Metody specjalne – wykład 2 – 22.05.2010r.

Techniki osteopatyczne

Szkołę osteopatii wprowadził w USA Still. Do Wielkiej Brytanii została wprowadzona przez Laurie Hartmana.

Osteopatai zajmuje się badaniem i leczeniem zaburzeń czynnościowych w narządzie ruchu. Wpływa na restrykcje ruchowe (bariery czynnościowe) stawów i tkanek miękkich oraz na hypermobilność tych struktur.

Medycyna osteopatyczna eliminuje bariery:

- ruchomości w przypadku stawów;

- rozciągliwości przykurczonych włókien mięśniowych

- napiętych, przykurczonych więzadeł, powięzi i tkanki podskórnej

- przesuwalności nerwów wobec tkanek otaczających

- przepływu płynów tkankowych i wymiany substancji biochemicznych w przypadku punktów maksymalnej bolesności, blizn i punktów spustowych

Zablokowanie czynnościowe dotyczy restrykcji ruchowych w stawu w zakresie ruchów biernych, które znajdują się między fizjologiczną barierą, a barierą anatomiczną stawu (pomiędzy granicą ruchu czynnego, a granicą ruchu biernego). Powstaje wówczas patologiczna bariera czynnościowa ruchu biernego. Koncepcja osteopatyczna opiera się na założeniu, że w zabiegach manipulacyjnych i mobilizacyjnych wprowadzona główna siła i kierunek (dźwignia pierwotna) powinna być poprzedzona wprowadzeniem sił i kierunków dodatkowych (dźwignie wtórne/komponenty dodatkowe).

Badanie

Ocena dysfunkcji w badaniu osteopatycznym opiera się nie tylko na podstawie testów prowokacyjnych i testów łagodzących objawy bólowe. Testy ortopedyczne i neurologiczne poprzedzają osteopatyczne. Diagnozę ustala się również badając ruch aktywny pacjenta i poprzez dotyk proprioceptywny. Dotyk proprioceptywny jest formą oceny służący do odbierania bodźców z organizmu opierającą się na twierdzeniu, że łatwiej jest ocenić i wyczuć dysfunkcje pod warunkiem, że terapeuta przyłoży dłoń z lekkim napięciem izometrycznym w taki sposób, że nastąpi uaktywnienie proprioreceptorów.

Leczenie

Leczenie osteopatyczne opiera się na wykrywaniu blokad odwracalnych i ich usuwaniu w celu uzyskania dobrego funkcjonowania. Celem terapii jest przywrócenie równowagi czynnościowej.

Główne procedury lecznicze to:

1. Techniki rytmiczne (mobilizacja).

2. Techniki manipulacyjne (techniki pchnięcia).

3. Techniki uciskowe o niewielkiej prędkości.

Ad.1. Techniki rytmiczne.

Istotą tych technik są ruchy rytmiczne. Powtarzane ruchy są zmieniane przez różne czynniki modyfikujące. Techniki rytmiczne zależą od reakcji ze strony pacjenta i struktur, na które się oddziaływuje. Techniki będą się różnić pod względem tempa, rytmu, kierunku, siły, czasu trwania i ilości powtórzeń. Za ich pomocą dąży się do normalizacji ruchu, krążenia i drenażu oraz usunięcia dysfunkcji. Mogą być stosowane samodzielnie lub jako zabiegi przygotowujące do innych technik.

Techniki te dzielą się na 8 kategorii zabiegów:

1. Ugniatanie – rytmiczne ściskanie i masowanie tkanek miękkich w celu ich rozluźnienia i usunięcia zwiększonego napięcia.

2. Rozcieranie (rozciąganie) – rozsunięcie od siebie przyczepów mięśniowych.

3. Mobilizacja – dotyczy stosowania ruchu biernego przeprowadzonego z użyciem dźwigni i punktu podparcia. Dźwignia pozwala na uzyskanie efektu bez użycia dużych sił.

4. Głaskanie – zabieg ten stosuje się w terapii tkanek powierzchownych celem drenażu lub jako metodę łagodzącą.

5. Hamowanie – polega na nacisku, który wprowadza się wolno i utrzymuje dość długo, nawet przez minutę, a następnie powoli zmniejsza się ucisk.

