WĄTROBA

-największy gruczoł organizmu człowieka

-4 niecałkowicie oddzielone od siebie płaty

Ukrwienie/ unaczynienie,

we wnęce jest:

-tętnica wątrobowa (krew odżywczą, bogatą w tlen) ,

-żyła wrotna (krew czynnościowa, substancje odżywcze, wchłonięte w jelitach i z innych części jamy brzusznej),

-przewód wątrobowy

-bardzo dobrze unaczyniona

-tętnica i żyła -> do wątroby-> rozgałęzienie na tętnice i żyły międzyzrazowe -> tętnice i żyły międzyzrazikowe

-żyły międzyzrazikowe + międzyzrazikowy przewód żółciowy = triada (leży w odnogach tkanki łącznej właściwej)

- żyła międzyzrazikowa -> pod kątem prostym-> żyły około zrazikowe-> naczynia włosowate typu zatokowego (sinusoidy wątroby; mają dużą średnicę, śródbłonek składa się z płaskich komórek, zawierających pory, nie ma blaszki podstan wje, dzięki porom śródbłonka substancje przechodzą łatwo z krwi do przestrzeni Dissego i w odwrotnym kierunku)

-tętnice międzyzrazikowe-> tętniczki -> sieć naczyń włosowatych otaczających międzyzrazikowe przewody żółciowe -> sinusoidy

-układ dziwny żylno-żylny: sinusoidy-> żyła środkowa -> żyła podzrazikowa-> żyła o większym kalibrze -> żyła wątrobowa (nie łącząc się z układem żyły wrotnej). Skrót: krew z odgałęzień żylnych przy pomocy naczyń włosowatych przepływa do odgałęzień żyły wątrobowej.

-bogata sień naczyń limfatycznych włosowatych i małego kalibru w tkankę łącznej około zrazikowej

-naczynia limfatyczne otrzymują limfę (osocze z Dissego)

-nerwy jako niezmieliniozwane włókna współczulne ze splotu słonecznego i włókna przywpółczulne z Neru błędnego (dochodzą do miocytów gładkich ściany naczyń krwionośnych, tzn. w zrazikach nie ma nerwów)

funkcje:

-metabolizm i przechowywanie wielu substancji odżywczych

-unieszkodliwienie (detoksykacja) wielu substancji szkodliwych

-wewnętrzne i zewnętrzne wydzielanie

-synteza białek krwi

Budowa:

-łącznotkankowy zręb (podtrzymuje naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy)

-zawiera liczne komórki tuczne

-zrośnięta z błoną surowiczą

-otoczona nabłonkiem mezodermalnym

-tkanka łączna właściwa rozgałęzia się na odnogi tworzące zrazy i zraziki, w tych odnogach biegną naczynia krwionośne, limfatyczne, przewody żółciowe i nerwy

-włókna kolagenowe i komórki tkanki łącznej właściwej

-między odnogami tkanki łącznej znajdują się tkanka łączna luźna z włóknami siateczkowatymi nielicznych komórek tkanki łącznej (podtrzymuje on komórki wątrobowe i naczynia krwionośne włosowate)

-miąższ

-komórki wątrobowe- hepatocyty

-układają się w blaszki (płytki, beleczki), podobne do sznurów

-po obu stronach sznura znajduje się naczynie włosowate typu zatokowego (sinusoidy)

-łączą się między sobą powierzchniami szczytowymi (połączenia neksus i adherent)

-okrągłe jądra, poliploidalne (weń więcej niż dwa kompletne zestawy chromosomów) albo po dwa jądra

-cytoplazma jest kwasochłonna

-dużo mitochondriów

-dużo diktiosomów aparatu Golgiego

-rozbudowane siateczki

-dużo lizosomów i peroksysomów i liczne ziarna glikogenu (glikosomy), ziarna barwników żółciowych, zgrupowania rybosomów

-biegunowe

-mikrokosmki (w stronę sinusoid), znajdują się nań liczne receptory błonowe (żywa wymiana substancji)

-wolne przestrzenie około zatokowe- między mikrokosmkami a śródbłonkiem sinusoid

-kanaliki żółciowe- wolne przestrzenie, do których wydzielana jest żółć. Wytworzone są przez szczytowe wolne powierzchnie sąsiednich hepatocytów

