Wieloprzyczynowy charakter zaburzeń przemiany materii u krów stwarza dużo trudności rozpoznawczych:
Przechodzenie od rozpoznawania chorób klinicznych do diagnostyki zaburzeń podklinicznych
Przechodzenie od rozpoznawania przypadków u jednego zwierzęcia do diagnostyki zaburzeń stada
TEST PROFILU METABOLICZNEGO WG. PAYNE`A
Istotą programu jest wykrywanie określonych zaburzeń określanych mianem chorób produkcyjnych : porażenie okołoporodowe, hipomagnezemia, ketoza
Zachwianie równowagi między podażą substancji odżywczych(input) a wydzielaniem i wydalaniem substancji(output).W efekcie prowadzi to do załamania się procesów przemiany materii lub wytwarzania w warunkach wysokiej produkcji
Główny cel testu – wykrywanie odchyleń wskaźników wskazujących na zachwianie równowagi między zaopatrzeniem a produkcją
Pobiera się krew od grupy zwierząt:
7 krów w okresie spoczynku laktacyjnego
7 krów z wydajnością mleczną średnią w stadzie
7 krów z wydajnością najwyższą, w pierwszej fazie laktacji
Krew pobierana w godzinach przedpołudniowych po rannym odpasie i doju krów
Oznaczanie wskaźników:
Glukoza(hipoglikemia <1,94 mmol/l) przy niedoborowym żywieniu węglowodanowym, wskazuje na niską wydajność mleczną i słabą rozrodczość – może być powodowana odwodnienie ustroju(zagęszczenie krwi – fałszywie wynik normalny)
Hematokryt
Poziom mocznika,albumin i hemoglobiny – daje pogląd o stanie przemian azotowych
- po porodzie krowom towarzyszy przejściowe stłuszczenie wątroby – do 12%; powyżej 15% - zaburzenia w albuminach,gorsza jakość mleka
- niedostatek białka powoduje obniżenie hemoglobiny i albumin
- poziom albumin spada w ciągu miesiąca i powraca do normy pod koniec laktacji
- hipoalbuminemia może wystąpić przy chorobach pasożytniczych i hepatopatiach
Fosfor – hipofosfatemia wiąże się z zaburzeniami zdolności rozrodczych i chorobami układu szkieletowego
Wapń – podkliniczna hipokalcemia u krów wysokomlecznych
Magnez – tężyczka pastwiskowa; tężyczka laktacyjna – odpływ Mg do mleka; tężyczka cieląt – żywienie jednostronne mlekiem do 5-7 m-ca życia; tężyczka odpasów – odpas na pastwisko przez cały rok
Sód i Potas –przy niedoborze Sodu dochodzi do jego ograniczone wydalania z moczem i mlekiem; znaczny odpływ sodu do wymienia sprzyja mastitis; hiperkaliemia
KONTROLA STANU FIZJOLOGICZNEGO I CELOWANA TERAPIA PROFILAKTYCZNA WG. SOMMERA
Metafilaktyka - czyli celowana terapia profilaktyczna chorób okresu połogowego (traktowanych jako jeden wspólny zespół – określany mianem zespołu porodowego partus syndrom)
Choroby okresu okołoporodowego: porażenie poporodowe, zapalenie macicy,wymienia a nawet zanokcica (zróżnicowany zespół objawów chorobowych mających wspólne tło etiologiczne – stres porodowy potęgowany czynnikami środowiskowymi i uwarunkowaniami osobniczymi
Badanie przeprowadzone w :
Stadium przedporodowym – w celu wykrycia wczesnego objawów chwiejności przemian lub stanów niedoborowych
Stadium poporodowym – w celu zmniejszenia nasilenia występowania chorób okresu poporodowego, skrócenie okresu międzyporodowego
Stadium kolejnej ciąży – w celu ustalenia,czy zwierzę jest w stanie przebyć ją bez zaburzeń metabolicznych