6. Sprężynowanie – polega na narastającym ucisku na punkt kostny, niekiedy zabieg ten jest stosowany z krótką dźwignią. W sprężynowaniu stosuje się wolny ucisk i zwolnienie

7. Trakcja – polega na stabilizacji stawu sąsiedniego i przy użyciu rozciągania oddzielenia od siebie powierzchni stawowych.

8. Wibracja – celem wibracji jest polepszenie cyrkulacji krwi i drenażu. Wykonywana jest w stosunkowo szybkim tempie.

Ad.2. Techniki pchnięcia (manipulacje stawowe).

Są to zabiegi, które przeprowadza się z użyciem siły o dużej prędkości i niskiej amplitudzie. Jej działanie skoncentrowane jest na określonym punkcie, obszarze lub pewnej strukturze. Przy tej technice osiągnięcie końcowego zakresu ruchu jest niepotrzebne. Podczas, gdy zabieg jest wykonywany z właściwą prędkością, bezwładność tkanek może być właściwym oporem dla odpowiedniego przeprowadzenia zabiegu. Dzięki temu ryzyko urazu lub bólu jest zmniejszone do minimum.

Techniki te dzielą się na 5 rodzajów:

1. Połączenie dźwigni i pchnięcia.

2. Połączenie dźwigni i pchnięcia z zastosowaniem rozruchu – zabieg ten jest odmianą powyższej techniki a rozruch stosuje się w celu uniknięcia dyskomfortu przez pacjenta

3. Minimalna dźwignia i pchnięcie.

4. Pchnięcie bez użycia dźwigni.

5. Pchnięcie z rozruchem – polega na wykonywaniu oscylacyjnego rozruchu w kierunku ostatecznej manipulacji, dlatego w odpowiednim momencie pchnięcie jest pewnym wzmocnieniem oscylacji.

Ad.3. Techniki uciskowe o niewielkiej prędkości.

Techniki te wykonuje się wolno, wyczuwając moment rozluźnienia i poprawiającą się funkcję tkanek. Są technikami reaktywnymi, gdyż oczekuje się na reakcje tkankowe.

Podzielone zostały na 4 grupy:

1. Techniki z użyciem długotrwałej dźwigni.

2. Techniki z użyciem długotrwałej trakcji.

3. Techniki z użyciem długotrwałego ucisku.

4. Techniki z użyciem długotrwałej mobilizacji.

Techniki chiroterapeutyczne (chiropraktyka)

Techniki chiroterapeutyczne zostały opracowane i wprowadzone w Stanach Zjednoczonych przez D.D.Palmera. Chiropraktyka jest terapią, która polega na stosowaniu określonych technik manualnych w celu korekcji subluksacji. U podstaw teorii leży stwierdzenie mówiące, że przyczyną zaburzenia przewodnictwa nerwowego jest przesunięcie kręgu, czyli dochodzi do subluksacji (podwichnięcia).

Subluksacja określana jest jako zaburzenie integralności, funkcji i prawidłowego ustawienia względem siebie segmentów ruchowych przy prawidłowym kontakcie powierzchni stawowych wobec siebie. Innymi słowami podwichnięcie to patologiczne przemieszczenie niewielkiego stopnia segmentu kręgosłupa. Subluksacja prowadzi do podrażnienia nerwu i zaburzenia jego funkcji.

Chiropraktyka wyróżnia również dysfunkcje określane mianem zespołu subluksacyjnego i syndromu subluksacyjnego.

Zespół subluksacyjny to teoretyczny model dysfunkcji segmentu ruchowego, gdzie występują zmiany fizjologiczne (np. obniżona elastyczność więzadeł), neurologiczne (przekaźnictwo bólowe) i patologiczne.

Syndrom subluksacyjny to zespół charakteryzujący się występowaniem bólów pleców, który wywołany jest czynnikiem mechanicznym.

