Sytuacja gatunków w poezji współczesnej:

-tylko literatura artystyczna zna gatunki

-świadomość reguł gatunkowych sprzyja autonomii sztuki słowa

-granice norm gatunkowych są granicami autonomii tekstu

-o gatunkach lirycznych mówi się dziś rzadko i niechętnie. Panuje bowiem dość rozpowszechnione przekonanie, iż współcześnie gatunki poetyckie albo nie istnieją, albo pojawiają się jedynie w stylizacji

-1918 r. wydaje się istotnym progiem zmian w świadomości genologicznej użytkowników sztuki poetyckiej

-jednym z głównych warunków zaistnienia „gramatyki” gatunkowej jest powszechnie odczuwana komunikatywność poezji, jej czytelność, polegająca na skonwencjonalizowaniu

-poezja jest niejasna jako system, ponieważ on się dopiero rodzi, kształtuje, wyłania z chaosu

- w polskiej świadomości literackiej po roku 1918 gatunki liryczne nie mogą się usytuować. Nie ma dla nich miejsca. Nie ma czasu na ich rekonstrukcję. Dla systemu gatunków jest to okres „ciemny”.

-reguły „gramatyki” genologicznej istnieją potencjonalnie w samych wierszach

- w systemie poezji widzi się dwie strefy: strefę idei i strefę pojedynczych elementów stylu i języka poetyckiego

-nie dostrzega się systemu gatunków

-najwyższą ocenę uzyskiwały te utwory poetyckie, o których można powiedzieć, że są oryginalne i komunikatywne

-nikt nie opisał współczesnego sobie systemu gatunków lirycznych, ponieważ nikt nie miał dostatecznie istotnych powodów, by spróbować odwrócenia systemu wartości: wyjść od hasła „komunikatywność” i uzasadnić je manipulując pojęciami „oryginalność-nieoryginalność”

-porządek gatunkowy w liryce międzywojennej istniał w podświadomości zbiorowej, stłumiony, zepchnięty

-gatunki w nowej liryce nie są istotne, i gatunki nowej liryki są czymś nader istotnym

- autonomia poezji zlikwidowała wewnętrzne podziały w rodzaju lirycznym, i rodzaj przeistoczył się w gatunek

-gatunek liryczny jest modelem sytuacji komunikacyjnej

-geneza niektórych gatunków klasycznych, starożytnych i renesansowych ma charakter sytuacyjny

-gatunek w splocie znaków synkretycznych rezerwuje dla tekstów poetyckich minimum informacji redundantnej (zbytecznej)

-warianty:

*wariant klasycystyczny:

•system sytuacji komunikacyjnych, w których w ogóle dochodzi do głosu poezja, i w których odbywać się może odbiór wypowiedzi poetycko zorganizowanych, jest systemem zamkniętym

•utwór liryczny może jedynie na różne sposoby aktualizować stare modele sytuacji apelując do powszechnie znanych, skodyfikowanych gatunków

*wariant postromantyczny:

•system sytuacji komunikacyjnych w życiu ludzkim nieustannie się zmienia

•jest systemem otwartym, dynamicznym

•aksjologiczny (wartościujący) charakter

•modele sytuacji komunikacyjnej mogą być i lepsze i gorsze

•jedną z form istnienia genologii postromantycznej jest burzenie klasycznych kanonów gatunkowych

•radio i film stanowiły odkrycie nowych możliwości usytuowania słowa w świecie oferowano czytelnikom graficzną wizję ruchu słów i cząstek słowa

*wariant awangardowy:

•prawdziwie nowatorska twórczość poety nie tylko nie może się zmieścić w systemie genologii tradycyjnej, ale także nie może być uprzednio zdeterminowana przez jakikolwiek system znanych sytuacji komunikacyjnych w ogóle

•wiersz liryczny rodzi się poza systemem gatunków

•stylizacja zostaje wykluczona

•prawdziwie wartościowy wiersz liryczny ma być jak gdyby pierwszym słowem poety – aktem kreacji języka i świata.

•odkrywczość i wynalazczość polega na wypracowaniu systemu zabezpieczeń dla tych wartości, które są w liryce autentycznie oryginalne

•przekreślenie możliwości naśladowań

•każdy składnik tekstu powinien okazać się elementem niewymiennym