Zasada badania: próbka krwi pobrana ż żyły jarzmowej w okresie 8 tygodni przed porodem
Oznaczamy poziom cholesterolu całkowitego i aktywność AST – krowy, u których poziom cholesterolu przekracza wartość 2,6-5,2 mmol/l a aktywność AST jest powyżej 35 U/l(70 U/l) traktowane są jako zwierzęta zagrożone syndromem,wymagających celowych zabiegów metafilaktycznych
Leki stosowane w metafilaktyce(podawane 3-4 tygodnie przed porodem i 2 tygodnie po porodzie):
- drożdże piwne w dawce 150g/sztukę w okresie od 4 tygodni przed porodem do 2 tygodni po porodzie -> stymulują przemiany w żwaczu, źródło witaminy B, ochrona mikroflory; Saccharomyces cerevisi
-catosal – preparaty energetyzujące
- leki osłaniające wątrobę (Esential,Hepatil)
- witaminy z grupy B, A i E
- leki wspomagające wydzielanie żółci (Clanohepar)
-każdy preparat stymulujący procesy trawienne w komorze żwaczowo-czepcowej, stymulujący czynność wątroby oraz aktywizujący przemianę materii
DYSPANSERYZACJA STAD WG SZARABRINA
Czynności profilaktyczno-lecznicze ukierunkowane na podtrzymanie i poprawę zdrowia zwierząt oraz podwyższenie ich wydajności
Stosowanie planowanej, radykalnej i kompleksowanej nieswoistej profilaktyki zaburzeń przemiany materii
Etapy dyspanseryzacji:
- I etap – analiza warunków chowu zwierząt oraz zespół badań klinicznych i biochemicznych:
* 2x w ciągu roku(wiosna,jesień) zespół badań obejmujący:
# analiza częstotliwości zachorowań typowych dla zaburzeń metabolicznych (porażenie poporodowe,zatrzymanie łożyska,wypadanie pochwy i macicy, podkliniczna kwasica metaboliczna)
# ocena przyczyny brakowania krów oraz analiza m.c i zdrowotności cieląt noworodków
# ocena kondycji i m.c krów
# badanie kliniczne i ocena stopnia demineralizacji kręgów ogonowych
# badanie morfologiczne i biochemiczne (wykrywanie ciał ketonowych)
# badania uzupełniające siana i kiszonek
# wykrywanie kwasicy metabolicznej
- II etap - terapia profilaktyczna – stosowanie płynów nawadniających
dootrzewnowo lub dożylnie likwidujących objawy kwasicy:
# przykładowy płyn do leczenia kwasicy - Natrii chlorati – 4,5 , Natri
bicarbonici – 6,5 , Kalii chlorati – 0,2 , glucosi – 50, coffeini n-benz – 0,25 ,
aquae dest – ad 500
- III etap – tworzenie pełnowartościowej bazy paszowej – współpraca między lek
wet,żywieniowcami,zootechnikami i technologami produkcji zwierzęcej
TEST METABOLICZNY I KOMÓRKOWY COMPTONA (ROZBUDOWANY)
Wskaźniki metaboliczne: glukoza, mocznik, Na,K,Cl,Ca, Ap,P(nieorganiczny), białko całkowite, albuminy, AST,CPK, Mg, cholesterol, fibrynogen, globuliny
Wskaźniki komórkowe: liczba erytrocytów i leukocytów, Hb,Ht,leukogram, OB.
Wyniki badanych wskaźników porównuje się z wartościami średnimi dla regionu
OGÓLNY TEST ZDROWIA MADEJA I PINKIEWICZA
Do badań w stadach zdrowych pobieramy krew od 10-15% krów w stadzie z uwzględnieniem krów w 4-8 tygodniu laktacji i w 7-8 miesiącu ciąży
Do badań interwencyjnych w stadach chorych pobieram krew od 20-30% krów w stadzie z uwzględnienie krów klinicznie zdrowych, podklinicznych i klinicznie chorych)
Badanie wielu wskaźników pozwala na wykrycie zaburzeń podklinicznych, niemożliwych do stwierdzenia inaczej