MARATON WIEDZY DRAMAT
Przeczytaj uważnie przedstawione poniżej teksty, a następnie wykonaj związane z nimi polecenia i odpowiedz na pytania. Dokonując wyboru odpowiedzi, pamiętaj, że tylko jedna jest właściwa.
Część I
W VI wieku p.n.e Ateny i otaczające je wioski Attyki stały się jednym z największych i najsilniejszych organizmów państwowych z liczbą mieszkańców przekraczającą 200 tysięcy ludzi. Gdy w latach 511 -508 upadła władza monarchów, zwanych tyranami, starano się zapobiec powrotowi oligarchii ( był to system panowania starych arystokratycznych rodów). Nowy układ poprzecinał więzi rodowe i lokalne na rzecz oddania władzy całemu ludowi (demos), co oznaczało 40 tysięcy wolno urodzonych obywateli płci męskiej. Demokracja w Atenach przetrwała niespełna 200 lat, a niektóre jej rozwiązania zostały wykorzystane przez wiele innych polies. W latach 478-477 Ateny doprowadziły do zorganizowania tzw. Związku Morskiego, złożonego z poszczególnych greckich miast – państw, które miały swój udział w pewnego rodzaju zbiorowym funduszu powierniczym. Wkrótce kontrola nad kasą tego funduszu przypadła Atenom. Dlatego też, mimo kryzysu ekonomicznego, stały się Ateny najważniejszym ośrodkiem Grecji .Miało to ścisły związek z konsekwentnie realizowaną – kosztem ogromnym wysiłków i nakładów pieniężnych- polityką kulturalną. W stosunkowo krótkim czasie powstały wspaniałe świątynie Akropolu i Sunion; rzeźby Fidiasza i malarstwo Polignota; filozofia sofistów, Sokratesa i Platona; historyczne dzieła Herodota i Tukidydesa.W tym właśnie czasie ( i w tym społeczeństwie) rozwinął się i wykształcił dramat – jako odrębny gatunek literacki. Dramat osiągną w V w. p.n.e. doskonałość – niekwestionowaną przez następne 700 lat. A i później nie znalazł on godnego następcy, aż dopiero w epoce Shakespeare'a. J.RUSSEL Brown, Historia teatru.
Wymień wydarzenia, ukazane w przytoczonym fragmencie.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Połącz w odpowiednie pary nazwy dziedzin twórczości z imionami ich najwybitniejszych przedstawicieli lub z nazwami najpiękniejszych obiektów wymienionymi w poniższym tekście.
Sztuki plastyczne…………………………………………………………………………………………………………………………….
Filozofia…………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Dzieła historyczne…………………………………………………………………………………………………………………………..
Architektura……………………………………………………………………………………………………………………………………
3.Pomiędzy polityczną i społeczną sytuacją Aten a powstaniem i rozwojem teatru w V w. p.n.e.:
a) nie ma żadnej zależności;
b) istnieje zależność, z której wynika, że kultura rozwija się wolniej niż inne dziedziny życia;
c) panuje relacja: przyczyna – skutek;
d) widoczny jest związek, z którego wynika, że kultura może być podporządkowana polityce i władzy.
4. Dwa zdania kończące przytoczony wyżej fragment można rozumieć w sposób następujący;
a) dramat grecki zwycięsko opiera się upływowi czasu;
b) twórcy dramatu greckiego byli w swojej dziedzinie niedościgłymi mistrzami;
c) Shakespeare, jako pierwszy wśród nowożytnych twórców dramatu, okazał się równy antycznym mistrzom
d) dramat jako gatunek sztuki powinien rozwijać się, ale w nawiązaniu do tradycji stworzonej w antyku;
Część II
Antygona
(…)
Czyś zasłyszała? Czy uszło twej wiedzy,
Że znowu wrogowie godzą w naszych miłych?
Ismena
O Antygono, żadna wieść nie doszła
Do mnie, ni słodka, ni goryczy pełna,
Od dnia, gdy braci straciłyśmy obu,
W bratnim zbitych razem pojedynku.
Antygona
Lecz mnie wieść doszła, i dlatego z domu
Cię wywołałam, by rzecz ci powierzyć.
Ismena
Cóż to? Ty jakieś ciężkie ważysz słowa.
Antygona
O tak! Czyż nie wiesz, że z poległych braci
Kreon jednemu wręcz odmówił grobu?
Że Eteokla, jak czynić przystoi,
Pogrzebał w ziemi wśród umarłych rzeszy,
A zaś obwieścił, aby Polinika
Nieszczęsne zwłoki bez czci pozostały,
By nikt ich płakać, nikt grześć się nie ważył;
Mają więc leżeć bez łez i bez grobu,
Na pastwę ptakom żarłocznym i strawę.
