Cechy, formy pracy

3. Cechy procesu edukacyjnego w przedszkolu.

Proces edukacyjny- proces wspierania rozwoju dziecka w sposób świadomy i celowy, który zmierza do ukształtowania osobowości dziecka. Źródła cech procesu edukacyjnego tkwią  w samej definicji procesu oraz w cechach osobowościowych dziecka (to, w stosunku do kogo organizujemy proces edukacyjny).

  1. Cechy procesu edukacyjnego:

         celowość – proces edukacyjny jest zawsze celowy,

         integralność –  zarówno oddziaływań wychowawczych i nauczających jako jednorodnej całości,

         zintegrowanie – scalanie oddziaływań w toku realizacji treści,

         ciągłość –brak ma przerw (czasowych i merytorycznych), każda sytuacja ma wymiar wychowawczo – nauczający, zarówno te zaplanowane przez nauczyciela, jak i te, których twórcami są dzieci, 
a które nauczyciel winien edukacyjnie wykorzystywać; w wymiarze merytorycznym ciągłość oznacza także powrót do już zorganizowanych i interpretowanych sytuacji,

         etapowość – edukacja przebiega w pewnych etapach po sobie następujących, których nie można pominąć ani przyspieszyć; charakter działań edukacyjnych i stopień trudności jest zróżnicowany w kolejnych etapach 
i dostosowywany do etapów rozwojowych (od łatwiejszego do trudniejszego),

         systematyczność – proces edukacyjny jest prowadzony w sposób rytmiczny, miarowy, regularny i stały; organizowane działania edukacyjne uwzględniają w najlepszy dla dzieci w wieku 3 – 6 lat przyjęty sposób:

            aktywność własna – odpoczynek,

            aktywność kierowana – odpoczynek,

            aktywność własna – odpoczynek, itd.

         dynamiczność – działanie, rozwój dziecka; jej obrazem jest intensywność działania: dzieci są uczestnikami procesu edukacyjnego poprzez swoją aktywność, ruchliwość dzieci jest silna, a jej natężenie często trudne do zmniejszenia i wyciszenia; jest to następstwo zaspakajania podstawowej potrzeby dziecka, jaska jest ruch; dynamika obejmuje łączenie aktywności fizycznej i poznawczej dzieci,

         plastyczność – podatność na zmiany; proces edukacyjny uzależniony jest od nastawienia poznawczego dziecka, które ulega szybkim i częstym zmianom, w wyniku czego proces także ulega zmianom (podlegają im tempo, dobór pomocy dydaktycznych, rodzaj aktywności dziecka); zmianie nigdy nie ulega cel,

         wielozmysłowość – jest wynikiem sposobu poznawania świata przez dziecko, poznawania wszystkimi zmysłami; działania edukacyjne dzieci winny angażować wszystkie zmysły: wzrok, słuch, dotyk, węch, smak; im bardziej sytuacje edukacyjne są bogate w bodźce oddziałujące na kilka zmysłów jednocześnie, tym efektywniejsze są dla rozwoju dziecka,

         dwupodmiotowość – uczestnikami procesu edukacyjnego są dwa podmioty: nauczyciel i dziecko; interakcje zachodzące między nimi jako osobami dają znaczące efekty edukacyjne; zarówno nauczyciel jak i dziecko są osobami ze swoimi prawami do wyrażania siebie, swojego zdania, z gotowością autonomicznej możliwości przejścia od bierności do czynu; uwzględnienie tych właściwości pozwoli na rozwój osoby dziecka z poszanowaniem jego indywidualności i wartości jako osoby,

         zindywidualizowanie – proces edukacyjny musi uwzględniać niepowtarzalność każdego dziecka, jego specyficzne cechy, doświadczenie, które zdobyło w dotychczasowym życiu; konieczne jest kreatywne łączenie przez nauczyciela działań ukierunkowanych na wszystkie dzieci w grupie przedszkolnej, ale z gotowością do działań ukierunkowanych na indywidualny rozwój każdego wychowanka,

         oparcie na własnej aktywności dziecka – głównym uczestnikiem procesu edukacyjnego dziecka, jego reżyserem i aktorem z jego własna aktywnością jest dziecko: to ono ma być czynne, działać dynamicznie twórczo inspirowane pomocą nauczyciela (przygotowaną przestrzenią edukacyjną i zadaniami).