Funkcja:

-udział w metabolizmie glukozy- regulują jej stężenie

-udział w metaboliźmie lipidów (cholesterol, tri glicerydy, fosfolipidy), produkują je w znacznych ilościach na eksport

-produkcja apolipoprotein- białko adresowe (za ich pomocą pęcherzyki lipoprotein wiążą się z receptorami różnych komórek)

-produkcja lipoprotein i wydzielanie ich do przestrzeni Dissego (około zatokowe)

-synteza i rozkład wielu ważnych białek

-wydzielanie

-detoksykacja i unieczynianie leków

-wytwarzanie mocznika z jonów amonowych (cykl amonowy)

-wydzielanie hormonów (somatomedyna C i erytopotyna) i magazynowanie witamin( A, D3, B2, B3, B4, B12, K i dehrydoksylacja witaminy D)

-komórki Browicza-Kupffera

-duże komórki(są wewnątrz sinusoid), liczne wypustki (między komórkami śródbłonka)

-makrofagi

-liczne lizosomy i heterofagosomy

-nie tworzą połączeń z komórkami śródbłonka

-funkcja:

-zapobiegają wewnętrznaczyniowmu krzepnięciu krwi (fagogocytoza włóknika i jego kompleksów i tromboplastyny)

-fagocytują bakterię

-fagocytują komórki nowotworowe, kompleksy przeciwciała-antygeny, zużyte erytrocyty

-produkcja cytokin

- komórki gwiaździste- tłuszczowo około zatokowe, HSC, Ito

-znajdują się po zewnętrznej stronie ściany sinusoidów (w przestrzeniach Dissego)

-pochodzą z grzebienia nerwowego

-wypustki owijają się wokół sinusoid

-na ich powierzchni jest cytokina epimorfina (reguluje różnicowanie niedojrzałych hepatocytów)

-zawiera krople tłuszczu (weń rozpuszczona jest witamina A)

-mają zdolność prezentowania antygenów lipidowych limfocytów NK

-normalnie są w spoczynku, uaktywniają się po uszkodzeniach wątroby

-gojenie: synteza kolagenu przez HSC

-Żółc:

-wydalana do dwunastnicy

-zasadowy płyn o barwie zielonkawo-żółtej, zawiera wodę, kwasy żółciowe i bilirubinę, cholesterol, fosfolipidy, IgA i elektrolity

-transport za pomocą kilku rodzajów transporterów ABC

Funkcje:

-powoduje emulsyfikacje tłuszczu w jelicie cienkim

-razem z nią wydalane są cholesterol, sole kwasów żółciowych, fosfolipidy, elektrolity i produkty metabolizmu

-transportuje IgA do błony śluzowej jelit przez naczynia krwionośne

-hamują wzrost bakterii w jelicie cienkim

-przewody żółciowe

-hepatocyty-> kanaliki żółciowe (przewody odprowadzające)-> kanaliki żółcionośne (Heringa; wysłane nabłonkami wyścielającymi i częściowa błona z hepatocytów)->kanaliki żółciowe międzyzrazikowe (nabłonek 1warstw. Sześcienny, otoczony jest warstwą tkanki łącznej właściwej)-> przewód wątrobowy wspólny + przewód żółciowy pęcherzykowy -> przewód żółciowy wspólny (1warstwowy walcowaty, błona śluzowa z fałdami, pod nabłonkiem tkanka luźna właściwa z włóknami sprężystymi, fibroblastami i limfocytami. W wspólnym wątrobowym: miocyty gładkie tworzą niepełną warstwie, w żółciowym jest ich więcej, o przebiegu okrężnym i skośnym)-> zwieracze (zgrubienia warstwy mięśni gładkich)-> dwunastnica

ZRAZIK:

-budowa zrąbu i miąższu

-zraziki anatomiczne

-wyraźna struktura skrawków wątroby

-kształt sześcienny

-przestrzenie brano-żółciowe wytyczają granicę

-w środku jest żyła środkowa

-jego przestrzeń jest wypełniona sinusoidami i hepatocytami

-zaraziki wrotne

-układ kanalików odprowadzających żółć

-w środku przestrzeń bramno-żółciowa

-granice wytyczane przez sąsiednie żyły środkowe

-przestrzeń jest wypełniona hepatocytami i sinusoidami

-gronka wątrobowe

-odległość hepatocytów od źródeł krwi bogatej w tlen i składniki odżywcze

-zgrupowanie hepatocytów z zrębem, naczyniami krwionośnymi i kanalikami żółciowymi

