Cechy poezji współczesnej

Tadeusz Różewicz

- punktem wyjścia jest wojna – po Oświęcimiu poezja musi być inna niż ta przed Oświęcimiem. Poezja, etyka, religia powstały po to, by zahamować zwierzęcość – po dopuszczeniu do takich zbrodni okazało się, że są bezużyteczne – nie zdały egzaminu

- odpoetyzowanie poezji – zbliżenie jej do prozy

- świadoma rezygnacja z środków artystycznych, kunsztu językowego

- budulcem wiersza stają się zwykłe, codzienne słowa, które wpływają na prozaiczność stylu

- posługiwanie się stylem potocznym, używanie kolkwializmów

- często wiersz składa się z prostego wyliczenia np. czasowników

- unikanie patosu – często wprowadzenie brutalnych scen

- element zaskoczenia, niespodzianki

- jego twórczość dzielim na 2 okresy: zarażenie wojną (pierwsze 10 lat po wojnie) oraz poezję refleksyjną, moralitety (początek lat 60-tych). Różewicz jest ateistą, więc w jego moralitetach nie ma metafizyki.

Wisława Szymborska

- nawiązuje do tradycji literackiej

- pod względem budowy – tradycyjna – budowa wersyfikacyjna, posługiwanie się rymem

- bardzo często wiersz oparty na anegdocie, tworzy mini-scenki fabularne

- te anegdoty są zawsze pretekstem do snucia pewnych refleksji

- znakiem firmowym jest ironia, często nawet autoironia

- przy pomocy ironii zwalcza pesymizm swoich refleksji i pokazuje dystans do rzeczywistości

- stosuje zabawę z językiem (kalambury, żarty językowe, wykorzystuje wieloznaczność słów)

- liryka refleksyjno-filozoficzna – poetka stawia pytanie o kondycję współczesnego człowieka, o współczesną kulturę – większość tych refleksji jest pesymistyczna, lecz nie widać tego tak przez jej lekki styl pisania i ironię.

Miron Białoszewski

- najwybitniejszy przedstawiciel poezji lingwistycznej

- jego poezja to zabawa ze słowem, by poszerzyć bazę językową czytelnika

- chce rozwijać wyobraźnię językową czytelnika, by wzbogacić środki porozumiewania się między ludźmi

- często posługuje się językiem mówionym

- poezja jest do słuchania, a nie do czytania

- parodiuje ułomności języka typowe dla języka mówionego

- świadomie popełnia błędy językowe, stosuje zdania urywane, eliptyczne

- wprowadza do poezji kolokwializmy, żargon

- często rozbija wyrazy na różne cząstki morfologiczne i dowolnie nimi operuje

- tworzy neologizmy – często stosuje onomatopeję

- łączy ze sobą wyrazy na zasadzie skojarzeń fonetycznych, posługuje się harmonią

- stosuje żarty językowe

- „poezja rupieci” – rekwizytami wierszy są stare przedmioty, nobilituje kicz, tandetę

Stanisław Grochowiak

- twórca nurtu zwanego turpizmem (anty-estetyka, kult brzydoty)

- programowy anty-estetyzm

- częste nawiązywanie do średniowiecza i baroku

- częste nawiązywanie do naturalizmu i ekspresjonizmu

- przyjęcie założenia, że brzydota jest tą kategorią estetyczną, która umożliwia pełniejsze ukazywanie rzeczywistości

- tworzenie obrazów poetyckich na zasadzie dysonansów (zgrzytów) i kontrastów

- mieszanie grozy z groteską, liryzmu z brutalnością, czułości z okrucieństwem

- wprowadzenie do języka poezji drastycznych wyrażeń, brutalizmów, a nawet wulgaryzmów

- najczęstsze poruszanie takich tematów jak śmierć, cierpienie, choroba, rozkład, fizjologia – człowiek pokazywany w wymiarze mięsa, pokazywanie brzydoty codziennych przedmiotów, brutalności stosunków między ludzkich (ogólnie turpizm)

- częste odwoływanie się do malarstwa: Dali, Rembrandt, Durer

- posługiwanie się groteską

- w późniejszej, dojrzałej poezji Grochowiaka pojawia się koncept

Zbigniew Herbert – urodzony w 1924 roku

- nawiązywanie do tradycji

- częste sięganie do mitologii

- dążenie do prostoty

- zasada harmonii

- tworzenie pod kontrolą rozumu – tworzenie intelektualne

- według Herberta poezja ma wobec czytelnika obowiązki (głównie moralne)

- trzy nurty w jego poezji:

• Śródziemnomorski – konfrontacja starożytności ze współczesnością (np. „Nike, która się waha”, „Apollo, który się kłania”, „Dlaczego klasycy”)

• Polityczny – protest przeciwko komunizmowi i totalitaryzmom ogólnie, oraz stanowi wojennemu (np. tomik „Raport z miasta oblężonego”, „Potęga smaku”, „Rozważania o problemie narodu”, „Kołatka”)

• Moralistyka – słynny Pan Cogito, czyli upersonifikowana moralność, Herbert reprezentuje rygoryzm moralny