5. Formy pracy w przedszkolu.

Cechy zabawy: spontaniczność, brak jednoznacznego celu, obecność świata fikcji, zmieniający się jej przebieg w zależności od pomysłów bawiącego się, nieograniczoność czasowa i przestrzenna, radosny, dający zadowolenie charakter.

Rodzaje zabaw:

Ze względu na liczbę uczestników wyróżniamy:

- zabawę indywidualną (swobodną),

- zabawę grupową.

Ze względu na stopień samodzielności w podejmowaniu przez dziecko zabawy na:

- zabawy swobodne ( dowolne),

- zabawy kierowane.

Ze względu na stopień uspołecznienia dzieci biorących udział w zabawie na:

- zabawy równoległe (dzieci nie bawią się ze sobą lecz obok siebie),

- zabawy zbiorowe ( w nich dzieci bawią się ze sobą , lecz nie dzielą się rolami, nie przyjmują zróżnicowanych funkcji),

- zabawy zespołowe ( następuje określenie wspólnego celu i zgodny podział ról).

  1. Manipulacyjne- występują najwcześniej (już w 4-5 miesiącu, gdy dziecko zaczyna chwytać). Zabawa manipulacyjna rozpoczyna się od spostrzeżenia zmysłowego, po którym następuje przejaw aktywności. Dziecko zapamiętuje wygląd rzeczy, zapoznaje się z ich powierzchna i kształtem. Przystosowuje chwyty i pracę rąk do kształtu rzeczy. Uczy się rozpoznawać przedmioty po wydawanym dźwięku i w końcu uczy się działać za pomocą przedmiotów, wykorzystując je do tego do czego są stworzone. Obecność przedmiotów pobudza do zdobywania wiedzy o ich przydatności i użyteczności zarówno dla zabawy jak i dla celów praktycznych.

  2. Konstrukcyjne- zaczyna się w drugim roku życia, gdy dziecko dostrzega wytwory swojej działalności. Dziecko przechodzi w fazę tworzenia przedmiotów (buduje dom, wieżę). Zabawa staje się twórczym działaniem, które zaspokaja potrzebę tworzenia i daje przyjemność. Czynności manipulacyjne nie znikają lecz towarzyszą zabawą konstrukcyjnym.

Rodzaje zabaw konstrukcyjnych:

- budownictwo z klocków różnego rodzaju (różna wielkość, kształt),

- konstruowanie z zestawów elementów przystosowanych do łączenia,

- budownictwo z piasku lub śniegu,

- tworzenie i konstruowanie różnych przedmiotów i zabawek do zabaw tematycznych czy inscenizowanych,

- budowanie z większych elementów, jak deseczki paliki, łuki drewniane, daszki, „budowli”, które mogą być w zabawach sklepem, namiotem, piekarnią, domem itp.

Funkcje: Kształcą precyzje ruchów, myślenie i wyobraźnię dziecka. Rozwijają jego uwagę, wytrwałość, systematyczność, umiejętność pokonywania przeszkód.

  1. Tematyczne( zabawy w role, naśladowcze, twórcze, fikcyjne)- występuje w nich moment przyjęcia jakiejś roli, naśladowania, tworzenia, udawania kogoś czy czegoś, a więc tworzenia fikcji. Dziecko do zabawy wprowadza czyny które wcześniej zaobserwowało, poznało, przeżyło, czego się dowiedziało lub doświadczyło. Świadczy to o istnieniu wewnętrznej potrzeby naśladowania. Ponieważ dziecko nie rozumie jeszcze takich pojęć abstrakcyjnych jak dobro i zło, dlatego zdarza się że treść tych zabaw jest nie właściwa.

Funkcje: Mają one ogromne znaczenie dla rozwoju wyobraźni, rozwijająca się wyobraźnia dziecka pozwala mu nadawać przedmiotom znaczenia zastępcze. Zabawy te uczą dzieci empatii, wczuwania się w różne role i odgrywania ich.