Badanie

Celem diagnostyki jest analiza stanu struktury ciała i sposoby jej korekcji. Badanie pozwala stwierdzić obecność występowania i charakter subluksacji oraz związane z nią zaburzenia biomechaniki. Badanie ukierunkowane jest głównie na wykrycie subluksacji. Do badania chiroparaktycznego zalicza się również wykorzystanie neurocalometru i kont urografii. Neurocalometr to urządzenie służące do kreślenia różnicy temperatur po obu stronach kręgosłupa. Konturograf wykorzystuje cechy światła widzialnego w celu uzyskania obrazu danej części ciała. Analiza tych dwóch elementów pozwala stwierdzić czy wystąpiła subluksacja. Chiropraktyczna terapia manualna obejmuje manipulacje, mobilizacje i „nastawienie”.

Leczenie

Manipulacja polega na szybkim pchnięciu, podczas którego przekracza się zakres fizjologiczny, ale nie anatomiczny. Mobilizacja to pojedynczy lub wielokrotny ruch przeprowadzany w określonym tempie nieprzekraczający zakresu fizjologicznego. W efekcie mobilizacja prowadzi do przywrócenia ruchomości stawowej. Pojęcie „nastawienia” jest charakterystyczne jedynie dla chiropraktyki. Polega na użyciu w sposób kontrolowany siłę i mechanizm dźwigowy oraz odpowiedni kierunek, amplitudę i szybkość ruchu.

13.06.2010r. – 12.45 – ZALICZENIE!!!! Do 17.15 wyk a potem TEST!!!!!!!!

Metoda Ackermana

Metoda Ackermanna oparta jest na 50 letnim doświadczeniu w leczeniu manualnym kręgosłupa. W wyniku tej pracy, powstała terapia oparta na bardzo dokładnym badaniu przestrzennego ustawienia układu kostnego, oraz skutecznym postępowaniu chiropraktycznym. Każdy ruch w tej terapii, charakteryzuje się precyzją i dokładnością, dając zamierzony efekt. Fizjoterapeuci stosujący tę metodę, poza znakomitą znajomością anatomii, fizjologii, patofizjologii, posiadają duże wyczucie palpacyjne. Metoda Ackermanna pozwala na działanie w miejscu występowania zaburzenia, w sposób celowany. Dlatego podczas zabiegu zostaje odblokowany tylko i wyłącznie ten kręg, który powodował u pacjenta ból lub inne dolegliwości. Przy zastosowaniu metody dr Ackermanna, w ciągu jednego lub kilku zabiegów, można usunąć lub znacznie złagodzić dolegliwości.

Wiadomości teoretyczne obowiązujące na zaliczenie i egzamin

1. Znajomość wykładów – metody:

1. McKenziego.

2. Maitlanda.

3. Mulligana.

4. Maigne’a.

5. Lewitta.

6. Holistyczna (Rakowskiego).

7. Plaatsmana.

8. Cyriaxa.

9. Ackermanna.

10. Techniki osteopatyczne.

11. Techniki chiroterapeutyczne.

1. Metoda Kaltenborna-Evjentha wg podanej literatury: połączenia kości wg podziału konwencjonalnego i wg McConailla, koncepcja OTM Kaltenborn-Evjenth, środki łagodzące ból; pozycje: zerowe, spoczynkowe, aktualne spoczynkowe, zaryglowane – poszczególnych stawów kończyn i kręgosłupa.

2. Pozycje i osie ruchów, pozycje lecznicze, reguła wklęsło-wypukła, ruchy w stawach: rotacja – toczenie z poślizgiem, translacja – gra stawowa; translacja: trakcja i ślizg; trakcja (separacja): kierunek, stopnie, trójwymiarowe ustawienie; ślizg: kierunek, stopni i trójwymiarowe ustawienie.

3. Badanie ruchów w stawie: ilość ruchu: goniometra, wzorzec torebkowy, przykurcz mięśnia, manualny test ruchomości; jakość ruchu: pierwszy opór, łuk bolesny, fizjologiczny opór końcowy, patologiczny opór końcowy; testy oporowe.

