Metody oddziaływań penitencjarnych

a) Aktywność szkolna

b) Aktywność pracownicza

c) Aktywność rekreacyjna

a) Aktywność szkolna:

Funkcje nauczania w ZK:

- zdobycie odpowiedniego wykształcenia ogólnego – zwiększenie szans na znalezienie zatrudnienia po opuszczeniu ZK

- nauka dyscyplinuje skazanych i integruje ich wokół pozytywnych celów i dążeń

- wyrabia poczucie obowiązku i odpowiedzialności

- uczy współdziałania, rozwija ambicje, wskazuje nowe perspektywy życiowe

- zapobiega nudzie i monotonii

W zakładzie karnym prowadzi się nauczanie w zakresie szkoły podstawowej, ponadpodstawowej i na kursach zawodowych.

Skazani mają prawo do kształcenia i samokształcenia, nie mają obowiązku (wyjątek – więźniowie, którzy nie ukończyli podstawówki).

Więźniowie z zakładu zamkniętego odbywają naukę na terenie ZK, więźniowie z półotwartego i otwartego poza ZK (za zgodą dyrektora)

Nauka w zasadzie jest bezpłatna, skazany ponosi koszty kształcenia w szkołach poza obrębem ZK (chyba, że są one nie wyższe niż w ZK, wtedy może zapłacić).

Pobieranie nauki może być podstawą zwolnienia z obowiązku pracy.

Skazanemu przysługuje urlop po roku nauki (14dni).

Skazani, którzy odbywają karę w systemie programowanego oddziaływania mają wpływ na określenie kierunków i form nauczania.

b) Aktywność pracownicza:

Praca skazanych traktowana jest jako jeden z najważniejszych środków oddziaływania resocjalizacyjnego. Wykonywana praca w miarę możliwości powinna przyczyniać się do podtrzymywania lub rozwoju ich zdolności, być związana z zainteresowaniami.

KKW nakłada na skazanych obowiązek pracy (oprócz więźniów sumienia i uznanych przez lekarza za niezdolnych do pracy), ale nie przyznaje im prawa do pracy.

Korzyści z zatrudnienia:

- umożliwia zdobycie, podtrzymanie lub rozwój kwalifikacji zawodowych

- uczy skazanych, że mogą utrzymać siebie i rodzinę

- korzyści ekonomiczne

- zapobiega bezczynności i nudzie  ogranicza rozwój podkultury więziennej

- wzrost poczucia własnej wartości i szacunku do siebie

- bezpośrednie korzyści społecznie  obniżenie kosztów utrzymania ZK

Miejsce zatrudnienia:

- na terenie ZK (skazani, którzy mogą być zatrudnieni tylko w tym miejscu to: skazani na karę dożywocia, skazani niebezpieczni i skazani za przestępstwo w zorganizowanej grupie przestępczej mogą pracować tylko na terenie oddziału, w którym zostali zamknięci; inni skazani przebywający w zakładzie zamkniętym- poza zakładem tylko w pełnym systemie konwojowania)

- w przywięziennych zakładach pracy, innych zakładach pracy i u osób fizycznych – skazani odbywający karę w zakładach półotwartych lub otwartych

Resocjalizacyjna funkcja pracy:

- funkcję tą pełni przede wszystkim praca zgodna z zainteresowaniami, pozwalająca zdobyć doświadczenie i umiejętności, które skazany będzie mógł wykorzystać po opuszczeniu ZK

- w miarę możliwości powinno uwzględnić się zawód, wykształcenie i potrzeby osobiste skazanego

- skazani, którzy odbywają karę w systemie programowanego oddziaływania mają możliwość współdecydowania o rodzaju zatrudnienia

Płatności:

- praca skazanych jest płatna, a wynagrodzenie nie może być niższe od najniższej krajowej

- wyjątek stanowią prace porządkowe oraz pomocnicze na rzecz ZK oraz samorządu terytorialnego (max 90h/m) – nie ma wynagrodzenia, mogą być przyznawane nagrody

- 20% wynagrodzenia zostaje potrącone na cele pomocy postpenitencjarnej

- skazany otrzymuje 60% pozostałej części wynagrodzenia, reszta przekazywana jest do budżetu państwa

- jeśli skazany ma zobowiązania alimentacyjne można podwyższyć przypadającą mu część do 75%

- skazany nie otrzymuje wynagrodzenia do rąk własnych, pieniądze przekazywane są do ZK i gromadzone na funduszu, który jest przekazywany skazanemu w chwili zwolnienia

- skazany może dysponować tylko tymi środkami, które pozostaną po dokonaniu wszystkich potrąceń, może przekazać je na rachunek bankowy lub pozostawić w depozycie w ZK

- skazanym przysługują zwolnienia od pracy po roku przepracowanym (14 dni płatnego lub bezpłatnego w przypadku bezpłatnej pracy) i urlopy wypoczynkowe (18dniowe)

c) Aktywność rekreacyjna:

- rozwój zainteresowań kulturalnych skazanych stanowi czynnik zmniejszający prawdopodobieństwo recydywy

- zajęcia kulturalno-oświatowe zapobiegają wzajemnej demoralizacji i deprywacji, tworzeniu się i zacieśnianiu solidarności przestępczej, przeciwdziałają nudzie

- zajęcia sportowe pozwalają na zachowanie zdrowia psychicznego i fizycznego, dają możliwość zaspokojenia potrzeby ruchu, rozładowania napięcia i emocji.

 zakres i formy pracy kulturalno-oświatowej i sportowej

- po 1990 rozbudowano bazę materialną (przy współpracy skazanych)

- przywrócono zlikwidowane wcześniej świetlice oddziałowe i wyposażono je

- zwiększono księgozbiory bibliotek

- uruchomiono boiska do gry oraz sale gimnastyczne

- zezwolono skazanym na posiadanie radia i TV w celi

- osoby i instytucje zainteresowane pracę ze skazanymi uzyskały dostęp do ZK

- skazanym można zezwolić na tworzenie zespołów w celu prowadzenia działalności kulturalnej, oświatowej, społecznej i sportowej