Skrypt

ZABURZENIE

- trudne do oceny, najczęściej postrzegane jako zespół cech podobnych

DSM IV -> zaburzone, nie przystosowawcze zachowanie, zaburzenie psychiczne – to klinicznie znaczący syndrom, który ma związek z odczuwanym w danym momencie cierpieniem, lub upośledzeniem więcej niż w jednej sferze funkcjonowania lub ze zwiększonym ryzykiem poniesienia śmierci, odczuwania bólu upośledzenia czy poważnego ograniczenia swobody działania. Syndrom ten musi być czymś więcej niż ogólnie akceptowaną i uzasadnioną kulturowo reakcją na konkretne wydarzenie (np. śmierć). Ani zachowanie dewiacyjne (polityczne, religijne, seksualne) ani też konflikty pomiędzy jednostką, a społeczeństwem nie są zaburzeniami psychicznymi.

Kryteria zaburzenia według Meyera:

- niezdolność do powstrzymania się do zachowań autodestrukcyjnych

- spostrzeganie lub odbieranie zjawisk, których nie odbierają inne osoby z tego kręgu kulturowego

- sporadyczne, przypadkowe wybuchy agresji

- trwała niezdolność do skutecznego nawiązania relacji interpersonalnych

- notoryczne porażki zawodowe

- lęk i depresja

- nieumiejętność przystosowania do społecznych wzorców kulturowych

Zaburzenia osobowości rzadko mają naturę obciążeń genetycznych, raczej pewnych predyspozycji.

Wynikać mogą z:

- charakteropatii – trwałe i indywidualne zaburzenia charakteru

- encefalopatii – dysfunkcyjne działanie mózgu

- zaburzenia osobowości nie wynikające z chorób lub uszkodzenia mózgu, mogą wynikać z przeżytych sytuacji, stresu, katastrofy, bądź choroby psychicznej.

OSOBOWOŚĆ – zespół cech: od biologicznych po duchowe, od wrodzonych po nabyte, od zautomatyzowanych po twórcze, nadających przeżyciom danej osoby cechy względem stałości, a zarazem pozwala na odróżnienie jej od innych osób.

Zakłócenia / zaburzenia osobowości to utrwalone i rozwijające się od dzieciństwa dezadaptacyjne odmiany osobowości, prowadzące do cierpienia, lub konfliktów interpersonalnych.

Objawy zaburzenia osobowości:

- dezadaptacyjna zmiana aktywności złożonej – nowe zachowania ekspresyjności, komunikacji, intencjonalności, nieufność, wycofanie się, bierność, związek z sub. Psychoaktywnymi

- niewspółmierność poznawczych, emocjonalnych wyobrażeń oraz wartościowania w odniesieniu do traumatycznych okoliczności,

- dysfunkcjonalność postaw wobec siebie i innych – poczucie pustki, zobojętnienie, bezradność, nieufność, agresja, zależność

- silne poczucie zmiany i odmienności cech obecnej osobowości

- nieprzystosowanie społeczne o różnym stopniu głębokości

- trwałość i sztywność zaburzonych wzorców

3 wiązki

Wiązka A – osobowości schizoidalna, osobowość schizotypowa, osobowość paranoidalna

Wiązka B – osobowość antyspołeczna, osobowość histrioniczna, osobowość narcystyczna, borderline

Wiązka C – osobowość unikająca, osobowość obsesyjno-kompulsywna, osobowość zależna

Podłoże zaburzeń osobowości tworzy psychoanaliza, która wyjaśnia działanie mechanizmu określonej organizacji, struktury osobowości na różnych etapach rozwoju. Oraz psychologia różnic indywidualnych, która ustala pewną listę cech opisujących zachowanie, czy osobowość.

Osobowość to konstrukt teoretyczny (Kelly), wyjaśniający różnice interpersonalne.

