PSYCHOLOGIA KLINICZNA

• jest jedną z dziedzin psychologii stosowanej,

• zainteresowanie tą dziedziną wzrasta zwłaszcza od II wojny światowej,

• pierwotnie miała wyłącznie medyczny charakter – opierała się o kliniki i człowieka chorego, stąd nazwa pochodzi od greckiego słowa kliniksos – łóżko (dzisiaj „kliniczna” ma znaczenie raczej historyczne, chodziło o metodę kliniczną, co oznaczało wówczas jednostkowe psychologiczne badanie człowieka),

• z biegiem czasu zakres działalności psychologa klinicznego rozszerza się i dziś obejmuje nie tylko człowieka przebywającego w szpitalu, ale również człowieka zdrowego, wymagającego porady w zakresie różnych trudności związanych z przystosowaniem, zmianami charakterologicznymi i różnymi trudnościami osobowościowymi,

Psychologia kliniczna może być rozpatrywana jako:

• dziedzina badań,

• dziedzina zastosowań realizująca zadania teoretyczne i praktyczne

Wiedza podstawowa i teoretyczna – to wg Altmana „kamienie milowe” edukacji akademickiej

Wiedza profesjonalna – znajomość zasad i procedur postępowania używane w stosunku do wiedzy psychologicznej do rozwiązywania zadań praktycznych (diagnozowanie poziomów zdrowia i rodzajów patologii psychicznej, psychosomatycznej, społecznej, zrozumienia ich wewnętrznego psychologicznego mechanizmu.

Wiedza społecznie responsywna – w psychologii klinicznej to min. zjawiska kryzysowe, stres życiowy i trening antystresowy, traumatyczne wydarzenia życiowe, katastrofy, uzależnienia i przemoc, ale także wsparcie społeczne, promocja zdrowia, programy profilaktyczne.

Przedmiot/podmiot psychologii klinicznej:

• człowiek wykazujący odchylenia od normy w jakiejkolwiek formie

• badania ograniczają się prawie wyłącznie do badań indywidualnych

RYS HISTORYCZNY – co miało wpływ na rozwój psychologii klinicznej

1. 1896 rok – data powstania pierwszej kliniki psychologicznej w Uniwersytecie Pensylwania w Filadelfii, ojciec psychologii klinicznej – LIGHTNER WITMER

1890 rok – pojawienie się testów umysłowych Jamsa McKeena Cattella

1890 rok – pierwsze czasopismo

1. Pojawienie się w roku 1905 testu do badania indywidualnego inteligencji Bineta Simona

2. Nowe prądy w psychiatrii, które miały miejsce w drugiej połowie XIX wieku. Łączy się to z nazwiskami Freuda, Mitchella, Janeta, Carpentera, Charcota. Poglądy tych psychiatrów stały się impulsem do powstania psychiatrii dynamicznej, która ma charakter bardziej psychologiczny niż medyczny. Olbrzymi wpływ psychoanalizy Freuda i jego uczniów.

3. Clifford W. Beers zapoczątkował w 1909 roku ruch Higieny Psychicznej. W Polsce w 1931 roku Dąbrowski. Pierwotnym celem ruchu Higieny Psychicznej była poprawa losu psychicznie chorych przebywających w szpitalu i opuszczających szpital oraz zamian nastawienia społeczeństwa do tego typu schorzeń.

*PSYCHOLOGIA KLINICZNA PODEJCIE WĄSKIE*

Dziedzina badań i praktyki psychologicznej, zajmująca się opisem i wyjaśnianiem zaburzonego zachowania i przeżywania, określeniem ich psychospołecznych przyczyn oraz stosowania tej wiedzy w diagnozie i pomocy psychologicznej. (Sęk, 2008 r.)

*PSYCHOLOGIA KLINICZNA PODEJŚCIE SZEROKIE*

Dziedzina badań i praktyki psychologicznej, zajmująca się wyjaśnianiem zdrowych i zaburzonych form zachowania, przeżywania i funkcjonowania somatycznego, określeniem przyczyn zdrowia i zaburzeń oraz wypełnieniem zadań praktycznych, polegających na diagnozie zdrowia i/lub zaburzeń w celu zastosowania psychologicznych form pomocy. (Sęk, 2008 r.)