  1. Ruchowe- czynnikiem dominującym jest ruch. Początkowo dzieci podejmują je indywidualnie, z czasem łączą się po dwoje i więcej, wtedy konieczne jest ustalenie zasad. Istnieją zabawy ruchowe podejmowane przez dzieci w sposób spontaniczny- zaspokajają potrzebę ruchu, sprawiają wiele radości gdyż dzieci stawiają w nich sobie zadania do wykonania. Wyróżniamy także zabawy ruchowe o charakterze dydaktycznym:

- zabawy orientacyjno- porządkowe ( ocenianie kierunku i odległości, orientacja przestrzeni, bieganie bez potrącania, omijanie przeszkód),

- zabawy bieżne angażują duże grupy mięśniowe, pobudzają krążenie, oddychanie,

- zabawy równoważne (utrzymywanie równowagi, mobilizują układ nerwowy),

- zabawy z czworakowaniem działają na organizm wszechstronnie zarówno na ukł. wegetatywny i ruchowy.

- zabawy z elementem skoku i podskoku (pobudzają układ krążenia i oddechowy,

- zabawy z elementem wspinania się uczą pokonywania przeszkód i ćwiczą sprawność,

- zabawy z elementem rzucania, chwytania, toczenia, celowania rozwijają umiejętność rzucania, chwytania, zdolność oceny kierunku i odległości,

- zabawy rytmiczno- ruchowe wpływają na ogólne usprawnienie ruchowe dzieci, wyrabiają poczucie rytmu , koordynację ruchową, ćwiczą oddech.

Funkcje: Mają one ogromne znaczenie nie tylko dla wyćwiczenia ruchów rąk i usprawnienia motoryki całego ciała, lecz także dla rozwoju umysłowego dziecka. Zajęcia te ćwiczą koordynacje ruchów, umiejętność wytwarzania równowagi, odwagi i przedsiębiorczości dziecka. Dzieci uczą się przestrzegać najprostszych zasad postępowania, przyzwyczajają się do współdziałania ze sobą, stają się bardziej spostrzegawcze, zdyscyplinowane i uważne,

  1. Dydaktyczne- jest to forma zabawy organizowana przez nauczyciela, w której dziecko ma do rozwiązania jakieś zadnie. W czasie tej zabawy najbardziej czynny jest umysł dziecka dlatego określane są mianem nauczających. Mogą być stosowane w pracy indywidualnej, zespołowej i grupowej. Do zabaw dydaktycznych należą również gry dydaktyczne, w których występuje element współzawodnictwa oraz obowiązują pewne reguły i dołączona jest instrukcja; pojawia się też pojęcie wygranej.

Podział zabaw dydaktycznych ze względu na materiał:

- zabawy z pomocami gotowymi,

- zabawy typu czarodziejski woreczek, zgadnij czego brak na stole,

- produkowane układanki-łamigłówki, zagadki obrazkowe, gry stolikowe itp.,

- zabawy słowne, jak zagadki, niedokończone rymy i inne.

Podział zabaw dydaktycznych ze względu na cel zabawy:

- określanie cech przedmiotów i ich położenia,

- utrwalanie pojęć matematycznych,

- utrwalanie wiadomości o otoczeniu społecznym i przyrodniczym,

- ćwiczenie poprawności wymowy.

Funkcje:  Mają szczególne znaczenie w wychowaniu zbiorowym w żłobkach, domach małego dziecka, bo stwarzają dziecku możliwość uzupełnienia braków wynikających z częściowego odcięcia od naturalnych potrzeb, w które obfituje środowisko rodzinne. Rozszerzają zakres spostrzeżeń dziecięcych, a także dzięki kontaktom coraz większą liczbą poznawanych przedmiotów i zjawisk, wzbogacają ich słownik.

Teorie zabawy:

Teoria atawizmu- twórca tej teorii G. Stanley Hall uważał, że zabawy są szczątkami działalności dawnych pokoleń, które zachowały się u dzieci. Ontogenetyczny rozwój zabawy jest zgodny z historycznym rozwojem ludzkości. Dziecko bawi się w polowanie, koczowanie, sklepy itp. Zabawa jest też ćwiczeniem, którego celem jest pozbycie się zbędnych funkcji np. dziecko wyładowuje się w bójce przez co ma się pozbyć instynktu walki.

Teoria nadmiaru energii (S. Schillera, H. Spencera) – według której, u dzieci istnieje nadmiar energii życiowej, gdyż dziecko nie pracuje i ten nadmiar energii wyładowuje właśnie w zabawie.

