Krótkie życie starożytnych Egipcjan

Katarzyna Majgier

Przed trzema tysiącami lat Egipt był prawdziwą potęgą: kulturalną i militarną. Starożytni Egipcjanie wznosili piramidy i dokonywali operacji mózgu, ale nawet najbogatsi z nich rzadko cieszyli się dobrym zdrowiem.

Przez całe lata uważano, że najbogatsi mieszkańcy starożytnego Egiptu, którzy żyli w dostatku - nie mieli powodów by narzekać na zdrowie: ciepły klimat, dostatek pożywienia i komfortowe, jak na owe czasy warunki powinny dobrze chronić ich przed chorobami, a jednak okazało się, że wcale nie było im tak dobrze...

Grupa niemieckich naukowców, reprezentujących różne dziedziny nauk, prowadzona przez prof. Andreasa Nerlicha, przebadała szczątki starożytnych Egipcjan, pochowanych przed wiekami na cmentarzysku w Tebach. Należy tu zaznaczyć, że Teby w Górnym Egipcie ok. 1.500 lat przed naszą erą, były stolicą tego starożytnego państwa.

Na wielkim cmentarzysku na terenie tego miasta odnaleziono głównie szczątki najbogatszych mieszkańców, których stać było na solidne grobowce oraz balsamowanie zwłok.

Po przebadaniu szczątek około 400 osób naukowcy odkryli, że większość z nich umarła pomiędzy dwudziestym a trzydziestym rokiem życia. Niewielu udało się dożyć sędziwego wieku 40 lat.

Informacje o średniej długości życia bogatszych mieszkańców stolicy starożytnego Egiptu mogą wiele powiedzieć o warunkach życia w całym państwie. Zwłaszcza, że podobne wyniki dały badania szczątków faraonów i najwyższych kast starożytnych Egipcjan, dobrze zachowane dzięki mumifikacji.

Najczęstszą przyczyną śmierci w owym czasie były prawdopodobnie infekcje, które okazywał się śmiertelne znacznie częściej niż dotychczas przypuszczano.

Dzięki zastosowaniu specjalnych technik biologii molekularnej naukowcy przebadali ślady genetyczne pewnych wirusów, odkrywając m.in. najstarsze przypadki gruźlicy. Zauważyli także zaskakująco dużą liczbę przypadków deformacji kości, wskazujących na chroniczną anemię, braki w budowie krwi, a także braki witaminy C (objawiające się szkorbutem) oraz witaminy D (powodujące krzywicę).

Wiele przypadków artretyzmu oraz zmian w budowie kręgosłupa wskazuje na chroniczne wady postawy u wielu osób. Złośliwe guzy, odnajdywane głównie na kościach pozwalają szacować, że zachorowalność na złośliwe nowotwory była wówczas nie mniejsza niż obecnie.

Egipt jest miejscem wyjątkowym dla archeologów i antropologów, ponieważ zachowały się tu w bardzo dobrym stanie szczątki ludzkie sprzed kilku tysięcy lat. Stało się tak dzięki suchemu i gorącemu klimatowi tego kraju, oraz wierzeniom religijnym starożytnych Egipcjan, którzy bardzo dbali o zabezpieczenie zwłok przed rozkładem. U wielu z nich przetrwały nawet tkanki miękkie (skóra, naczynia krwionośne, narządy wewnętrzne), co pozwala badaczom zebrać wiele informacji na temat stanu ich zdrowia oraz trybu życia.