Metodyka badań obiektów architektonicznych 7.05.2012

Maria Bergmann

1. Architektura wczesnopiastowska

   1. Na rozwój architektury miały wpływ ośrodki kościelne

2. Architektura w Polsce

   1. Sztuka przedromańska (966-1038)

   2. Sztuka romańska – wczesno romańska (1038-1138)

   3. 1138-XIII w. – okres romański

3. Inny podział

   1. Sztuka wczesnopiastowska (966-1138)

   2. Sztuka romańska (1138 –poł. XIII)

4. Po przyjęciu chrześcijaństwa mamy do czynienia z kościołami drewnianymi i murowanymi.

5. Techniki murarskie

   1. Wątek płytkowy – płytki kamienne i zaprawa jako spoiwo.

      1. Zaprawa wapienna z domieszką węgla drzewnego (z powodu wypału) lub gipsowa. Gipsowa jest starsza, występuje do około XI wieku. Gips nie występuje w Małopolsce w ogóle, bo występują tam wapienie.

   2. Opus spicatum – ułożenie w jodełkę X/XI wiek, występuje też w rzymskich budowlach

   3. Wątek ciosowy – drobne płytki powstałe przy pomocy dłuta i łamania kamienia, regularne ciosy

   4. Opus emplectum – kamienie są z dwóch stron układane regularnie i równo, a między nimi jest zaprawa i inne śmieci. Trwa do końca okresu romańskiego.

   5. Opus inceptum - równie układane kamienie na całej szerokości muru, droga metoda, więc stosowano tę metodę tylko przez XI wiek.

6. Przykłady palatiów wielkopolskich

   1. Giecz – kaplica od strony wschodniej na planie koła, budynek prostokątny dobudowany do kaplicy, czyli siedziba księcia. Budowla ta nigdy nie została ukończona. Możliwe, że ukończył ją ostatecznie Brzetysław, ale nie wiadomo. W trakcie wykopalisk nie odnaleziono ani jednej grudki zaprawy (argument świadczący za tym, że jednak nie wybudowano tego palatium do końca). W obrębie rotundy znaleziono kilka przedmiotów o charakterze kościelnym, więc możliwe, że wzniesiono kościół, ale siedziby księcia już nie.

   2. Ostrów lednicki –966 – ok. 1000, koncepcja, że tu ochrzczony został Mieszko I. Tak naprawdę powstało na początku wieku X, więc mało prawdopodobny jest chrzest. Około roku 1000 rozebrano budynek i postawiono nowy dwupoziomowy, oraz zmieniono rozmieszczenie basenów chrzcielnych,

   3. Przemyśl – specyficzne palatium typu wielkopolskiego

   4. Wiślica – okres panowania Kazimierza Sprawiedliwego

7. Budowle w Małopolsce

   1. Wawel

8. Palatium w Poznaniu znajdujące się południu od kościoła Najświętszej Maryi Panny.

   1. Misa do mieszania zaprawy lub misa chrzcielna

9. Katedry – około 1000 r. Poznań, Kołobrzeg, Wrocław, Kraków – biskupstwa i Gniezno – arcybiskupstwo.

10. Katedra w Poznaniu – bazylika o 3 nawach i z wieżą zachodnią węższą od nawy w pierwszej fazie, druga faza – filary międzynawowe, rozbudowana wieża zachodnia, szersza od nawy. Na przełomie X i XI wieku wieże zachodnie były zmniejszane wg niektórych badaczy.

11. Katedra w Gnieźnie – musiała istnieć w 1000 r.

12. Katedra we Wrocławiu

13. Katedra w Krakowie