Zaburzenia odbiegające od normy:

• DEWIACYJNE – zachowania, które w wyraźny sposób odbiegają od społecznie przyjętych standardów postępowania

• ODMIENNE – w znaczący sposób różni się (np. ze statystycznego punktu widzenia) od przyjętej powszechnie normy

• ZABURZONE – oznacza brak integracji, co może powodować upośledzenie radzenia sobie w różnych sytuacjach

• DZIWACZNE – w skrajny sposób odbiega od społecznie przyjętych norm

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób, Obrażeń Ciała i Przyczyn Śmierci – ICD-10,

Światowa Organizacja Zdrowia - WHO

Podręcznik Diagnostyczny i Statystyczny – DSM –IV

PODEJŚCIE PATOGENETYCZNE

• Nastawione na poszukiwanie przyczyn i uwarunkowań zaburzeń

• Co jest przyczyną zaburzeń i na skutek jakich czynników dochodzi do powstania określonego zaburzenia

• W patogenezie przyjmuje się kilka ogólnych założeń

• Patogen – czynnik chorobotwórczy

• Patomechanizm – mechanizm współdziałania czynników chorobowych, które leżą u podłoża objawów chorobowych i tworzą dynamiczną strukturę procesów chorobowych

Dzięki odkryciom etiopatologów możliwe jest skuteczne , bo przyczynowe leczenie chorób psychosomatycznych, somatycznych, endogenicznych.

• Psychogenne – związane z uczeniem się zaburzeń; z zaburzeniem procesów regulacji, rozwoju struktur osobowości, rozwoju więzi, warunków socjalizacyjnych, czynniki związane z działaniem trudnych , stresowych sytuacji powodujących urazy, etc.

• Somatogenne – znane czynniki patogenne chorób somatycznych i ich korelaty powodujące zaburzenie funkcji układu nerwowego – zakaźne, toksyczne, metaboliczne.

• Endogenne – czynniki związane z predyspozycją genetyczną i właściwościami konstytucjonalnymi człowieka jak cechy temperamentu i niektóre właściwości układów fizjologicznych w tym nerwowe.

Patogenetyczne czynniki dzielimy na:

1. Biologiczne – genetyczne, konstytucjonalne i somatyczne

2. Psychologiczne – sytuacyjne i osobowościowe

3. Społeczno – kulturowe

• Działanie jednego czynnika patogenetycznego jako wyłącznej przyczyny zaburzeń lub choroby – model uproszczony, nie występujący w rzeczywistości

• Najczęściej współdziałanie wielu powiązanych ze sobą czynników przyczynia się do powstania choroby

• Najbardziej rozbudowany model bio – psychospołeczny w którym określa się który z czynników pełni rolę dominującego i sprawczego lub jak mechanizmy oddziaływają na siebie powodując zaburzenie.

Teoria etiopatogenezy Tadeusza Bilikiewicza

Etiologia i patogeneza zaburzeń psychicznych są zjawiskami wielowymiarowymi i dynamicznymi.

Wyjaśnia jak w toku ontogenezy, nakładają się czynniki i warstwy procesu patogenetycznego.

Warstwa I: trwałe podłoże dziedziczno-konstytucjonalne (dziedziczenie)

Warstwa II: czynniki etiopatogenetyczne uszkadzające lub zakłócające funkcjonowanie OUN

Warstwa III: nakładające się cechy zespołów psychopatologicznych

• Model podatności – stres: model współdziałania różnych czynników w genezie zaburzeń.

• Podatność na zaburzenia – predyspozycje osoby, które mogą być spowodowane czynnikami biologicznymi, psychologicznymi i społeczno – kulturowymi. Są to czynniki ważne, ale nie są bezpośrednimi sprawcami zaburzeń.

• Do wystąpienia zaburzenia musi zadziałać czynnik stresujący (patogen obciążający)

• Same stresory (sytuacje trudne, codzienne obciążenia, krytyczne wydarzenia życiowe) nie są samodzielnymi czynnikami nawołującymi zaburzenia, dopiero w interakcji z podatnością wywołują zaburzenia.

Model czynników ryzyka:

Najpełniej opracowany w wyniku badań epidemiologicznych chorób serca, zwłaszcza choroby niedokrwiennej i zawału mięśnia sercowego.

Do chorób tych dochodzi na skutek „nakładania się” biologicznych, osobowościowych (wzór zachowania A – tłumiona złość) temperamentnych a zwłaszcza behawioralnych czynników ryzyka i stresu życiowego.

