Irydoidy

Irydoidy

kwas mewalonowy (MVA)- lakton MVA- geraniol- loganina

związki ciekłe lub stałe o wysokiej temperaturze topnienia, krystaliczne, bezpostaciowe, trwałe
dobrze rozpuszczalne w wodzie i etanolu
pod wpływem kwasów irydoidy ulegają łatwo hydrolizie, tworząc zabarwione na niebiesko związki

nepetalakton- występuje w olejku eterycznym gatunku Nepeta cataria (kocimiętka właściwa) z rodziny Lamiaceae; bakteriostatyczny; przywabia koty
aukubozyd (aukubina)- występuje w: Euphrasia sp. (świetlik), Veronica sp. (przetacznik), Verbascum sp. (dziewanna), Melampyrum sp.(przeniec) z rodziny Scrophulariaceae, w Plantago sp. (babka) z rodziny Plantaginaceae, w Aucuba japonica (aukuba japońska) z rodziny Cornaceae; bakteriostatyczny, ochronny dla miąższu wątroby, przeciwzapalny i rozkurczowy
katalpozyd- występuje w liściach Plantago sp.(babka) i w Verbascum sp.(dziewanna); moczopędny
harpagozyd- występuje w Scrophularia sp. (trędownik) z rodziny Scrophulariaceae, Betonica sp. (bukwica), Galeopsis sp.(poziewnik), Ajuga sp. (dąbrówka), Stachys sp. (czyściec), Teucrium sp.(ożanka) z rodziny Lamiaceae, w Harpagophytum procumbens (hakorośl rozesłana, czarci pazur, diabelski pazur) z rodziny Pedaliaceae; przeciwbólowy, przeciwzapalny

asperulozyd- występuje w Rubia sp.(marzanna), Asperula sp.(marzanka), Galium sp.(przytulia) z rodziny Rubiaceae, w Vaccinium sp. (borówka) z rodziny Ericaceae
monotropeina- występuje w Monotropa sp. (korzeniówka), Chimophila sp. (pomocnik), Pyrola sp. (gruszyczka) z rodziny Pyrolaceae, w Vaccinium sp.
werbenalina- występuje w Verbena officinalis (werbena lekarska, werbena pospolita) z rodziny Verbenaceae; przeciwzapalny, ma właściwości antybiotyczne
loganina- występuje w nasionach Strychnos nux- vomica (kulczyba wronie oko) z rodziny Strychnaceae, w liściach Menyanthes trifoliata (bobrek trójlistkowy) z rodziny Menyanthaceae; przeciwzapalny

loliolid- występuje w Arnica Montana (arnika górska) z rodziny Asteraceae, Plantago lanceolata (babka lancetowata, babka wąskolistna), Plantago major (Plantago maior) (babka zwyczajna, babka większa) z rodziny Plantaginaceae, Digitalis purpurea (naparstnica purpurowa), Digitalis lanata (naparstnica wełnista) z rodziny Scrophulariaceae, Menyanthes trifolia ta (bobrek trójlistkowy) z rodziny Menyanthaceae, Lolium perenne (życica trwała) z rodziny Poaceae; cytotoksyczny
plumerycyna- występuje w Plumeria sp. z rodziny Apocynaceae; przeciwbakteryjny i przeciwgrzybiczny
kwas genipowy (genipa)- występuje w Genipa sp. z rodziny Rubiaceae; przeciwbakteryjny i przeciwgrzybiczy

