny bohater idący trochę pod prąd, ekscentryk;
krytyka mas jako zbiorowej miernoty.