PODEJŚCIE SALUTOGENETYCZNE

• A. Antonovsky

• 1979 rok – po raz pierwszy przedstawiony model salutogenetyczny

• Nawiązuje do transakcyjnej teorii Richarda Lazarusa

Lazarus – stres jako relacja danej osoby z otoczeniem lub sytuacją; ocena poznawcza; podkreślał zmienność doznań i działań w sytuacji stresu – gniew czy lęk, pojawiające się na początku epizodu stresu, mogę zmienić w radość lub smutek.

Stres powinien być rozumiany jako proces. Emocje mogą być czynnikami poprzedzającymi radzenie sobie ze stresem jak i efektami tych działań.

MODEL SALUTOGENEZY

• Normalnym stanem funkcjonowania człowieka jest dynamiczny stan równowagi

• Człowiek nieustannie styka się ze stresorami na które reaguje i do których się dostraja – by zachować dynamiczną równowagę procesów życiowych na optymalnym dla funkcjonowania poziomie

• Zdrowie jest procesem stałego reagowania na wymagania

• Zdrowie jest nie tylko ujmowane procesualnie, ale można także określić poziomy zdrowia – kontinuum

Wymiar zdrowia – HE, stan pełnego zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego, pełnego dobrostanu

Wymiar choroby – DE, stan głębokiej choroby zagrażającej życiu.

Między tymi biegunami występują dynamiczne stany pośrednie zdrowia lub choroby.

Wg Antonovskiego (1979 rok)

Poziom zdrowia to stan procesów równoważenia w czasie. Zależy od transakcji pomiędzy spostrzeganymi wymaganiami (stresorami), zasobami i wzorami zachowań w określonym kontekście.

Poziom zdrowia to miejsce w wymiarze HE – DE

Czynniki salutogenetyczne powodujące określone zachowania, rozwój i powrót do zdrowia:

1. Uogólnione zasoby odpornościowe

2. Stresory

3. Poczucie koherencji

4. Zachowania i styl życia

Poczucie koherencji: (np. wyjdzie albo nie wyjdzie, da radę albo nie da rady)

Ogólna orientacja, wyrażająca w jakim stopniu człowiek ma dominujące, trwałe, choć dynamiczne przekonanie o przewidywalności świata wewnętrznego i zewnętrznego. Ma związek z pozytywnym oddziaływaniem.

Składniki poczucia koherencji:

1. Poczucie zrozumiałości

2. Poczucie zaradności, sterowalności

3. Poczucie sensowności

Wg Antonovskiego podejście patogenetyczne i salutogenetyczne można uznać za komplementarne.

STRES

Szkodliwy wpływ życia na nasze zdrowie fizyczne i emocjonalne. Termin zaczerpnięty z fizyki.

Endokrynolog Hans Selye dokonał odkrycia dotyczącego fizjologicznych i metabolicznych zmian następujących po „reakcji alarmowej” 1956 rok.

Hans Selye użył tego terminu w 1926 roku. Termin stres określa sumę wszystkich skutków działania różnych czynników (czynniki prawidłowe, chorobotwórcze), które mogą oddziaływać na ludzki organizm.

Stres jest niespecyficzną reakcja organizmu na wszelkie niedomagania - (Tylka, 2000r., Psychosomatyka)

W.B. Canon (1929 rok) – opisywał znane nam zmiany fizjologiczne jako „reakcję alarmową”. W odpowiedzi na zwiększony bodziec OUN mobilizuje zasoby potrzebne organizmowi do reakcji na stres.

Ogólny zespół adaptacyjny: hormon kortyzol, adrenalina i noradrenalina.

Zarówno Canon i Selye wiedzieli, że zmiany te mogą być stymulowane przez bodźce czysto psychiczne np. lęk (wzorzec walki i ucieczki).

• Stres oznacza reakcję psychologiczną na pewien bodziec

• Reakcję poprzedza działanie bodźca (stresora)

• Stresor aby spowodować zespół zmian psychofizjologicznych, musi być spostrzeżony przez osobę jako dla niej znaczący

• Bodziec staje się przyczyną stresu kiedy osoba nadaje mu takie znaczenie w wyniku interpretacji poznawczej

Istnieje grupa bodźców (sympatykomimetyczne), które same są zdolne wywołać reakcje stresowe:

• Gorąco

• Zimno

• Hałas

• Mechanizmy trawienne

• Kofeina

• Nikotyna, amfetamina

Istotą psychofizycznej reakcji stresowej jest „przygotowawcze” pobudzenie aktywności, niezbędnej do podjęcia wysiłku fizycznego.

