PAMIĘC NIEDEKLARATYWNA:

Rodzaj pamięci zaproponowanej przez Larry Squire w 1986 r. Pamięć niedeklaratywna gromadzi wiedzę o tym jak wykonywać czynności. Jeżdżenie na rowerze, taniec, chodzenie, mówienie itp. wymagają zapamiętania wielu doświadczeń i informacji - przechowywane są one właśnie w systemie pamięci niedeklaratywnej. Ten rodzaj pamięci różni się istotnie od pamięci deklaratywnej, która przechowuje informacje językowe i abstrakcyjne. Pamięć niedeklaratywna gromadzi przede wszystkim nasze doświadczenia w postaci związków między pewnymi bodźcami i reakcjami (np. czerwone światło - stój) czyli nawyków. Doświadczenia te trudno jest przełożyć na informacje werbalne. Informacje z pamięci niedeklaratywnej wydobywane są automatycznie, najczęściej bez kontroli świadomości (tak jak sprawne prowadzenie samochodu). Podczas wydobywania informacji z pamięci niedeklaratywnej uaktywniane są odpowiednie części mózgu - hipokamp, kora motoryczna i móżdżek.

WARUNKOWANIE:

Dwa rodzaje warunkowania:

*Warunkowanie klasyczne – polega na wiązaniu pewnej reakcji z coraz to nowymi rodzajami bodźców. Bodźce, które wcześniej były obojętne , w skutek współwystępowania z bodźcami nieobojętnymi nabywają zdolność wywoływania reakcji, występującej wcześniej w od­powiedzi na bodźce nieobojętne. Dzięki warunkowaniu klasycz­nemu bodźce obojętne nabierają funk­cji sygnalizacyjnej, to jest zapowiadają z mniejszym lub większym wyprzedze­niem pojawienie się zjawisk ważnych dla organizmu. Pozwalają zatem odpowiednio wcześnie wykonać odpowiednią reakcję adaptacyjną.

*Warunkowanie instrumentalne- polega na tym, że zwie­rzę lub człowiek uczą się nowej reak­cji instrumentalnej (warunkowej), pozwa­lającej na zaspokojenie pewnej potrzeby, lub też na uniknięcie zagrożenia. Reakcja ta utrwala się w wyniku wzmocnienia, czyli uzyskania kontaktu z bodźcami za­spokajającymi pewną potrzebę. Ponieważ wystąpienie tej reakcji jest narzędziem albo instrumentem umożliwiającym uzy­skanie wzmocnienia, ten rodzaj warun­kowania określono mianem warunkowa­nia instrumentalnego. W warunkowaniu instrumentalnym ob­serwujemy uczenie się nowych sposo­bów reagowania w odpowiedzi na pewną sytuację.

TOROWANIE:

Efekt torowania (pnming) polega na tym, że bodziec pojawiający się wcześniej mo­dyfikuje poprawność i łatwość rozpo­znawania albo - szerzej - przetwarza­nia bodźców pojawiających się później. Efekt toro­wania może działać w dwóch kierunkach, to znaczy bodźce wcześniejsze mogą zarówno ułatwiać, jak i utrudniać identyfika­cję bodźców późniejszych³. Wynika stąd, że bodziec wcześniejszy zostawia jakiś ślad, który zmienia przetwarzanie bodźca późniejszego. Te zmiany przetwarzania obejmują nie tylko zmiany dostępności pewnych bodźców, lecz także zmiany ich oceny afektywnej.

DWA RODZAJE TOROWANIA:

*TOROWANIE AUTOMATYCZNE- pojawiające się wtedy, kiedy bodziec poprzedzający
i bodziec właściwy nie są ze sobą związane. Stwierdzono przykładowo,
że bardzo krótka, tachistoskopowa eks­pozycja zbioru „xxxxx" ułatwia rozpo­znanie (acz minimalnie) słowa „trawa",choć bodźce te nie mają ze sobą nic wspólnego poza liczbą znaków. Torowanie automatyczne ujawnia się wtedy, kiedy odstęp między bodźcami jest bardzo krótki i nie przekra­cza kilku sekund , a bodziec poprzedzający ma niewielką wartość informacyjną w sto­sunku do bodźca właściwego.