Teoria ćwiczenia przygotowawczego- według twórcy K. Grossa zabawa jest ćwiczeniem czynności i ruchów potrzebnych w przyszłym życiu, stanowi więc przygotowanie do późniejszych czynności życiowych.

Funkcje zabawy wg E. Hurlock :

  1. funkcja kształcąca- dziecko w zabawie kształci swoje zmysły, doskonali sprawność motoryczną, wzbogaca wiedzę o świecie, a także wiedzę o sobie samym, to znaczy poznaje swoje możliwości i uczy się je oceniać.

  2. funkcja wychowawcza – dziecko szczególnie w zabawach grupowych przyswaja różne normy, uczy się przestrzegania reguł postępowania w różnych sytuacjach, uczy się przestrzegania umów z innymi ludźmi.

  3. funkcja terapeutyczna, inaczej korekcyjna – w zabawie dziecko ma możliwość z jednej strony uwolnienia się od dręczących je napięć, emocji, a z drugiej uczy się różnych sposobów wyrażania swoich uczuć oraz rozwiązywania swoich problemów osobistych.

  4. funkcja projekcyjna – dzięki temu, że w zabawie dziecko wchodzi w różne sytuacje, wykonuje różne zadania, pełni różne role, a więc ujawnia pośrednio przez te wszystkie środki wiele swoich możliwości, dorosły może odkryć i lepiej poznać różne problemy dziecka. Wnikliwe obserwowanie dziecka we trakcie różnych zabaw umożliwia poznanie wielu dotąd ukrytych mocnych i słabych stron dziecka. Pozwala na odkrycie możliwości dziecka, tego, na co je stać w rożnych sytuacjach.

 Zabawa może spełniać funkcję diagnostyczną, ponieważ zachowanie dziecka podczas zabaw, będących  manifestacją jego stanów uczuciowych, informuje o święcie wewnętrznych przeżyć wychowanka oraz o jego ewentualnych trudnościach i konfliktach. Można ją wykorzystać w psychoterapii w stosunku do dzieci agresywnych i nadmiernie pobudliwych jaki i na odwrót do wychowanków nieśmiałych i izolujących się od grupy.

Cechy zajęć planowanych:

- planowość, tzn. zajęcia przebiegają w sposób zaplanowany przez nauczycielkę, w większości jednakowy dla wszystkich dzieci, które biorą w nich udział;

- każde zajęcia jest formą działalności dzieci zorganizowaną z inicjatywy nauczycielki i przez cały czas trwania bezpośrednio przez nią kierowaną;

- mają określony cel, do którego zrealizowania nauczycielka konsekwentnie zmierza.

Rodzaje zajęć:

  1. Zajęcia z dominacją działalności umysłowej- w nich czynności umysłowe stanowią podstawową formę aktywności dziecka, powiązane są mniejszym lub większym stopniu z ekspresją słowną, a więć opowiadania, rozmowy, przekazywanie treści literatury, uczenie wierszy, zabawy inscenizowane, przedstawienia kukiełkowe, kształtowanie pojęć matematycznych, obserwacje i inne. Typy tych zajęć:

- zajęcia z mowy ojczystej,

- zajęcia z kształtowania pojęć matematycznych,

- zajęcia z kształtowania pojęć przyrodniczych,

- zajęcia z kształtowania pojęć społecznych.

II. Zajęcia z dominacją działalności ruchowej-

- zestaw ćwiczeń porannych,

- zestaw gimnastyczny,

- zestaw zabaw ruchowych w terenie,

- zestaw zabaw ruchowych ze śpiewem.

III. Zajęcia z dominacją działalności artystycznej- znajdują się tutaj wszystkie techniki plastyczne.

- zajęcia umuzykalniające,

- zajęcia plastyczne,

- konstrukcyjno-techniczne,

- drama dziecięca, happening.

Działalność umysłowa dziecka występuje we wszystkich rodzajach zajęć. Pojedyncze zajęcie nie powinno być czymś oderwanym od całości pracy, lecz stanowić integralna część opracowywanego aktualnie zagadnienia i prowadzić do realizacji zadań, które wytycza podstawa programowa.