EUSTRES - dobry stres, mobilizuje do działania, wzmaga myślenie

DYSTRES – ma destrukcyjne działanie, nie można się skoncentrować, szwankuje pamięć

Fazy przebiegu reakcji stresowej H. Selye

1. Alarmowa - (mobilizacja organizmu)

2. Odporności - zrównoważenie wydatkowania rezerw przystosowawczych (życie organizmu nie odbiega od normy)

3. Wyczerpania – brak równowagi między stresującymi wymaganiami środowiska, a własnymi odpowiedziami na te wymagania

Powierzchowna energia przystosowania – uruchamia na każde żądanie, wydatki uzupełniane są kosztem energii głębokiej

Głęboka energia przystosowania – nieodwracalna, np. śmierć

H. Selye podkreśla w reakcji stresowej:

1. Miejscowy zespół przystosowania LAS – np. przy oparzeniu mobilizacja limfocytów celem ochrony uszkodzonego miejsca

2. Ogólny zespół przystosowania GAS – np. podwyższenie ciśnienia krwi, wzrost ciepłoty ciała, dreszcze

Psychosomatyka – zależność między ciałem a emocjami, emocje a ciało. Całościowe ujmowanie problemów człowieka. Postępowanie w psychosomatyce zmierza do zbadania wszystkich prawidłowych i nieprawidłowych funkcji organizmu a aspekcie powiązań psychologiczno-fizjologicznych celem integracji.

ZABURZENIA PSYCHOSOMATYCZNE

• Ogólnie przyjęte w 1922 roku

• Zainteresowanie tematem widoczne jest w starożytności – Platon

• Za pierwszego psychosomatyka uznaje się Cycerona

Medycyna psychosomatyczna:

• Jest medycyną holistyczną – zakłada, że ustrój reaguje zawsze jako całość

• Między psychiką i ciałem istnieje wzajemne oddziaływanie

• Każde doznanie psychiczne ma swój cielesny korelat i każda choroba cielesna zawiera co najmniej utajniony składnik psychiczny

• W sytuacji konfliktowej

• W rezultacie może to doprowadzić do uszkodzenia czynnościowego

• Słowo psychosomatyka zostało wprowadzone do medycyny w 1818 roku przez

J. Ch. Heinrotha

• Współczesna psychosomatyka – mimo, że odrzuca klasyczne podejście psychoanalityczne i pojęcie nerwic narządowych – wiele czerpie z osiągnięć tego kierunku w zakresie roli osobowości w etiologii chorób somatycznych, roli doświadczeń życiowych

• Za psychosomatyczne uważa te choroby (zaburzenia), które zostały spowodowane zwiększeniem stanu normalnej i fizjologicznej ekspresji

• Termin psychosomatyka został uznany za wieloznaczny i wprowadzono termin

„ psychofizjologiczne zaburzenia wegetatywne i trzewne”

Teorie zakładające swoistość etiologii – zakładają, że każde schorzenie psychosomatyczne ma własną swoistą dla siebie przyczynę w postaci np. charakterystycznego konfliktu psychicznego bądź cech osobowości.

Teorie zakładające nieswoistość etiologii – ukształtowały się głównie pod wpływem koncepcji stresu H. Seleya. Zakładają, że każdy długo działający stres może wywołać zmiany czynnościowe, a to może doprowadzić do zmian w OUN. To którego narządu będą dotyczyć zależy od wrodzonych podatności na choroby.

Znaczenie emocji w życiu człowieka

Emocje wpływają zarówno na przebieg procesów umysłowych, sprawność działania jak i na procesy somatyczne organizmu.