4. Ogólny schemat badania: wywiad (5x5): dolegliwości teraźniejsze, dotychczasowy przebieg, wywiad socjalny, rozwój zdrowotny, wywiad rodzinny; stan ogólny: oglądanie, badanie ruchu (ruchy czynne, bierne, tranlatoryczne, test oporowy), palpacja (skóra i tkanka podskórna, mięśnie i ścięgna, pochewki ścięgniste i kaletki maziowe, stawy, nerwy i naczynia), testy neurologiczne, badania dodatkowe. Zasady leczenia: pozycja wyjściowa pacjenta, pozycja wyjściowa terapeuty, ręka stabilizująca, ręka mobilizująca, kierunek leczenia, wskazania i wykonanie trakcji i ślizgu, testowanie w manualnej mobilizacji stawów, cel manualnej mobilizacji stawów.

5. Połączenia stawowe i pozastawowe kręgosłupa. Unerwienie obwodowe czuciowe i ruchowe kręgosłupa. Budowa krążka międzykręgowego. Etapy przebiegu choroby krążka międzykręgowego (dyskopatii). Pojęcia: zablokowania, zakleszczenia, przemieszczenia, sklejenia. Wskazania i przeciwwskazania w terapii manualnej kręgosłupa. Zasady badania i leczenia manualnego kręgosłupa wg Kaltenborna. Technika badania i leczenia stawów obwodowych i połączeń kręgosłupa.

Metoda Kaltenborna-Evjentha

Założenia ogólne

Metoda Kaltenborna-Evjentha nazywana jest też Ortopedyczną Terapią Manualną. Badanie (ocena biomechaniczna i funkcjonalna) oparta jest o zasady badania wg Cyriaxa.

9. Leczenie uwzględnia

Środki łagodzące ból:

- unieruchomienie – ogólne lub miejscowe

- fizykoterapia

- postępowanie specjalne – trakcje, wibracje, oscylacje itp.

II. Mobilizacja hypomobilności

- mobilizacja tkanek miękkich – masaże, relaksacja poizometryczna, bierne rozciąganie struktur łącznotkankowych

- mobilizacja stawów – w pozycji spoczynkowej, poza pozycję spoczynkową, translatoryczne chwyty mobilizacyjne z szybkim pobudzeniem

- mobilizacja tkanki nerwowej

- ćwiczenia utrwalające ruchomość stawów i tkanek miękkich

III. Ograniczanie hypermobilności – środki bierne, ćwiczenia czynne.

IV. Instruktaż – kinezyterapia, autostretching, nauczanie czynności dnia codziennego.

Pozycja stawów: zerowa, spoczynkowa, aktualna spoczynkowa, zaryglowana.

- pozycja zerowa wg metody SFTR np. staw biodrowy prawy: T (S90) 10 – 0 – 45;

Pozycja spoczynkowa – gdy torebka stawowa jest najbardziej rozluźniona:

- staw ramienny – abductio 55 stopni, fleksio 30 stopni;

- staw biodrowy – fleksio 30 stopni, abductio 30 stopni, rotatio externa minima.

Aktualna pozycja spoczynkowa – zmieniona patologicznie fizjologiczna pozycja spoczynkowa.

Pozycja zaryglowana. W tej pozycji nie prowadzi się leczenia, ale służy ona do zaryglowania stawu przy leczeniu stawu sąsiedniego:

- staw ramienny – maksymalne odwiedzenie i rotacja zewnętrzna;

- staw biodrowy – maksymalny wyprost, rotacja wewnętrzna i odwiedzenie;

Ruchy w stawie: toczenie i translacja, hypomobilność i hypermobilność i stan prawidłowy:

1. Toczenie (rotacja) – ruch obrotowy w stawie, gdy nowe punkty jednej powierzchni wchodzą w kontakt z ciągle nowymi punktami drugiej powierzchni.

2. Translacja (gra stawowa) – może być wykonana tylko ruchem biernym. Wyróżnia się: ślizg (paralelne przesunięcie kości – powierzchni stawowych względem siebie); trakcja – separacja (oddzielenie) powierzchni stawowych. Zarówno w ślizgu jak i w trakcji wyróżnia się 3 stopni: I – bardzo mały impuls bez napięcia tkanek, II – napięcie tkanek, III – rozciągnięcie tkanek.