Spacer- to pewnego rodzaju forma odpoczynku, korzystania z pobytu na wolnym powietrzu, zaspokajania potrzeby ruchu. Realizowane jest przede wszystkim wychowanie zdrowotne. Jest to zwykle wyjście z przedszkola na krótki czas, pieszo.

Wycieczka- miejsce do którego się udajemy jest odległe i przebywamy tam dłużej. Wycieczka często wiąże się z określoną tematyką zajęć i ma różnorodne i wszechstronne cele.

Kryterium rozróżnienia spaceru od wycieczki jest cel w jakim je organizujemy. Spacery i wycieczki posiadają wiele cech wspólnych. Cele, które wysuwamy, w odniesieniu do wycieczek, osiągamy także częściowo podczas spacerów, chociaż w sposób mniej planowy i zorganizowany, a częściej korzystając z nadarzających się okazji. Wycieczki także nie powinny być pozbawione walorów zdrowotnych.

Dla dziecka w wieku przedszkolnym najbardziej typową formą myślenia jest myślenie konkretno-wyobrażeniowe zwane inaczej przez Piageta myśleniem intuicyjnym. Głównym źródłem wiedzy i podstawą myślowego przetwarzania powinna być obserwacja zjawisk przyrodniczych i faktów społecznych, organizowana przez nauczyciela między innymi w czasie wycieczek.

Rola wycieczek i spacerów w edukacji przedszkolnej:

- umożliwiają bezpośrednie poznawanie rzeczywistości przyrodniczej, społecznej, kulturowej i technicznej. „To, co dziecko ma poznać, powinno zobaczyć- i to w miarę możliwości w naturalnym środowisku.” Przez bezpośredni kontakt z otoczeniem uzyskujemy najlepsze rezultaty wychowawcze.

- dostarczają przyjemności i odpoczynku.

- pogłębiają stosunki społeczne pomiędzy dziećmi.

- kształtują równocześnie właściwy stosunek do otaczającego nas świata

TYPY WYCIECZEK:

- przyrodnicze

- społeczne

- geograficzne

- historyczne

- kulturowe

Tematyka uroczystości jest ściśle powiązana z treściami programu realizowanymi w przedszkolu. Uczą one dzieci rozumienia sensu uroczystości państwowych i społecznych. Kształtują postawę czynnego obywatela, zaangażowanego w życie narodu, wiążą go uczuciowo z tradycjami i kulturą kraju czy regionu. Uroczystości pogłębiają więzi z rodzicami, kształtują postawy społeczne.

Rodzaje uroczystości organizowane w przedszkolu:

- uroczystości z udziałem osób z zewnątrz przedszkola np. rodziców, dziadków, dzieci ze szkoły, władz gminy.

-uroczystości wewnętrzne , w których udział biorą dzieci i pracownicy przedszkola.

Uroczystości z udziałem osób z zewnątrz powinny być organizowane rzadko- dwa razy w roku, ponieważ wymagają dużego nakładu pracy ze strony, nauczycieli, pracowników przedszkola a nawet dzieci. Gdyby były organizowane częściej mogły zakłócić normalny tok pracy przedszkola. Muszą być przygotowane z dużą starannością po pierwsze po to by dzieci poczuły jej ważność, a po drugie dlatego że są wizytówką przedszkola przed przybyłymi gośćmi.

Uroczystości o charakterze wewnętrznym kładą nacisk nie na efekt zewnętrzny a na przeżycia samych dzieci, które bawią się dla siebie a nie dla innych.

Dwa etapy: przygotowanie uroczystości i jej przebieg.

Uroczystości organizowane w klasie przedszkolnej wiążą się w sposób szczególny z wychowaniem społecznym i estetycznym, z rozwijaniem uczuć patriotycznych. Cel każdej uroczystości zostanie osiągnięty, jeśli dzieci w miarę swoich możliwości przeżywają jej treść, gdy dzięki radosnemu nastrojowi, barwnym dekoracjom, melodiom i tańcom zostawia ono pozytywny ślad w ich pamięci.

Czas trwania: do 20 minut w przypadku dzieci w różnym wieku, jeśli dzieci występują grupami uroczystość może trwać nawet godzinę.

