Polski wykład 01.03.2012

Metody nauki czytania

SYNTETYCZNA
Najstarsza metoda nauki czytania. Jej metodą jest przechodzenie od elementu do calości. Elementem może być dźwięk lub znak graficzny, a całością wyraz lub zdanie. Metody syntetyczne są trudne i czasochłonne. Kładą nacisk na rozpoznawanie elementów kosztem ujmowania całości- wyrazów lub zdań. Zwraca uwagę tylko na techniczny aspekt czytania, przy lekceważeniu logicznej strony tekstu.
Uszczegółowienie:
1. Alfabetyczna
Znana już w starożytności przetrwała do XIX w. Jednostką podstawową są nazwy liter wyuczone w porządku alfabetycznym. Poznanie nazw poszczególnych liter w wyrazie bez właściwego ich dźwięku powodowało, że łączone ze sobą nazwy w wyrazie brzmiały odmiennie (emaema)
Etapy nauki czytania:
a) wyuczenie nazw liter w porządku alfabetycznym
b) składanie liter w sylaby
c) składanie liter w wyrazy

2. Fonetyczna (dźwiękowa, głoskowa)
Powstała w XVI w, a rozpowszechniła w XIX w. Jednostką podstawową czytania jest odpowiadający literze dźwięk (głoska wymawiana fonetycznie, tak jak w obrębie wyrazu)
etapy nauki czytania
a. Zapoznanie dzieci najpierw z samogłoskami a potem spółgłoskami wymawianymi fonetycznie
b. Przyporządkowanie poszczególnym dźwiękom liter
c. Składanie pojedynczych dźwięków w sylaby
d. Składanie sylab w wyrazy

3. Sylabowa
Pomija głoski i zaczyna od sylab

ANALITYCZNA
Powstała w XVI w. Eksponuje znaczeniową funkcję czytania, opierając się na rozumieniu czytanych tekstów, Jednostką podstawową w nauce czytania są wyraz, logiczne części zadań lub zdania. Istotą metod analitycznych jest połączenie analizy słuchowej ze wzrokową. Metoda analityczna wymaga zapamiętania obrazów graficznych tysięcy słów i nie pozwala na odczytywanie nowych wyrazów lub zdań na podstawie uprzednio poznanych liter.
Nie jest to metoda odpowiednia do nauki czytania w języku, w którym nie ma poważniejszych różnic między pisownią a wymową w którym przeważają wyrazy dłuższe dwu- i trzygłoskowe, tak jak w języku polskim.

Grupy:
1. Wyrazowa
Etapy nauki czytania
a) zapoznanie z określonym wyrazem lub wyrazami w połączeniu z ilustracją poprzez słuchanie jego brzmienia
b) rozpoznawanie tych wyrazów w tekście
c) analiza słuchowo- wzrokowa na elementy składowe, literowo- zgłoskowe wyrazów

2. Zdaniowa

Etapy nauki czytania:
a) zapoznanie z określonym zdaniem w połączeniu z ilustracją poprzez sluchanie jego brzmienia
b) rozpoznawanie zdania w tekście
c) analiza słuchowo- wzrokowa na elementy składowe- wyrazy, zgłoski, litery

GLOBALNA
w metodzie globalnej wyraz, część zdania lub zdanie są poznawane jako całościowy obraz graficzny. Wynika to z odniesienia się przede wszystkim do strony znaczeniowej czytanego tekstu. Szeroko stosowana w nauce czytania w językach pozycyjnych, w których występuje duża rozbieżność między wymową a zapisem graficznym (np. j. ang). Podstawową funkcją metod globalnych w początkowej nauce czytania jest rozszerzenie pola czytania.

ANALITYCZNO- SYNTETYCZNE
Uważane są za najskuteczniejsze w nauczaniu czytania w językach fleksyjnych (j. Pol.). Charakteryzują się względną równowagą między technicznym aspektem czytania a jego funkcją znaczeniową. Metody analityczno- syntetyczne w nauce czytania wykorzystują proces analizy, czyli wyodrębniania elementów składowych i proces syntezy rozumiany jako tworzenie nowych wyrazów z poznanych liter.
Podział ze względu na jednostkę podstawową
1. Wyrazowa
Jednostką podstawową jest wyraz który występuje jako całość graficzna. Stanowi on podstawę wyodrębniania elementów składowych- sylab lub głosek (liter)
2. Zdaniowa
Jednostką podstawową jest zdanie, które występuje jako całość graficzna

Etapy nauki czytania:
1. Analiza słuchowa lub wzrokowa wyrazu lub zdania
a. wyodrębnienie elementów składowych
b. identyfikacja głoska- litera
2. Synteza
a. powrót do odczytywania wyrazu zdania podstawowego
b. tworzenie nowych wyrazów z poznanych dotąd liter