Konstrukt tworzy osobowość. Konstrukt to sposób interpretowania świata, schemat interpretacji. Antycypacja wg Kelly'ego to nadrzędny motyw sterujący ludzkim zachowaniem - potrzeba przewidywania co się stanie. W tym celu tworzymy konstrukty osobiste. Osobowość jako system konstruktów osobistych jest zbudowana po to żeby spełniać jeden motyw – antycypacyjny.

KONCEPCJE zaburzeń osobowości:

1)Psychoanaliza – dotyczy psychologii selfu, zaburzenia pojawiają się na skutek fiksacji rozwoju struktury osobowości, na etapie gdy osoba różnicuje siebie od obiektu np. niedopasowanie dziecka do wymagań matki (lęk seperacyjny), mało pozytywnych doświadczeń z relacji z matką prowadzi do rozszczepienia, które nie zanika a stabilizuje się. (faza analna, oralna, falliczna, genitalna)

2)Kernberg – teoria mechanizmów obronnych, zaburzenia osobowości to przejaw patologii charakteru

3) poznawcza – Beck – zaburzenia osobowości upatruje w pewnych wzorcach zachowania które aktywują się pod wpływem określonych bodźców, innych dla każdego zaburzenia, automatycznych myśli. Np. osobowość zależna myśli „jestem beznadziejna”, te myśli powstają na bazie dośw. z przeszłości.

Osobowość wieloraka – postać osobowości dyssocjalnej, całkowita lub częściowa utrata integracji pomiędzy wspomnieniami, poczuciem tożsamości, wrażeniami czuciowymi i kontrolną ruchów ciała. Charakteryzuje się obecnością co najmniej dwóch osobowości w jednej, każda jest swoiście zintegrowana i ma własne doświadczenia, istnieje ryzyko symulacji. Czasem istnieje świadomość innych osobowości. Cel – radzenia sobie z traumą

Wielka Piątka – Costa i McCrae

N – neurotyzm, E – ekstrawersja, O – otwartość, U – ugodowość, S -sumienność

Osobowość schizoidalna

OBRAZ :

- unikanie kontaktów, izolowanie się, dystans, rezerwa

- brak reakcji na krytykę czy pochwałę, nie szukają przyjemności

- niewrażliwi na konwenanse społeczne

- wrażenie chłodnych, z rezerwą, wyniosłych, zahamowanych, nie okazują uczuć, introwertywni

- skłonność do marzycielstwa, przekonani, że inni ich nie lubią, nie doceniają

- nie tracą kontaktu z rzeczywistością

Osobowość paranoiczna – przewrażliwiony

- podejrzliwy

` - autorytarny

- Krucha osobowość, dziwaczne myślenie, nadmierna wrażliwość

- trudno wybaczają krzywdę

- sztywne poczucie własnych praw

- prześladowany prześladowca

Może być zwiastunem zaburzeń urojeniowych lub schizofrenii paranoidalnej

- Schneider – ujmował ich jako fanatycznych psychopatów o typie – walecznym (dopominanie się sprawiedliwości, kłótliwość) – ekscentryczny (pasywność, podatność na sekty)

-Hamilton – dwa typy – sensytywny – skłonny do bycia urażonym

- kontekstujący – skłonny do buntu i walki

Osobowość schizotypowa – schizofreniczny, bez halucynacji i urojeń (jaka jest różnica między schizoidalnym a schizotypowym?)

OBRAZ :

- trudność w nawiązywaniu bliskich więzi

- stępienie afektu,

-zniekształcona percepcja, ekscentryczność zachowania

- lęk, depresja

- jest to chroniczna niezdolność do przeżywania przyjemności i radości

- słaby rozwój pozytywnych emocji,

- zatopienie w emocji zagrożenia, strachu, wrażliwości na odrzucenie,

Os. Schizotypowa może się pojawić u osoby w rodzinie gdy ktoś choruje na schizofrenię, jest to predyspozycja, ale bez rozwoju choroby.