KLASYFIKACJA CHORÓB PSYCHOSOMATYCZNYCH

Klasyfikacja Manfreda Bleulera

1. Choroby organiczne

2. Zaburzenia funkcjonalne (np. przewlekłe zaparcia)

3. Pośrednie zaburzenia psychosomatyczne (np. otyłość, uzależnienia lekowe, narkomania)

Engel (1967) przedstawił zmodyfikowaną klasyfikację Heina dzieląc na:

1. Zaburzenia psychogenne, zjawiska pierwotne psychiczne które nie dotyczą ciała lub dotyczą: objawy konwersyjne, reakcja hipochondryczna, reakcja na zaburzenia psychopatologiczne

2. Zaburzenia psychofizjologiczne (somatyczne wyzwalane przez czynniki psychiczne):

- objawy psychofizyczne towarzyszące emocjom i stanom afektywnym

E. Ścigała dokonała podziału psychosomatycznych na 3 grupy:

1. Choroby dla których czynnikami etiologicznymi jest bodziec psychiczny (nerwice wegetatywne, bóle głowy na podłożu napięcia psychicznego, nawykowe wymioty, jadłowstręt psychiczny, niektóre postaci otyłości).

2. Choroby w których czynnikiem istotnym choć nie wyłącznym są urazy psychiczne (choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zapalenie jelita grubego, samoistne nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, dychawica oskrzelowa, choroby alergiczne – astma, atopowe zapalenie skóry).

3. Choroby w których czynnik psychiczny jest czynnikiem zaostrzającym proces chorobowy (cukrzyca, nadczynność tarczycy, gościec pierwotnie przewlekły).

Choroba wrzodowa układu pokarmowego

Frustracja pragnień (potrzeb) oralnych. Przejawiają się jako potrzeby zaspokajania głodu, pragnienia miłości. Oralna frustracja prowadzi do oralnej agresji, a ta nie znajdując społecznej akceptacji rodzi wstyd.

Specyficznym mechanizmem obronnym jest wtedy kompensacja przeradzająca się w nadkompensację.

Mechanizm rozwoju frustracji i konfliktu daje podstawę do wyróżnienia dwóch typów chorych z chorobą wrzodową żołądka:

1. Typ aktywny – narastające ambicje, chęć bycia dostrzeżonym, podziwianym.

2. Typ pasywny – uległy (jawnie zależny). Występuje konflikt zależność – niezależność, ale potrzeba zależności jest sfrustrowana przez czynniki (warunki) zewnętrzne, a nie przez poczucie winy i wstydu.

Charakterystyczne dla obu typów jest nasilenie konfliktu spowodowanego przeszkodami zewnętrznymi lub wewnętrznymi, które uniemożliwiają potrzeby bycia kochanym.

Choroba występuje wtedy, gdy nastąpi zablokowanie albo potrzeb przez zewnętrzne warunki, albo w mechanizmie przeciążenia dużą ilością zadań, obowiązkowości, rozbudzenia nadmiernych ambicji osoby.

Choroba układu krążenia (choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze)

Osoby o głośnym sposobie mówienia, intensywnie zaangażowane w pracę, osoby ze wzmożoną agresywnością, nadmierna koncentracja na osiągnięciu celu, presja czasu, przeżywanie konfliktu w związku z autorytetami, uwikłane w liczne funkcje – czynności.

W 1959 roku dwaj kalifornijscy kardiolodzy: M. Friedman i r. Rosemman wysunęli koncepcje tzw. wieńcowego wzoru zachowania, który został nazwany TYPEM A ZACHOWANIA

Typ zachowania A:

1. Intensywność trwałego dążenia do osiągnięcia wybranych przez siebie, ale słabo zdefiniowanych celów.

2. Głęboka skłonność i pragnienie rywalizacji.

3. Uporczywe pragnienie uznania, awansu.

4. Stałe uwikłanie w liczne, odmienne funkcje, które wywołują restrykcje czasowe.

5. Nałogową skłonność do przyspieszania tempa wykonywania czynności fizycznych czy umysłowych.

6. Nadzwyczajne psychiczne i fizyczne pogotowie.

7. Agresywne wrogie uczucia.

Nadciśnienie

1. Stres otoczenia – dramatyczne wydarzenia

2. Uwarunkowania osobowościowe (zachowanie), styl życia.

3. Zmiana warunków życia (czynniki społeczne i kulturowe).

Otyłość

Gdy waga ciała jest o ponad 30% większa od „idealnej”.

Gynoidalna - (typ gruszki) nadmiar tkanki zgromadzony jest w okolicach dolnych ciała (brzuch, biodra, uda, pośladki).

Androidalna – (typ jabłka) nadmiar tkanki nagromadzony jest w górnej części ciała (klatka piersiowa, kark, podbródek).