Podział ze względu na charakter analizy i syntezy
1. Metoda analityczno- syntetyczna o charakterze wzrokowym (wizualnym)
Podstawą analizy jest wyraz lub zdanie postrzegane wzrokowo.
Etapy nauki czytania:
1. Przedstawienie zapisu graficznego jednostki podstawowej
2. Wyodrębnienie liter(analiza)
3. Przyporządkowanie literze obrazu dźwiękowego
4. Łączenie wyodrębnionej litery z innymi literami (synteza)

2. Metoda analityczno- syntetyczna o charakterze fonetycznym.
Podstawową analizą jest budowa dźwiękowa wyrazów

3. Metoda analityczno- syntetyczna o charakterze funkcjonalnym
Naukę czytania opiera się na tzw. Relacji funkcjonalnej, czyli stosowanie elementów różnych metod nauki czytania rozwijających równocześnie funkcję psychiczne (wzrokową, słuchową, kinetyczno- motoryczną). W metodzie funkcjonalnej wykorzystuje się elementy analityczno- syntetycznej o charakterze wzrokowym, metody analityczno- syntetycznej o charakterze fonetycznym oraz fragmentarycznie metody globalnej.
Integracja różnych metod spowodowała, że analiza dokonywana jest od wyrazu, poprze sylabę do głoski lub litery, a synteza- w odwrotnej kolejności: od litery lub głoski poprzez sylabę do wyrazu

Kiedyś nauka czytania poprzedzała naukę pisania dzisiaj jest równoczesność!!!

	Marian Falski	Ewa i Feliks Przyłubscy	Helena Meterowa
Metoda	Wyrazowo- literowa metoda analityczno- syntetyczna o charakterze wizualnym	Wyrazowo- sylabowa metoda analityczno- syntetyczna o charakterze funkcjonalnym	Wyrazowo- głoskowa metoda analityczno- syntetyczna o charakterze fonetycznym (metoda barwno- dźwiękowa)
Okresy nauki	1.Przygotowawczy wszechstronne usprawnianie dzieci w zakresie wypowiadania się, brak bezpośrednich ćwiczeń przygotowujących do nauki czytania i pisania 2. Elementarzowy- Zapoznanie dzieci z całym kodem literowym. Wyrazy podstawowe dobrane wg kryterium fonetyczno- graficznego 3. Poelementarzowy – doskonalenie techniki czytania	1. Przedliterowy- ćwiczenia ogólnorozwojowe i stymulacyjne doskonalące funkcje wzrokowe, słuchowe i kinestetyczne zwłaszcza narządów artykulacyjnych. Wprowadzenie elementów metody globalnej pozwalającej dziecku na zapamiętywanie obrazów graficznych niektórych wyrazów i odczytywanie ich w całości. Wyrazy te nie są później wykorzystywane w charakterze wyrazów podstawowych 2. Właściwa nauka czytania- zapoznanie dzieci z ograniczoną liczbą liter, wyrabianie umiejętności analizy i syntezy słuchowo- wzrokowej, wdrażanie do rozumienia tekstu	1. Przygotowawczy- Poznanie dźwiękowej budowy wyrazów. Podstawowe wiadomości z zakresu fonetyki dotyczą niektórych różnicujących cech fonemów: dźwięczności, miękkości czy nosowości. Poprzez prawidłową artykulację dziecko poznaje brzmienie sylab, głosek, samogłosek, ustnych (a, e, i , o, u-ó, y) i samogłosek nosowych (ą,ę) spółgłosek dźwięcznych (b, g, l, m, n, r, w, z, ż, dź,dz) spółgłosek dźwięcznych miękkich (j, ń, dź, ź) spółgłosek bezdźwięcznych (c, cz, f, h-ch, k, p, s, sz, t) spółgłosek bezdźwięcznych miękkich (ć,ś) 2. Okres literowy wprowadzenie zapisu graficznego poszczególnych dźwięków czyli identyfikacja głoska- litera oraz właściwa nauka czytania

Metoda Rocławskiego- analityczno- syntetyczna o charakterze fonetycznym (barwno- dźwiękowa)- DOCZYTAĆ i dopisać 3,4 zdania o metodzie ROCŁAWSKIego, IRENy MAJCHRZAKowej (wprowadzenie dzieci w świat pisma) i metoda Domana – Globalna

DO EGZAMINU!!!
ZNAĆ METODY NAUKI CZYTANIA
I UMIEĆ POWIEDZIEĆ COŚ O LUDZIKACH
Podział ze względu na charakter analizy i syntezy