Słychać, że Kreon czcigodny dla ciebie,
Co mówię, dla mnie też wydał ten ukaz
I że tu przyjedzie, by tym go ogłosić,
Co go nie znają, nie na wiatr zaiste
Rzecz tę stanowiąc, lecz grożąc zarazem
Kamienowaniem ukazu przestępcom.
Tak się ma sprawa; teraz wraz ukażesz,
Czyś godną rodu, czy wyrodną córą.
Ismena
Gdy taka dola, to cóż, o nieszczęsna,
Prując czy snując bym mogła tu przydać ?
Antygona
Patrz, byś wspomagała i poparła siostrę.
Ismena
W jakimże dziele? Dokąd myśl twa mierzy?
Antygona
Ze mną masz zwłoki opatrzyć braterskie.
Ismena
Więc ty zamierzasz grzebać wbrew ukazom?
Antygona
Tak! Brata mego, a dodam …i twego;
Bo wiarołomstwem nie myślę się kalać.
Ismena
Niczym dla ciebie więc zakaz Kreona?
Antygona
Niczym , on nie ma nad moimi prawa.
Ismena
Biada! O rozważ, siostro, jak nam ojciec
Zginął wśród sromu i pośród niesławy,
Kiedy się jemu błędy ujawniły,
A on się targnął na własne swe oczy;
Żona i matka – dwuznaczne to miano –
Splecionym węzłem swe życie ukróca;
Wreszcie i bracia przy jednym dnia słońcu
Godzą na siebie i morderczą ręką
Jeden drogiemu śmierć srogą zadaje.
Zważ więc, że teraz i my pozostałe
Zginiemy marnie, jeżeli wbrew prawu
Złamiemy wolę i rozkaz tyrana.
Baczyć to trzeba, że my przecie słabe,
Do walk z mężczyzną niezdolne niewiasty;
Że nam ulegać silniejszym należy,
Tych słuchać, nawet i sroższych rozkazów.
Ja więc, błagając o wyrozumienie
Zmarłych, ze muszę tak ulec przemocy,
Posłuszna będę władcom tego świata,
Bo próżny opór urąga rozwadze.
Antygona
Ja ci nie każę niczego, ni choćbyś
Pomóc mi chciała, wdzięczne by mi było,
Lecz stój przy twojej myśli, a ja brata
Pogrzebię sama, potem zginę z chlubą.
Niechaj się zbratam z mym kochanym w śmierci
Po świętej zbrodni. A dłużej mi zmarłym
Miłą być trzeba niż ziemi mieszkańcom,
Bo tam zostanę na wieki; tymczasem
Ty tu znieważaj święte prawa bogów.
Sofokles, Antygona
W jakich okolicznościach Antygona i Ismena straciły obu braci?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Jaką decyzję podjął Kreon w sprawie pogrzebania zwłok obu poległych?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Jaką karę ustalił król dla śmiałka, który nie respektowałby jego rozkazu w sprawie pochówku Etoklesa i Polnejkesa?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
4.Które z podanych niżej określeń najlepiej nazywa sytuację, w jakiej znalazły się Antygona i Ismena.
a) konieczność dokonania wyboru miedzy prawem ludzkim, ustanowionym przez króla Kreona, a prawem
boskim;
b) przykre, bolesne doświadczenie życiowe;
c) poważny problem do rozwiązania;
d) trudne położenie, zwłaszcza dla młodych i niedoświadczonych kobiet.
5) W Słowniku języka polskiego pod red. M. Szymczaka znajduje się następujące wyjaśnienie słowa indywidualność: człowiek o wyrazistych cechach indywidualnych, wyróżniających go spośród innych ludzi; osoba wybitna. Którą z sióstr: Antygonę czy Ismenę uznasz za indywidualność? Odpowiedź uzasadnij w 3 zdaniach.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
6) Które z podanych niżej pojęć najlepiej nazywa położenie życiowe Antygony:
a) melancholia;
b) tragizm
c) depresja
d) żadna z odpowiedzi nie jest poprawna
Cz .III
Prolog
Chór
Dwa równie stare i szlachetne rody
W Weronie, gdzie się rozgrywa ta sztuka,
Wskrzeszają zamęt przycichłej niezgody:
Znów w czas pokoju krew chodniki bruka,
Gdy w sercu ojców nienawiść szaleje,
Dzieciom, wiedzionym przez los ku zagładzie,
Miłość podsuwa daremną nadzieję –
Śmierć ich dopiero koniec waśniom kładzie.
Miłość, skazana na śmierć przez nienawiść.