Licznik BMI – wskaźnik masy ciała 25-30 nadwaga, 30 otyłość

Przyczyny otyłości:

- uwarunkowania genetyczne,

- czynniki psychoemocjonalne i socjalne,

- czynniki hormonalne

Skutki otyłości:

• 5 krotnie częściej osoby narażone na cukrzycę

• Ryzyko zachorowania na kamicę żółciową

• Częściej zapalenia kostno-stawowe (kolana, kręgosłup)

• Trudności związane z oddychaniem (uporczywe zadyszki)

• Rozrost naczyń krwionośnych

• Miażdżyca

• Choroby wieńcowe

• Nadciśnienie

• Kobiety narażone są na zaburzenia miesiączkowania oraz bezpłodność

Zaburzenia snu

Sen to element (składowa) rytmu biologicznego (dnia i nocy, wysiłki i spoczynku). Zasadniczą cechą snu jest znaczna redukcja wymiany energetyczno - informacyjnej.

Amerykańskie Towarzystwo Psychiczne – ATP

Kryterium rozpoznania snu

• Zaburzenia snu nocnego utrzymujące się przez ponad 4 tygodnie

• Czas potrzebny do zaśnięcia jest dłuższy niż 30 minut

• Całkowity czas snu jest krótszy niż 6 godzin

• Występuje obniżone samopoczucie w ciągu dnia

ICD 10 – nieograniczone zaburzenie snu

Zaburzenia osobowości

Utrwalone, sztywne, dezadaptacyjne wzorce postrzegania i reagowania na otoczenie. Powodują zaburzenia funkcjonowania i prowadzą do subiektywnego cierpienia. Zwykle nie stawia się tej diagnozy u osób poniżej 18 roku życia. Zaburzenia osobowości nie są zespołami klinicznymi, jest to stan behawioralny i psychospołeczny.

Osobowość i zdarzenia, które wyglądają na dziwaczne i ekscentryczne:

• PARANOICZNE: osoba przewrażliwiona, podejrzliwa, autorytarna, nieufna

• SCHIZOIDALNA: samotnik, nie potrafi wyrażać uczuć

• SCHIZOTYPOWA: osoba ekscentryczna, dziwnie myśli, „dusi” emocje

Zaburzenia które wyglądają na emocjonalne, dramatyczne:

• Zaburzenia histrioniczne – zachowuje się teatralnie, płytka uczuciowo, później skłonna do irytacji i złości

• Zaburzenia narcystyczne – osoba egoistyczna, domagająca się zachwytu

• Zaburzenia antyspołeczne – osoba nieprzestrzegająca norm, niezdolna do wyciągania wniosków z własnych doświadczeń

• Zaburzenia emocjonalnie niestabilne – osoba z pogranicza, impulsywna, drażliwa, lękająca się odrzucenia i samotności, niestabilna emocjonalnie z tendencjami do autoagresji

Zaburzenia oparte na lęku:

• Unikająca – osobowość nieśmiała, obawiająca się ryzyka i odrzucenia, niepewna

• Zależna – osoba niedojrzała, bezradna, uległa

• Obsesyjno – kompulsyjna – osoba pedantyczna, perfekcyjna, kontrolująca siebie i innych

• Bierno – agresywna – osoba uparta

Lęk jest jedną z najbardziej nieprzyjemnych emocji. Bywa nazywany niepokojem, strachem, zdenerwowaniem.

Zaburzenia lękowe:

• Fobia – lęk przed określonymi rzeczami lub sytuacjami

• Napady paniki – silne uczucie lęku, któremu towarzyszy myśl, że zaraz umrzemy lub zwariujemy

• Zespół stresy pourazowego (PTSD) – powtarzające się wspomnienia traumatycznych przeżyć z towarzyszącym uczuciem silnego niepokoju

• Zaburzenia obsesyjno – kopulsyjne – ciągłe myślenie o określonej rzeczy lub robienie jej

Zaburzenia lękowe są skutkiem:

• Traumatyczne przeżycia

• Choroby, śmierć, rzeczy których nas nauczono

• Rzeczy które zaobserwujemy

• Sytuacje, które wydają się nam zbyt trudne, aby sobie z nimi poradzić

Profil lęku – myśli

• Przeceniamy zagrożenie

• Nie doceniamy własnej umiejętności

• Radzenie sobie z problemem

• Nie doceniamy dostępnej nam pomocy

• Martwimy się

Nastroje: lęk, niepokój, panika, drażliwość

Reakcje organizmu: spocone dłonie, napięcie mięśni, przyspieszone bicie serca, zarumienione policzki, uczucie pustki w głowie

Zachowanie:

• Unikanie sytuacji, które mogą napawać lękiem,

• Wycofanie się z określonych sytuacji gdy zaczynamy odczuwać lęk,

• Próbujemy wszystko kontrolować lub robić perfekcyjnie

Zagrożenie może mieć charakter: fizyczny, społeczny mentalny. Percepcja zagrożeń jest sprawą indywidualną. Dorastanie w atmosferze chaosu i niepewności, może doprowadzić do wniosku, że świat i inni ludzie są zagrożeniem.