3. Hypomobilność, stan prawidłowy i hypermobilność określa się testem w skali 0 do 6. Hypomobilność: 0 – ankiloza, 1 – ruchomość mocno ograniczona, 2 – ruchomość mało ograniczona. Stan prawidłowy: 3 – ruchomość prawidłowa. Hypermobilność: 4 – ruchomość niewiele nadmierna, 5 – ruchomość nadmierna, 6 – niestabilność.

Reguła wklęsło-wypukła. Staw zazwyczaj posiada jedną powierzchnię stawową wypukłą, a drugą wklęsłą. Terapeuta wykonując ruch ślizgu członem pary biokinetycznej posiadającej powierzchnię wklęsłą, np. w kierunku zgięcia, uruchamia staw w tym samym kierunku. Wykonując natomiast ślizg członem pary biokinetycznej posiadającą powierzchnię wypukłą, również w kierunku zgięcia, uruchamia staw w przeciwnym kierunku.

Przykłady:

- staw kolanowy: ślizg nasadą bliższą (powierzchniami stawowymi boczną i przyśrodkową) kości piszczelowej w kierunku zgięcia – uruchamianie zakresu ruchu zginania;

- staw ramienny: ślizg powierzchnią stawową głowy kości ramiennej w kierunku zgięcia – uruchamianie zakresu ruchu prostowania;

Badanie ruchów stawie. Bada się ilość ruchu i jakość ruchu.

Ilość ruchu czyli jego zakres mierzy się goniometrem, prędkość kątową elektroartikulografem, grę stawową manualnym testem ruchomości w skali od 0 do 6 (j.w.) oraz określeniem wzorca torebkowego.

Prędkość kątowa w stawie biodrowym w płaszczyźnie S: np. 85stopni/sek

Prędkość kątową mierzymy w stopniach lub radianach na sek!

Test ruchomości: 3 – ruchomość prawidłowa, 6 – pełna niestabilność.

Wzorzec torebkowy jest określeniem ograniczenia ruchomości od ruchu najbardziej ograniczonego, do najmniej, ale jednak ograniczonego. Np. dla stawu biodrowego: rotacja wewnętrzna – prostowanie – odwodzenie – rotacja zewnętrzna.

Jakość ruchu to wyczuwana przez terapeutę droga ruchu biernego od początku ruchu przez pierwszy opór do oporu końcowego. Terapeuta najpierw obserwuje ruch czynny, a następnie powtarza ten ruch w sposób bierny starając się wyczuć pierwszy opór.

Jakością ruchu będzie ruch bierny od pierwszego oporu do oporu końcowego. Rozróżnia się fizjologiczny opór końcowy i patologiczny opór końcowy.

W zdrowym stawie po pierwszym zatrzymaniu ruchu (pierwszy opór), jeżeli dalej forsujemy ruch, dochodzimy do oporu końcowego, który jest elastyczny i bezbolesny. Fizjologiczny opór końcowy dzieli się na:

- miękki – np.rozciągany mięsień

- elastyczny – np. rozciągana torebka stawowa wraz z więzadłami

-twardy – np. kość stanowi opór dla chrząstki

Testy oporowe

Test siły mięśni wg Loveta w skali 0 do 5, Kendallów w skali 13-stopniowej lub test oporowy wg Cyriaxa:

1. Bolesność + silny opór – małe uszkodzenie ścięgnowo-mięśniowe.

2. Bolesność + mały opór – duże uszkodzenie ścięgnowo-mięśniowe.

3. Bezbolesność + mały opór – uszkodzenie neurologiczne.

4. Bezbolesność + silny opór – stan prawidłowy.

Badanie

1. Wywiad:

1. dolegliwości teraźniejsze

2. dotychczasowy przebieg

3. wywiad socjalny

4. rozwój zdrowotny

5. wywiad rodzinny

1. Stan ogólny (badanie przedmiotowe):

1. oglądanie: poruszanie się, postawa ciała, kształty, skóra, środki pomocnicze (kule, kortezy itp.).