Osobowość histrioniczna – emocjonalnie kwiecisty

- teatralny

- płytki uczuciowo

2-3% w społeczeństwie, wśród osób hospitalizowanych to 10-15 %, nie ma różnicy ze względu na płeć

Cechy osobowości histrionicznej mogą być częste w społeczeństwie ale zaburzeniem są dopiero wtedy gdy są sztywne, trwałe, dezadaptacyjne i są przyczyną trudności w funkcjonowaniu.

Obraz:

- funkcjonowanie poznawcze – osoba sprawia wrażenie błyskotliwej, ciekawej

- poświęca uwagę wielu sprawom jednocześnie, ale wszystko jest powierzchowne,

- unika informacji które mogłyby naruszyć jej obraz siebie i świata

- myślenie powierzchowne, chaotyczne, bez refleksji

- unikają ludzi o innych poglądach

- nietolerują wieloznaczności

- podatność na sugestię

- podatność na placebo

- uczuciowość i kontrola impulsów – przewaga mechanizmów popędowo-emocjonalnych nad poznawczymi

- sprawia wrażenie nieprawdziwej, przesadnej, teatralnej

- brak głębokich uczuć wewnętrznych

- osoba jest przesadnie skupiona na sobie na swoich wew.

Przeżyciach i dramatach, które eksponuje w formie wyolbrzymionej

- ekspresja emocjonalna osoby histrionicznej jest dla otoczenia niezrozumiała

- nie toleruje frustracji, odmowy, rozczarowania

- nie potrafi odroczyć gratyfikacji

- labilność emocjonalna, silne emocje rozpaczy i wściekłości

Stosunek do siebie: - postrzega się jako osobę towarzyską, przyjacielską, niekonfliktową

- czarującą, sympatyczną i lubianą przez wszystkich

- bardzo ważna jest dla niej atrakcyjność fizyczna

- lubi być w centrum uwagi

- nie dostrzega u siebie wściekłości, agresji, bezradności i nienawiści (wyparcie)

- uwodzi wyglądem

ZABURZONE POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA

- egocentryzm, postrzega innych w relacji do siebie.

- wydaje się sobie mało ważna więc manipuluje innymi żeby się nie interesowali mimo wszystko

- stara się przypodobać innym poprzez upodabnianie się do nich

- łatwo nawiązuje nowe znajomości i urywa stare, nie wysila się aby podtrzymać relację

Benjamin wyróżnił 2 typy:

- typ skoncentrowany na atrakcyjności fiz. – czasem występuje patologia seksualna

- typ skoncentrowany na symptomach choroby.

Osobowość narcystyczna

Obraz kliniczny:

- taka osoba uważa że żeby być szanowana (czyli kochana) musi być wspaniała, piękna, odnosić sukces.

- perfekcyjność – dbanie o szczegóły, co też powoduje nadmierną koncentrację na drobiazgach

- interesuje ich bardziej wrażenie jakie robią niż osiągnie konkretnych celów

- skupieni na swoim wyglądzie, zdrowiu i osiągnięciach

- gardzą innymi

-czują się lepsze od innych

- czują ze wszystko im się należy

- silna samookontrola

Najczęstsze uczucia to: duma, wstyd, wściekłość, lęk, zawiść, poczucie pustki

Mechanizmy obronne to: dewaluacja, próba kontrolowania, projekcja, racjonalizacja, fantazjowanie.

Geneza:

1) Psychoanaliza – dwie cechy łącza się z narcyzmem megalomania, wycofanie ze świata, co oznacza skierowanie libido na siebie.

Narcyzm pierwotny i wtórny. Pierwotny – małe dziecko, infantylne ego, dziecko czuje się doskonałe, posiada dwa obiekty seksualne siebie (typ narcystyczny i kobiete karmiącą go ( typ analityczny).