Zaburzenia afektywne i zaburzenia nastoju

3 grupy stanów depresyjnych:

- grupę stanów depresyjnych występujących w przebiegu chorób afektywnych (depresja endogenna, psychoza maniakalno - depresyjna);
- grupę depresji występujących w przebiegu różnych schorzeń somatycznych; 
- depresje psychogenne, których występowanie uwarunkowane jest stanami psychicznymi i emocjonalnymi.

CHAD (zespoły depresyjne i maniakalne lub hipomaniakalne) występują u osób charakteryzujących się cechami osobowości cyklotymicznej, syntonicznej, ekstrawertycznej 20-35 rok życia, średnia liczba faz wynosi 6-7, trwają krótko ok. 3 miesięcy.

CHAJ (depresja nawracająca, wyłącznie zespoły depresyjne) występuje u osób charakteryzujących się cechami osobowości melancholicznej, po 40 roku życia, średnia liczba faz wynosi 3-4 i są to fazy długie trwające ok. 6 miesięcy.

Mania i melancholia to są dwa elementy tej samej choroby.

Wg Freuda depresja jaką jest melancholia niezbędne są 3 warunki:

1. Utrata obiektu miłości

2. Ambiwalencja doświadczalnych uczuć

3. Regresyjne wycofanie libido do własnego systemu ego

Psychologiczne koncepcje depresji

1. Bech wymienia 3 podstawowe przyczyny depresji:

1. Triada depresyjna – negatywne przekonanie na temat własnej osoby , świata i przyszłości

2. Błędne przetwarzanie informacji (błędy w myśleniu), zniekształcenia poznawcze, osoba selektywnie koncentruje się na aspektach rzeczywistości, popełnia błędy logiczne, wyciąga zbyt pochopne wnioski

3. Negatywny schemat JA – odnosi się do uporządkowanych przekonań i założeń na temat własnej osoby

Ruminacja – tendencja do rozpamiętywania negatywnych doświadczeń

Choroba dwubiegunowa (afektywna) - zaburzenia psychiczne z grupy zaburzeń afektywnych. Do rozpoznania zaburzenia afektywnego dwubiegunowego dochodzi wtedy, gdy u pacjenta występuje epizod hipomanii, manii lub epizod afektywny mieszany, a w przeszłości wystąpił chociaż raz jeden z tych epizodów włącznie z epizodem depresji. Jeśli u pacjenta występuje powtórnie epizod depresji bez wystąpienia manii, hipomanii bądź epizodu mieszanego, rozpoznaje się zaburzenie afektywne jednobiegunowe (zaburzenie depresyjne nawracające).

Dyssomnia

• zaburzenia snu wywołane czynnikami endogennymi,

• zaburzenia snu wywołane czynnikami egzogennymi,

• rytm snu i czuwania

Dolegliwości związane ze snem:

• niemożliwość zaśnięcia,

• lęk przed nadchodzącą nocą

• drażliwość

• brak energii

Migreny – bóle głowy

• bóle głowy z napięcia

• najczęściej obustronne w przeciwieństwie do prawdziwych migren jednostronnych

• stres emocjonalny

• cielesny wyraz nagromadzonej w pacjencie wrogości

Zaburzenia łaknienia: chory może nic nie jeść, a nie odczuwa głodu; chory je aby zaspokoić swoje nerwice

Konsekwencje choroby somatycznej:

• w sferze emocjonalnej znaczenie lęku i depresji,

• stres – walka (gniew, złość, agresja) lub ucieczka (lęk, smutek),

• hospitalizacja/poczucie izolacji od najbliższych

• niepewność co do diagnozy

• uznane są za sprzyjające napięciu lękowemu

• unikanie i zaprzeczanie jako reakcja przystosowawcza w chorobie