PATOMORFOLOGIA – wykład 7 12.11.2013r.

TEMAT: NOWOTWORY c.d.

1. Nowotwory przełyku

• Brodawczak płaskonabłonkowy – nowotwór łagodny

• Dysplazja średniego stopnia – SIN II – śródnabłonkowe nowotworzenie,

• Dysplazja dużego stopnia – obejmuje całą grubość nabłonka

Rak śródnabłonkowy – nabłonek zdecydowanie nowotworowy ale brak nacieku w błonie śluzowej

• Rak płaskonabłonkowy przełyku:

• rozrost kalafiorowaty

• forma owrzodzenia z gładkimi brzegami,

• z naciekiem,

• z masami rogowymi – perłami rogowymi

1. Nowotwory gruczołowe – żołądek – gruczolaki, gruczolakoraki

• np. zapoczątkowany metaplazją jelitową

• Mukozektomia

• Może wywodzić się z brzegu wrzodu trawiennego - zapalenie

• Nowotwory łagodne mają postać polipa (głowa, szyja=szypuła zbudowana z bł. śluzowej

• Cewkowo – kosmkowy – adenoma tubulare cum dysplasia gradus levioris – dysplazja śródnabłonkowe nowotworzenie

• Polipowaty rak żołądka – jeśli uwypukla się do światła żołądka, może wystapić krwawienie, mogą wystąpić procesy zapalne co może umożliwić wczesne wykrycie,

• Liczne owrzodzenia nowotworowe, wyraźne wygładzenie ściany co odróżnia od wrzodów

• Naciekowa postać – najgorsza, rozlewa się na cały żołądek, rak galaretowaty, śluzowo komórkowy

1. Klasyfikacja WHO raka żołądka

• Adenocarcinoma papillare – rak brodawkowaty – głęboko nacieka, gdy tworzy brodawki to już jest dojrzały, ma najlepsze rokowania, późno daje przerzuty, rośnie powierzchownie

• Adenocarcinoma G1, G2, G3 (martwica, halo wokół jądra)

• Adenocarcinoma mucinosum – raki śluzowe – nadmierna produkcja śluzu, szerokie cewy nowotworowe, śluz też w podścielisku, komórki nowotworowe pływają w jeziorkach śluzu - galaretowaty

• Carcinoma mucocellulare – sygnetowatokomórkowy – rozplem nowotworowy z komórek śluzowych, głęboko nacieka, po apoptozie z tych komórek wydostaje się do podścieliska i wtórnie dochodzi do włóknienia,

• C. nondifferentiatum – niezróżnicowany – złe rokowanie

• C. anaplasticum microcellulare – anaplazja, naciek o charakterze neuroendokrynny, analogi somatostatyny martwica nowotworu

(Adenoma występuje tylko wtedy gdy jest dysplazja)

Adenocarcinoma tubulare G3 – cewkowy – głęboko nacieka, wysoko dojrzały

TEMAT: NOWOTWORY – epidemiologia, ektopatogeneza, rozwój nowotworów złośliwych, wpływ nowotworu na ustrój gospodarza.

1. U mężczyzn – płuca 30%, jelito grube 9,5 %, żołądek 7,2%, stercza 5,5%

2. U kobiet – sutek 19%, jelito grube 9,9%, płuca – 7,7%, szyjka macicy – 7,6%, jajnika – 6,3%, trzonu macicy – 6%, żołądek – 4,6%

3. Umieralność u mężczyzn – płuca – 34,4%, żołądek – 9,0%, jelita grubego – 8,3%

4. Umieralność u kobiet – sutek – 14,1%, jelita grubego – 11,4%, płuc – 10,1%, żołądek – 6,8%, szyjki macicy – 6%, jajnik – 5,7%.

5. Ciągły wzrost zgonów z powodu nowotworów złośliwych u obu płci

6. EKTIOPATOGENEZA NOWOTWORÓW – szereg zmian (mutacji) w DNA komórki somatycznej, które kumulując się powodują utratę kontroli proliferacji, wzrostu i różnicowania. Nie powstaje na podłożu jednej mutacji.

Zaburzenia DNA mogą być odziedziczone (obecne we wszystkich komórkach organizmu), mogą być spowodowane przez tzw. czynniki rakotwórcze, czyli czynniki chemiczne, fizyczne, energię promienistą lub wirusy onkogenne. Zmutowana komórka musi się podzielić.

Uważa się, że nowotwory są monoklonalne – tzn. powstają na skutek klonalnej ekspansji pojedynczej transformowanej komórki.

1. Czynniki rakotwórcze:

• Chemiczne

• Promieniowanie jonizujące

• Fizyczne

• Wirusy onkogenne

większość czynników rakotwórczych działa na poziomie genomu komórki

1. Czynniki chemiczne

• Pierwsza grupa – bezpośrednio działają na DNA – bezpośrednio powodują mutacje, np. środki alkilujące (epoksydy, beta-propriolaktan, leki stosowane w terapii nowotworów - cyklofosmimid

• Druga grupa – prokarcinogeny – musi dojść do przemiany metabolicznej prokarcinogenu w wyniku czego powstają silnie mutagenne metabolity – aromatyczne aminy, aromatyczne barwniki azowe, aflatoksyny, heterocykliczne węglowodory aromatyczne

Policykliczne węglowodory aromatyczne – rak skóry moszny u kominiarzy – dzięki tym przypadkom odkryto rakotwórczośc tych związków - nie wywołują nowotworów w wątrobie, ponieważ w wątrobie znajdują się związki, które je rozkładają

Aminy aromatyczne – rak pęcherza moczowego, wymagają przekształcenia w czynną pochodną karcinogenną, przemyśl barwnikowy, gumowy

Aflatoksyny – Azja, Afryka, szczególnie aflatoksyna B1, grzyby atakują plantacje zbóż i orzeszków ziemnych; rak wątroby oraz rak żołądka

Nitrozaminy – konserwacja żywienia, rak żołądka,

Czterochlorek węgla – rak wątroby

Azbest – rak mezothelium miedzybłonek (międzybłoniak), powoduje raka płuc

Metale – beryl, kadm, kobalt, nikiel

Promieniowanie ultrafioletowe

• Rak płaskonabłonkowy, rak podstawnokomórkowy, czerniak skóry

• Szczególnie niebezpieczne są powtarzające się oparzenia skóry spowodowane opalaniem się

• Miejsca odsłonięte u osób przebywających zawodowo na powietrzu – rolnicy, marynarze, ogrodnicy

Promieniowanie jonizujące

• Duże dawki, 260nm

• Promieniowanie RTG

• Białaczki, nowotwory układu limfatycznego, rak tarczycy u dzieci, raki sutka i płuc

Wirusy onkogenne

Indukują transformację nowotworową poprzez oddziaływanie protoonkogenem, genami supresorowymi, ich produktami białkowymi, infekcja Dna wirusowym materiałem genetycznym

• Wirus brodawczaka ludzkiego - HPV – rak szyjki macicy – rak płaskonabłonkowy szyjki macicy, jamy ustnej krtani

• Wirus Epsteina Barra - EBV – chloniak Burkitta, rak nosogardla, chłoniaki z komórek B i ziarnica złośliwa, rak żołądka

• Wirus hepatitis B i C – rak wątrobowokomorkowy

• Wirus Herpes mięsaka Kaposiego - KSHV – mięsak Kaposiego

Wirusy RNA – retrowirusy