Której szał ciemny gubił dwie rodziny,
Aż śmierć jedynie mogła wybawić:
Taką historię widz przez dwie godziny
Oglądać będzie tu, na naszej scenie;
Może uroni łzę na zakończenie.
W. Szekspir, Romeo i Julia
1.Werona to miejsce, w którym
a) przebywał autor
b) urodził się Szekspir
c) rozgrywa się akcja
d) po raz pierwszy wystawiono Romea i Julię
2.Wybierz określenia, które zdaniem Szekspira najpełniej charakteryzują rody Montecchich i Capulettich.
a) zarówno zwaśnione, jak i mściwe
b) równie stare i szlachetne
c) zwaśnione
d) nienawistne
3)Informacja o tym, że cytowane słowa wypowiada Chór, jest zawarta w:
a) tekście pobocznym
b) tekście głównym
c) monologach
d) dialogach
4)Określeniem bliskoznacznym do słowa prolog jest:
a) tekst dramatyczny
b) tekst epicki
c) część końcowa
d) część wstępna
5) Z prologu dowiadujemy się ,ze miłość Romea i Julii
a) zgubiła dwie rodziny
b) zakończyła się dobrze
c) podsuwa daremna nadzieję
d) wiedzie ku zagładzie świata
6) Zakończenie wystąpienia Chóru zawiera
a) zapowiedź szczęścia kochanków
b) informację o miejscu wydarzeń
c)tylko informację o czasie trwania sztuki
d) próbę oddziaływania na uczucia widza
7) Wymień cechy dramatu szekspirowskiego ( zwanego tez elżbietańskim)
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Cześć IV
Ale potwór nie igraszka,
Czart – nie Papkin go przystawi.
( idzie ku drzwiom prawym….)
Aleksander Fredro, Zemsta
1.Nadaj tytuł zacytowanemu fragmentowi utworu Aleksandra Fredry.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………2. Rozmowa Klary i Papkina to inaczej…………………………………….między osobami. Natomiast w scenie ósmej bohater prowadzi ……………………………………
3) Jakie 3 żądania stawia Papkinowi Klara?
w dowód posłuszeństwa- …………………………………………………………………
w dowód wytrwałości……………………………………………………………………….
w dowód śmiałości…………………………………………………………………………….
4) Uzupełnij tabelę, dzieląc bohaterów Zemsty wedle zaproponowanych w niej kryteriów.
| Nazwa grupy postaci | Postacie z czasów saskich | Postacie z epoki stanisławowskiej | Bohaterowie romantyczni |
|---|---|---|---|
5) Wymień kontrastowe pary bohaterów z Zemsty A. Fredry
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
6) Zemsta to komedia i posiada wszystkie cechy tego gatunku dramatu, wymień je:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7) Wyjaśnij następujące pojęcia i podaj do nich konkretne przykłady z lektury.
Komizm sytuacji………………………………………………………………………………………………………………………...........................
Komizm postaci…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Komizm językowy…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
8) Zemsta Aleksandra Fredry tak przypadła do gustu Twojej klasie, że postanowiliście ja zainscenizować. Premiera ma się odbyć na szkolnej scenie w Dniu Nauczyciela. Zaproś na spektakl dyrektora oraz wszystkich pracowników szkoły.
9) Didaskalia to:
a) zawarte w tekście informacje biograficzne o twórcy utworu;
b) zawarte w tekście objaśnienia i wskazówki autora dramatu na temat sposobu wystawienia utworu na scenie.
Część V
Dziady cz. II A. Mickiewicz
Uzupełnij tabelę informacjami na temat zjaw przywołanych przez Guślarza.
| duchy | |||
|---|---|---|---|
| sposób ich przywoływania | |||
| wina | |||
| kara | |||
| prośba i wsparcie | |||
| pouczenie |
2) Rozwiń w 5 – 6 zdaniach myśl zawartą w poniższym cytacie z Dziadów. W wypowiedzi wykorzystaj przykład znany z życia lub literatury. Możesz zgodzić się ze słowami bohaterów dramatu bądź im zaprzeczyć.
„ Bo kto nie był ni razu człowiekiem, temu człowiek nic nie pomoże”
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3) Wymień cechy dramatu romantycznego.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
4) Uzupełnij tekst.
Dramat jest przeznaczony do czytania i ………………………………na scenie, często jest podzielony na …………..i…………
Zawiera tekst główny i ……………..................……( didaskalia).
5) Balladyna Juliusza Słowackiego jest:
a) powieścią b) dramatem c) balladą d) nowelą
6) Co znaczą frazeologizmy:
a) pociągnąć za sznurki-
b) być marionetką-
c) grać ogony-
d) ugotować się na scenie-
e) grać pierwsze skrzypce-