  1. Zindywidualizowane formy pracy z dzieckiem przedszkolnym:

Czynności samoobsługowe u dzieci rozwijają się indywidualnie, u każdego dziecka inaczej. Są one źródłem informacji o dziecku, stanowią dla nauczyciela wskazówkę do stopnia samodzielności dziecka. 
Do czynności samoobsługowych należą:
- czynności higieniczne - mycie i wycieranie rąk do ręcznika, mycie zębów,
- czynności porządkowe - sprzątanie np. zabawek po skończonej zabawie, 
- czynności przygotowawcze - np. przed wykonywaniem prac plastycznych podczas zajęć,
- czynności podczas spożywania posiłków - umiejętność samodzielnego jedzenia sztućcami, picia z kubka itp.

Czynności samoobsługowe podlegają dwóm prawom: uczenia się i powtarzania. 

Badania przeprowadzone w dziedzinie czynności samoobsługowych wykazały, że dzieci sprawne i nie sprawne pod względem czynności samoobsługowych nie różnią się od ogólnego rozwoju umysłowego oraz ruchowego. Różnice te ujawniają się dopiero w sprawności manualnej oraz koordynacji wzrokowo - ruchowej. 
Do głównych źródeł trudności przy wykonywaniu czynności samoobsługowych jest przede wszystkich niewłaściwe nastawienie rodziców, wyręczanie dzieci z różnych czynności i myślenie, że rodzic musi zrobić coś za dziecko, ponieważ ono sobie samo nie poradzi. To właśnie odpowiednie podejście rodziców kształtuje w dziecku motywację oraz umiejętność pokonywania trudności. 

Czynności samoobsługowe zajmują wiele miejsca w życiu grupy dziecięcej. Dziecko musi ubrać się, umyć, nakryć do stołu, posprzątać po sobie. Wszystkie te czynności stwarzają równocześnie wiele okazji współdziałania i spieszenia z pomocą. Ta pomoc i gotowość współdziałania następuje często samorzutnie. Specyficznym rodzajem prac o charakterze samoobsługowym, ale wykonywanym już w sposób świadomy, nie tylko dla siebie, lecz jakoby "w imieniu całej grupy", są dyżury. Można je określić jako "swoistą szkołę obowiązku". Dyżur w przedszkolu uczy samodzielności, rzetelności i samokontroli.

     Kontakty okolicznościowe z dziećmi występują podczas całego dnia przedszkolnego. Obfitują one niejednokrotnie w różne nieprzewidziane sytuacje, na które trzeba umieć właściwie reagować. Gotowość do dzielenia z dziećmi ich przeżyć, poznawanie dziecięcych zainteresowań, przychodzenie z pomocą w razie potrzeby, sprawiedliwe rozstrzyganie sporów, wszystko to wychowuje dziecko, zbliża je do wychowawcy oraz umacnia poczucie bezpieczeństwa. Sytuacji okolicznościowych nie można planować, lecz należy przewidywać, że mogą się zdarzyć w każdej chwili i będą wymagać kontaktów indywidualnych z kilkorgiem dzieci lub z całą grupą.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Metody i formy pracy opiekuńczo-wychowawczej, Metodyka Pracy Opiekuńczo - Wychowawczej
FORMY PRACY SKRYPT 2
Formy pracy Harcerskie formy pracy zalacznik 1
Elastyczne formy pracy
Systematyka ćwiczeń ruchowych Formy pracy z dziećmi i rozwiązania organizacyjne podczas zajęć rucho
Formy pracy zuchowej(1), metoda zuchowa
FORMY PRACY
Zasady, metody i formy pracy dydaktyczno – wychowawczej z dziecmi w klasach I III
FORMY PRACY W ZASTĘPIE
Chojnacka - Proces czytania, różne formy pracy z tekstem
TURYSTYCZNE FORMY PRACY
Formy pracy socjalnej wg(1), praca socjalna, metodyka
Metody i formy pracy z dziećmi w grupach integracyjnych, Metody pracy
elastyczne formy pracy szanse i zagrozenia
FORMY PRACY NAUCZYCIELA Z DZIECKIEM Z RODZINY DOTKNIĘTEJ UBÓSTWEM SPOŁECZNYM
def+stosunku+pracy+cechy, Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych

więcej podobnych podstron