2. Badanie ruchu:

- ruchy czynne: zakres, ruchy zastępcze, krepitacje, ból

- ruchy bierne: zakres, test ruchomości, hypo- typer- mobilność, wzorzec torebkowy, przykurcz, jakość ruchu, opór końcowy

- trakcja – kompresja

- ślizg – we wszystkich kierunkach

- test oporowy

c) palpacja: skóra i tkanka podskórna, mięśni i ścięgna, pochewki ścięgien i kaletki maziowe, stawy, nerwy i naczynia

d) testy neurologiczne: mięśni wskaźnikowe, czucie, motoryka, koordynacja, badanie nerwów czaszkowych

e) badania dodatkowe (umiejętność korzystania z badań lekarskich): RTG, TK, RM, EMG, EEG, badania laboratoryjne

Np. Test ślizgu w stawie ramiennym – głowa kości ramiennej doogonowo.

PW: Pacjent: staw ramienny prawy znajduje się w pozycji spoczynkowej. Dłoń i przedramię spoczywają na prawym przedramieniu terapeuty. Terapeuta siedzi zwrócony w kierunku bocznej strony ramienia pacjenta.

Fiksacja: Łopatka stabilizowana jest na klatce piersiowej dzięki utrzymującym ją mięśniom.

Wykonanie: Terapeuta prawą dłonią chwyta od strony przyśrodkowej ramię pacjenta. Lewa dłoń kciukiem i palcem wskazującym ułożona jest dystalnie od szpary stawowej na ramieniu pacjenta. Kierunek ruchu doogonowo.

Leczenie

Leczenie odbywa się na specjalnych stołach do terapii manualnej z regulowaną wysokością wyposażonych w pasy i walce (banany) stabilizacyjne, pasy terapeutyczne, woreczki z piaskiem, kliny (również specjalnie wycięte).

Podczas leczenia należy przestrzegać poniższych zasad:

- pozycja wyjściowa pacjenta – P: rozluźniona spoczynkowa lub aktualna pozycja spoczynkowa;

- pozycja wyjściowa terapeuty – T: rozkroczna i ergonomiczna;

- stabilizacja: na twardym podłożu, najbliższej szpary stawowej ręką stabilizującą pasem

- ręka mobilizująca obejmuje poruszający się człon pary biokinematycznej możliwie najbliżej szpary stawowej (brak dźwigni w Kaltenbornie!!!!!!!!!!!)

- kierunek leczenia: równoległy do płaszczyzny leczenia – mobilizacja trakcyjna, prostopadły do płaszczyzny leczenia – mobilizacja ślizgowa

Wykonanie trakcji lub ślizgu

Trakcja:

- gra stawowa – stopień I, II i III

- terapia przeciwbólowa – stopień I i wewnątrz stopniaII

- mobilizacja trakcyjna – stopień III

- podczas testów i mobilizacji ślizgowych – stopień I

Ślizg:

- gra stawowa – stopień I, II i III ( z jednoczesną trakcją w stopniu I)

- terapia przeciwbólowa – stopień I i wewnątrz stopnia II

- mobilizacja ślizgowa – stopień III ( z jednoczesną trakcją w stopniu I)

Każdy ślizg jest trakcją tylko, że w stopniu I !!!!!

Testowanie w trakcie leczenia – testy kontrolne w trakcie leczenia i po jego zakończeniu.

Cel manualnej mobilizacji stawów (trakcja i ślizg) pomagają przywrócić ruch w stawie (toczenie z poślizgiem).

Np. Mobilizacja trakcyjna stawu kolanowego – kość piszczelowa dystalnie.

PW: Pacjent siedzi na końcu stołu terapeutycznego, podudzie zwisa poza krawędzią stołu. Mankiet z pasem umocowany nad kostkami pacjenta. Terapeuta stoi przodem do pacjenta.

Fiksacja: Udo jest stabilne na stole.

Wykonanie: Obie dłonie terapeuty z kciukami ułożonymi od przodu na szparze stawowej w celu badania palpacyjnego obejmują proksymalną część kości piszczelowej. Terapeuta wkłada swoją stopę w pętlę pasa. Kierunek ruchu dystalnie (terapeuta naciska stopą w kierunku podłogi).