*TOROWANIE STRATEGICZNE- albo torowanie oparte na oczekiwaniach. Tu występuje
już pewien związek między bodźcem poprzedzającym a bodźcem właściwym.
Człowiek na podstawie bodźca poprze­dzającego może przewidywać bodziec
właściwy. Przewidywanie pojawia się wtedy, kiedy bodziec poprzedzający
jest nadrzędny lub podrzędny w sto­sunku do bodźca właściwego, kiedy jest
jego synonimem lub antonimem lub też pozostaje z nim w bardzo silnym
związku skojarzeniowym (na przykład „igła - nitka"). Najprostszy przykład to
identyczność bodźca poprzedzającego i właściwego. Torowanie strategiczne opiera się na oczekiwaniach wytworzonych przez bo­dziec poprzedzający i jego efekty mogą ujawniać się po dłuższym czasie. W wy­padku materiału werbalnego, którego zna­czenie semantyczne jednostka zdążyła już przeanalizować, efekty torowania mogą pojawiać się nawet po upływie roku.

Efekty torowania nie są dostępne świa­domości - człowiek nie musi zdawać sobie sprawy z tego, że bodziec A wpłynął w ja­kiś sposób na przetwarzanie bodźca B. Co więcej, efekt torowania występuje nawet wtedy, kiedy bodziec A nie jest dostępny świadomości, na przykład kiedy ekspono­wany jest zbyt krótko, by jednostka mogła go świadomie zarejestrować. Efekty torowania są specyficzne dla modalności, to znaczy torowanie jest silniejsze, gdy bodziec poprzedzający i bo­dziec właściwy należą do tej samej mo­dalności. Kiedy oba bodźce są słowami, torowanie jest silniejsze aniżeli wtedy, gdy bodziec poprzedzający jest obrazkiem, a bodziec właściwy słowem. Treściowym wyznacznikiem siły pń-mingu jest wieloznaczność bodźców do­cierających do badanego. Gdy bodźce są jasne i jednoznaczne, wtedy pńming w nie­wielkim stopniu zmienia ich interpretację. Natomiast gdy bodźce są wieloznaczne, wtedy zmiana interpretacji może być bar­dzo duża.

HABITUACJA:

polega na zmniejszeniu ilości uwagi poświęcanej na analizę bodźców znanych, które wcześniej pojawiły się w otocze­niu jednostki. Wymaga więc ona porów­nywania aktualnie napływających bodź­ców ze śladami uprzednich doświadczeń. Kiedy są one identyczne, jednostka może tym bodźcom poświęcać mniej zasobów poznawczych, co zapewnia naszemu po­znaniu znaczną ekonomiczność.

SENSYTYZACJA:

Polega ona na zwiększeniu ilości uwagi poświęcanej bodźcom, które różnią się od bodźców, jakie jednostka uprzednio zarejestrowała w pamięci. Czasami wystarczy niewielka różnica, by jakiś bodziec przykuł naszą uwagę i wywołał uwrażliwienie. Oba te procesy ściśle współdziałają ze sobą i są odpowiedzialne za ewolucję naszej pamięci. Gdy dominuje habituacja, istnieją małe szansę na to, że jednostka wprowadzi nowe informacje do pamięci, kiedy zaś przeważa sensytyzacja, pamięć ma szansę na szybszą modyfikację swej zawartości. Warto jeszcze podkreślić, że habituacja jest procesem różnym od ad­aptacji sensorycznej. O ile adaptacja jest procesem automatycznym, który nie pod­lega świadomej kontroli, to nad habituacja można pewną kontrolę sprawować.