Wtórny – nie rozwiązana faza rozwojowa, skutek fiksacji

Lorna Bejamin – uważa, że siłą napędową rozwoju osobowości narcystycznej jest przecenianie dziecka przez rodziców bądź żądanie od niego perfekcji. Używa ona terminu: „Jego Wysokość Dziecko”, co odzwierciedla rodzaj kultu, jakim rodzice otaczają swoje dziecko, zapominając o własnych potrzebach i uczuciach. Rodzice darzą dziecko miłością warunkową – „Kochamy cię za to, że jesteś wspaniały, ale jeśli nas zawiedziesz, to koniec z naszą miłością”.

BRAK W MIŁOŚCI

Osobowość antyspołeczna – trwałe antyspołeczne wzorce zachowań i niezdolność do nauki na własnych błędach

3 główne deficyty to:

- lęk

- uczenie się

- relacje inter.

Obraz:

- często zmienia prace, związki, miejsce zamieszkania

- drażliwa, agresywna, częsty udział w bójkach

- agresja w stosunku do żony, dzieci

- zaniedbywanie dziecka, zostawianie go nieodpowiedzialne

- długie okresy bez pracy

- nie racjonalne wydawanie pieniędzy, kredyty bez spłaty

- brak empatii, bezduszność, pewność siebie, zadufanie, arogancja

-częsty hazard i uzależnienia

Etiologia:

a) Konc. Biologiczne – wysoki wskaźnik przestępczy u bliźniąt jednojajowych

- wpływ czynników genetycznych i środowiskowych

- badania dzieci adoptowanych pokazują, że zachowania dewiacyjne najczęściej dziedziczy się po ojcu biologicznym, mały wpływ adoptowanego

- picie % i palenie przez matkę w ciązy

b) Konc. Psychospołeczne – Ullaman, Krasner – zachowanie dewiacyjne jako niekonsekwencja w stosowaniu kar i nagród. Rodzic dziecka które potem rozwinie psychopatię charakteryzuje się mała cierpliwością i słabą tolerancją frustracji.

- lepiej utracić nagrodę niż dostać karę u psychopatów, ponieważ to nie działa i wolniej się uczą warunkowania karą

Przekonania osobowości antyspołecznej:

1) Racjonalizacja

2) Zniżanie wartości innych

3) Pomniejszanie konsekwencji swoich czynów

4) Nadawanie sobie uprawnień; mam prawo…

5) Unikanie zasad

Osobowość borderline - drażliwa

- lękliwa

- sporadycznie agresywna

- niestabilna emocjonalnie

Czują ciągle PORZUCENIE i w życiu podejmują wysiłku to uniknięcia porzucenia realistycznego lub wyimaginowanego.

Borderline = osobowość chwiejna emocjonalnie

Obraz:

- poczucie niestabilności obrazu siebie – uporczywe poczucie niepewności

- relacje interpersonalne – intensywne, skrajne, nieadekwatne, źle znoszą samotności

- zaburzenia nastroju w różnych kontekstach – od irytacji do niepokoju, od złości to rozpaczy

- tendencje autodestrukcyjne

- w obliczu rozłąki czują złość

- relacje z innymi są niestabilne i intensywne, od partnera wymaja stałego bycia obok, na początku idealizują a potem dewaluują.

- zdarza się, że uprawiają hazard, nieodpowiedzialne wydawanie pieniędzy, nadużywanie substancji psychoaktywnych, ryzykowna jazda samochodem.

- często zdarza się ze przerywają naukę i rzucają szkołę

- empatyczny tylko jeśli potrzebują czegoś w zamian

CHRONICZNE UCZUCIE PUSTKI

a) Powód zaburzenia borderline to – dysfunkcja w CUN w zakresie regulacji emocjonalnej

Co to znaczy?

- obniżenie progu wrażliwości

- szybsza i intensywniejsza reakcja emocjonalna

- wydłużony okres powrotu do równowagi po pobudzeniu

Zaburzenia emocji powodują zaburzenia w środowisku a co za tym idzie, niestabilność relacji, emocji, tożsamości i sfery poznawczej.

Niska tolerancja na frustrację, są krytyczni wobec siebie.