sekologanina- występuje w Lonicera sp.(wiciokrzew, suchodrzew) z rodziny Capriofoliaceae
oleoeuropeina- występuje w liściach i owocach Olea europaea (oliwka europejska) z rodziny Oleaceae; działa hipotensyjnie i obniża poziom cholesterolu
ipekozyd- występuje w korzeniu Uragoga ipecacuanha- Radix Ipecacuanhae (wymiotnica prawdziwa, ipekakuana prawdziwa, korzeń wymiotnicy) z rodziny Rubiaceae
gencjopikryna C, gencjanina- występują w korzeniu Gentiana sp.- Radix Gentianae (goryczka – korzeń goryczki) z rodziny Gentianaceae; uspokajające, przeciwzapalne
swerozyd- występuje w Swertia sp.(niebielistka) z rodziny Gentianaceae, Menyanthes trifoliata
amarogentyna- występuje w korzeniu Gentiana lutea (goryczka żółta); najbardziej gorzka substancja naturalna
walepotriany- występują w korzeniu i kłączu Valeriana officinalis (kozłek lekarski, waleriana)z rodziny Valerianaceae; uspokajające

rośliną macierzystą jest Menyanthes trifoliata z rodziny Menyanthaceae, roślina wieloletnia, o pełzającym kłączu
surowiec zawiera substancje gorzkie o budowie irydoidowej i sekoirydoidowej: loganinę, swerozyd, mentafolinę, foliamentynę, dihydrofoliamentynę
działanie: pobudza łaknienie i wydzielanie soku żołądkowego

rośliną macierzystą jest Gentiana lutea z rodziny Gentianaceae, wieloletnia roślina zielna rosnąca na glebach obfitujących w wapień
surowiec zawiera: gencjopikrozyd, amarogentyna, amaropanina, amarosweryna- związki gorzkie
działanie: pobudza łaknienie i wydzielanie soków trawiennych, żółciopędne, żółciotwórcze

rośliną macierzystą jest Erythraea centaurium (centuria pospolita) z rodziny Gentianaceae, zielna roślina dwuletnia, rosnąca na łąkach, polanach śródleśnych, brzegach lasów, widnych zaroślach
surowiec zawiera substancje gorzkie: gencjopikrozyd, swertiamarynę, swerozyd, centauropikryna, amarogentyna
działanie: stosowany w leczeniu chorób przewodu pokarmowego, robaczyc; wchodzi w skład preparatu Calmagina; przeciwzapalne, przeciwgorączkowe

rośliną macierzystą jest Valeriana officinalis z rodziny Valerianaceae, występuje w wilgotnych zaroślach
surowiec zawiera walepotriany: waltrat, dihydrowaltrat
działanie: uspokajające na OUN, wchodzi w skład nalewki Tinctura Valerianae

rośliną macierzystą jest Plantago lanceolata z rodziny Plantaginaceae, bardzo pospolita w Polsce
surowiec zawiera irydoidy: aukubozyd, katalpol
działanie: wykrztuśne, stosowany w stanach zapalnych jamy ustnej i krtani (śluz i garbniki), bakteriostatyczne (aukubozyd)

roślinami macierzystymi są: Euphrasia rostkoviana (świetlik łąkowy) oraz Euphrasia stricte (świetlik wyprężony) należą do rodziny Scrophulariaceae, pospolite w Polsce, gatunki jednoroczne zielne o charakterze półpasożytów
surowiec zawiera glikozydy irydoidowe: aukubinę, katalpol, izorozyd, eufrozyd, genipozyd
działanie: ściągające (garbniki), stosowane w stanach zapalnych spojówek

rośliną macierzystą jest Galeopsis ochroleuca (poziewnik blady, poziewnik piaskowy) z rodziny Lamiaceae, nie występuje w Polsce
surowiec zawiera glikozyd irydoidowy: galirydozyd
działanie: słabo wykrztuśne, hipotensyjne

rośliną macierzystą jest Veronica officinalis (przetacznik leśny, przetacznik lekarski) z rodziny Scrophulariaceae, pospolity w Polsce
surowiec zawiera glikozyd irydoidowy: aukubinę
działanie: wykrztuśne

rośliną macierzystą jest Harpagophytum procumbens z rodziny Pedaliaceae, roślina południowoafrykańska
surowiec zawiera irydoidy: harpagozyd, harpagid, prokumbid
działanie: przeciwzapalne, przeciwreumatyczne