-żyła około zrazikowa

-granice wytyczone przez jedną lub dwie przestrzenie bramno-żółciowe i dwie żyły środkowe

-wydziela się trzy strefy gronka: najbliższą żyły około zrazikowej, środkowa, najdalsza od żyły około zrazikowej

PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY

Budowa

-dno

-trzon

-szyjka (przechodzi w przewód pęcherzykowy, łączy się z przewodem wątrobowym wspólnym i jako przewód żółciowy wspólny uchodzi do dwunastnicy)

-ściana

-błona śluzowa

-wytwarza w pustym pęcherzyku fałdy (znikają po wypełnieniu żółcią), jest on wysłany jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym (komórki zawierają wiele mitochondriów- kwasochłonna cytoplazma), nabłonek w wielu miejscach wnika wgląd ściany pęcherzyka (uchyłek)

-na wolnych powierzchniach są mikrokosmki

-powierzchnie podstawno-boczne układają się w fałdy (transport Na+, Cl-)

-w b.ś.wł. liczne naczynia krwionośne i sieć naczyń limfatycznych

-w okolicy szyjki pęcherzyka są gruczoły cewkowo-pecherzykowe (wydzielają śluz)

-błona mięśniowa

-warstwa miocytów gładkich o przebiegu skośnym, podłużnym i okrężnym

-błona surowicza

-tkanka łączna właściwa zbita

-pokryte nabłonkiem mezodermalnym

-nie ma styku z wątrobą

-przewody Luschki- w ścianie pęcherzyka (miejsce styku z wątrobą), struktura podobna do przewodu gruczołowego, nie łączą się z światłem pęcherzyka

Czynności

-przechowuje i zagęszcza żółć

-doń spływa żółć z wątroby

-wydalanie przez rytmiczne skurcze, spowodowane CCK

TRZUSTKA

-gruczoł

-zewnątrzwydzielniczy

-główna masa narządu)

-komórki pęcherzyków wydzielają zasadochłonny płyn- sok trzustkowy (woda + elektrolity + enzymy trzustkowe)

-wewnątrzwydzielniczy

-wysypy trzustkowe (Langerhanska; zgrupowanie komórek endokrynowych) rozrzucone wśród składników części zewnątrzwydzielniczej

-budowa

-pokryta tkanką łączną właściwą

-wewnątrz tkanka łączna właściwa oddziela od siebie płaty trzustki (podzielone są na płaciki przez tkankę łączną), zrąb płacików jest z tkanki luźne właściwej (podtrzymuje naczynia krwionośne i miąższ

-miąższ

-pęcherzyki wydzielnicze

-duże pryzmatyczne komórki

-zasadochłonna cytoplazma i okrągłe jądra

-komórki surowicze

-rozbudowana siateczka szorstka, aparat Golgiego, liczne mitochondria

-w wierzchołkach- pęcherzyki wydzielnicze (ziarenka zymogenu)

-znajduje się weń wiele enzymów trawiennych

-w komórkach pęcherzyków, są receptory dla cholecystokininin (CKK) i synapsy cholinergiczne (kiedy w dwunastnicy pojawia się sok żołądkowy, CCK i synapsy pobudzają uwolnienie proenzymów do światła pęcherzyków

-komórki śródpęcherzykowe (komórki nabłonkowe początkowej części przewodu wyprowadzającego)

-wydzielina komórek -> światło pęcherzyka -> przewód wyprowadzający (wstawka)

-przewody wyprowadzające/ wstawki

-wysłana jednowarstwowym nabłonkiem sześciennym

-komórki mają receptory dla sekretyny

-komórki wywarzają HCO3-

-wydzielina z wstawek -> przewody międzypłacikowe -> przewody międzypłacikowe -> przewód trzustkowy (Wirsunga)

-większe przewody są wysłane jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym z komórkami kubkowymi i endokrynowymi.

-