Osobowość unikająca – nieśmiała

- zahamowana

- bojąca się angażowania się

- trudności w kontaktach z innymi

- unikanie innych

- dążenie do bycia akceptowanym, pragnienie relacji

- zaniżona samoocena

- osoba czuje cierpienie z powodu braku relacji

- nie radzi sobie z odrzuceniem, upokorzeniem i wstyd wiec unika wszystkich sytuacji

- lęk, depresja, fobia

- gniew z powodu niepowodzeń

Czasem brak świadomości co jest powodem

Osobowość zależna – szukająca związków uzależniających

- naiwna

- podejrzliwa

Każdy ma w sobie potrzebę zależności, ma ona charakter normatywny, jest podstawą kształtowania relacji interpersonalnej, oraz autonomii osobowości.

3 rodzaje:

- fizyczna- dziecka od opiekunka

- instrumentalna – od osoby pomagającej

- emocjonalna – od osoby która dostarcza wsparcia

Osobowość zależna = os. Asteniczna

Zaburzenie to polega na utrwalonej nadmiernej potrzebie bycia pod opieką, prowadzi do uległości, oraz lęków separacyjnych (rozłąka).

Obraz:

- unikanie podejmowania decyzji

- stara się zrzucić odpowiedzialność

- obawa przed błędem

- stale potrzebuje pomocy

- czuje się „nie na miejscu”

- przesadnie duże przywiązanie do relacji

- chęć utrzymania relacji za wszelką cenę

- rezygnacja z własnych pragnień na rzec zdrugiej osoby

- toleruje poniżanie i przemoc wobec siebie

- brak asertywności

Osobowość OCD- kontrolująca

- oficjalna

- perfekcyjna

- pozbawiony uczuć pracoholik

Inaczej anankastyczna – wzorzec zachowan zdominiowany dbałością o porządek, perfekcjonizm, kontrolą umysłu i kontaktów z innymi.

Cierpi na tym elastyczność, otwartość, efektywność

2,5% populacji

Pierwsze objawy po 15 r.z.

Czym się różni zaburzenie OCD od osobowości OCD

1) Zaburzenie ocd – należy do zaburzeń lękowych, nerwicowych – czyli ZOK, OCD, nerwica natręctw 0 zaburzenie z grupy lękowych, obsesyjne myśli, kompulsywne zachowania przymusowe.

Słaba pamięc wzrokowa, zaburzenia myślenia np. perseweracja.

Wtedy gdy jest to sprzeczne z osobowością, występuje poza epizodem depresyjnym

2) Zaburzenie osobowości ocd – do zab. Osobowości. Wtedy gdy objawy są zgodne z osobowością

Natręctwa:

- myśli – przymus liczenia, dotyczące sytuacji, np. śmierci, występuje u 50% chorych

- zachowania natrętne – rytuału oczyszczające – mycie rąk, własów, sprawdzanie (drzwi, okien, prądu), każda czynność może być natręctwem, liczenie kątów, czasem wyrywanie włosów i jedzenie ich cebulek,

STRES

Jest to niespecyficzna reakcja organizmu pojawiają się w sytuacjach zagrożenia:

3 fazy:

- alarmowa

- przystosowania

- wyczerpania

Kilka podejść to stresu: - stres – jako sytuacja zew, wywołuje wysoki stopień napięcia i przeszkadza w normalnym funkcjonowaniu, wywołany może być: deprywacją, niebezpieczeństwem, zagrożeniem, przeszkodą np. w pracy, na studiach

Skutki w ciele: rozszerzenie źrenic, przyspieszona akcja serca, zwężenie naczyń, zwiększenie ciśnienia krwi, rozszerzenie oskrzeli, hamowanie perystaltyki i wydzielanie soków trawiennych, hamowanie wydzielin z trzustki, pobudza wydzielanie śliny, wstrzymuje opróżnianie pęcherza.

Radzenie sobie ze stresem:

- poszukiwanie informacji o sytuacji trudnej

- zachowanie mające na celu zmiane sytuacji

- obrona stanowiska i walka o swoje zdanie

- szukanie odpowiednich wzorców zachowań

- pozytywna reinterpretacja polegająca na przedefiniowaniu stresowa jako niezagrażającego

- przeinterpretowanie wizerunku Boga jako mogącego pomóc

- ucieczka

- unikanie

- podwyższona samokontrola – niechęć w ujawnianiu emocji

- szukanie wsparcia społecznego

PTSD

a) Osoba była bezpośrednia narażona na traumatyczne zdarzenia lub była świadkiem zdarzenia, które mogło zagrozić życiu lub zdrowiu

b) Traumatyczne wydarzenie odnawia się w świadomości

- natrętne obrazy

- nawracające sny

- ciągły lęk, powaracające emocje

- dystres

c) uporczywa tendencja do unika bodźców które kojarzą się z tym wydarzeniem

- unikanie myśli, uczuć, rozmów

- unikanie miejsc lub czynności przypominających

- niepamięć szczegółów owego zdarzenia

- obniżenie zainteresowań

- potrzeba chęci uczestniczenia w istotnych dotychczas dla jedn. Sferach

- poczucie odcięcia i obcości wobec innych

- skrócenie persepktywy życiowej

d) uporczywe symptomy pobudzenia

- trudności w koncentracji

- nadmierna reakcja

- wzmożona czujność

- trudności w zasypianiu

e) zaburzenia trwają dłużej niż miesiąc a krócej niż 2 lata

f) zaburzenia spowodowały istotny dystres lub pogorszenie funkc. Jednostki

Wpływ PTSD na osobowość:

- neurotyczność

- introwersja

- lęk

- zach, antyspołeczne

- niska samoocena

- podatność na zranienie

- wrażliwość psychologiczna

- depresja

- hipochondria

Skutki:

- choroby psychosomatyczne

- emocjonlane wyczerpianie

- zmeczenie

- drażliwość

- absencja w pracy

- brak motywacji

-niezadowolenie

- uzaleniżnienie

- niewydlnośc w pracy

- depresonalizacja

- konfliktowośc,

- utrata kontaktów z innymi

PTG – post traumatic growth

Znacząca i korzystna zmiana w poznawczym, emocjonalnym i behawioralnym życiu człowieka. Jest to proces i rezultat radzenia sobie z sytuacją trudną. Są to pozytywne zmiany psychiczne, czerpanie korzyści z przyjemności, rozwój itp.

Występuje u 40-70% osób po traumie. Dotyczy 3 obszarów:

- postrzegania siebie

- filozofii zycia

- relacje interpersonalne

WYPALENIE ZAWODOWE

Definicja (Maslach) – jest to zespół wyczerpania emocjonalnego i depersonalizacji i obniżonego poczucia dokonań osobistych, który może występować u osób przepracowujących się w pracach z innymi ludźmi

- zmeczenie, frustracja wynikająca z poświecenia się, które nie przyniosło satysfakcji

SAMOBÓJSTWA

3 rodzaje samobójstw:

-altruistyczne – oddanie życia za kogoś, w imię wartości wyższych

- egoistyczne -, anomiczne – osobisty kryzys, osoba nie ma siły by żyć. Jednocześnie skierowanie postawy OD i PRZECIW na siebie.

- brak oparcia u innych

- poszerzone - motywem może być kryzys w rodzinie, ale w efekcie urojeń

Czynniki ryzyka:

- społeczno-demograficzne – 2/3 X częściej u M

-< u starszych

- sytuacja rodzinna i zawodowa

- wcześniejsze próby

- stan somatyczny

- stan psychiczny

-inne – np. dyskryminacja, izolacja, wypadki losowe

Cechy wysokiego ryzyka:

- osoby z depresją

- uzależnione od leków i %

- osoby które zapowiadają próbę

- cechy starcze (osamotnienie, owdowienie)

- bolesna przewlekła choroba

Kiedy dochodzi do samobójstw u osób ze schizofrenią? Gdy jest remisja i gdy ma dobry wgląd

Zachowania autodestrukcyjne:

a) Bezpośrednie – samobójstwa, samookaleczenia, samouszkodzenia

b) Pośrednie – zaniechanie troski o siebie, odmowa przyjmowania pomocy, wyniszczający tryb życia

Typy samobójstw:

1) Prawdziwe – stosunek do śmieci jest świadomy, jest to rodzaj decyzji, motywem jest pragnienie śmierci, ostry kryzys

2) Rzekome – stosunek do śmierci – osoba nie wybiera jej ale ją dopuszcza, forma ucieczki, brak siły by żyć, Motywem jest akt rozpaczy, beznadziejność, bezradność, szukanie zapomnienia w śmierci, protest, szantaż, wołanie o pomoc

3) Gesty samobójcze – brak planu śmierci, lęk przed śmiercią motyw – zwrócenie uwagi na siebie

4) Samobójstwo altruistyczne – stosunek do śmierć, jest co cena za którą się płaci, motyw miłość do bliźniego, obrona wartości

Dynamika (Płużek)

Kryzys – myśli – tendencje – decyzje – akt

SAD PERSONS – skrót, w którym poszczególne litery oznaczają:

Sex – płeć (męska),

Age – wiek (młodzieńczy lub podeszły),

Depression – depresja,

Previous suicide attempts – próby samobójcze w przeszłości,

Ethanol abuse – nadużywanie alkoholu,

Relation thinking loss – utrata racjonalnego myślenia (psychoza),

Social support lacking – brak wsparcia społecznego,

Organized plan to commit suicide – konkretny plan popełnienia

samobójstwa,

No sponse – brak współmałżonka (rozwiedzeni, wdowy, samotni),

Sickness – choroba somatyczna.

ZABURZENIA NASTROJU

Zbyt długie przezywanie smutku lub ekscytacji może być objawem zaburzenia

4 rodzaje w ICD-10

- epizod maniakalny – może przemienić się w hipomanię, manię bez objawów psychotycznych lub z objawami. Hipomania – podwyższone samopoczucie i wzmożona aktywność, łatwe rozdrażnienie

- epizod depresyjny – o przebiegu łagodnym, umiarkowanym i ciężkim z objawami psychozy lub bez

- zaburzenia afektywne dwubiegunowe – z objawami psychotycznymi lub nie

- uporczywe zaburzenia nastoju – cyklotymia, dystymia, utrwalone zaburzenia afektywne

Cyklotymia – łagodna zmiana nastoju przechodząca od depresji do hipomanii i odwrotnie, od aktywności do biernego wycofania

Dystymia – dominuje obniżony nastrój, uczucie zmęczenia, przeciążenia, przygnębienia, brak zadowolenia i czerpania przyjemności z życia

- Depresja anaklityczna – u niemowląt miedzy 6-18 m.ż. jako skutek separacji na dłuższy okres czasu od matek. Objawy: zobojętnienie, utrata apetytu, zahamowanie rozwoju psychoruchowego, smutny wyraz twarzy, spadek masy ciała, zwiększona podatność na choroby. W skrajnej postaci może prowadzić nawet do śmierci

- D. dwubiegunowa – maniakalno-depresyjna (cyklofrenia) – duże zaburzenia nastroju

- D. jednobiegunowa

- D. reaktywna – w skutek silnego urazu psychicznego, związanego ze stratą czy to moralną, czy też materialną

- D. maskowana – ukrywana

Kryteria diagnostyczne:

- obniżony nastrój przez większość dnia

- zmniejszenie zainteresowania czynnościami codziennymi

- znaczna utrata wagi bez diety

- bezsenność lub nadmierna senność

- pobudzenie psychomotoryczne lub otępienie (ospałość)

- poczucie zmęczenia, utraty energii

- poczucie braku własnej wartości, poczucie winy, nieadekwatności

- zmniejszenie koncentracji i myślenia, brak zdecydowania

- powracające myśli o śmierci, samobójstwie z planem lub bez