Wykład 5.04.2011

Czynniki ryzyka środowiskowego

1. Ocena sytuacji zdrowotnej w ZP musi uwzględniać następujące grupy czynników:

• Czynniki szkodliwe emitowane do środowiska (biologiczne, chemiczne, fizyczne)

• Czynniki środowiskowe obejmują one powietrze, wodę i glebę a także ilość i jakość żywności, gospodarkę odpadami

• Czynniki związane z wykonywaną pracą- narażenie zawodowe i bezpieczeństwo pracy

• Mierniki stanu zdrowia populacji- umieralność, śmiertelność, zapadalność, urazy i wypadki, grupy wysokiego ryzyka, efekty kumulacyjne

• Czynniki związane ze stanem opieki zdrowotnej

• Czynniki społeczno-ekonomiczne- dochód, pozycja społeczna, zatrudnienie, migracje ludności, kultura, która determinuje styl życia, edukacja i opieka społeczna

1. Ryzyko zdrowotne to prawdopodobieństwo wystąpienia niektórych następstw zdrowotnych (objawów chorobowych, zaburzeń czynności organizmu lub zgonu) , narażenia na dany czynnik w określonych warunkach.

2. Jak się określa czynnik ryzyka zdrowotnego (co bierze się pod uwagę):

• Identyfikacja zagrożenia- czyli określa się substancje lub czynnik i ich działanie szkodliwe

• Określa się populacje narażoną

• Warunki narażenia

W określeniu narażenia konieczne są 3 elementy:

• Źródło skażenia

• Wrażliwy osobnik lub populacja

• Drogi narażenia

Eliminacja jednego z nich likwiduje narażenie.

Drugim elementem jest szacowanie zależności dawka- odpowiedź (określa się poziom narażenia, który wywołuje konsekwencje zdrowotne)

-ocena narażenia

-charakterystyka ryzyka

1. W określaniu ryzyka zdrowotnego należy uwzględnić następujące zasady:

• Podstawowym celem określania ryzyka jest ochrona ludzi, środowiska

• Ocena ryzyka musi mieć przejrzyste procedury, czyli muszą być jasno określone parametry i sposób ich mierzenia

• Ocena ryzyka zdrowotnego musi być oddzielona od decyzji prawnych i polityczno-ekonomicznych

• Charakterystyka ryzyka, czyli cały proces oceny ryzyka musi być prowadzony wobec jednolitego schematu

1. Szkodliwe działanie czynników środowiskowych powoduje najczęściej:

• Szeroki wachlarz skutków zdrowotnych, zależnych od rodzaju czynnika, dawki i ekspozycji

• Powoduje skutki począwszy od dyskomfortu psychicznego i fizycznego, poprzez nasilenie objawów choroby aż po uszkodzenie funkcji organizmu

• Powodują nadwyżkę zgonów

• Są użyteczne analizy tych czynników szczególnie w badaniu grup wrażliwych

1. Najważniejsze skutki zdrowotne działania środowiskowych czynników ryzyka zdrowotnego:

• Niska masa urodzeniowa noworodków

• Wady wrodzone

• Poronienia samoistne

• Choroby układu oddechowego u dzieci

• Białaczki u dzieci- podstawowa przyczyna zgonów jeżeli chodzi o nowotwory u dzieci i młodzieży do 18 roku życia

• Anemie- u wszystkich bez względu na wiek

• Astma u dzieci

• Zapalenie skóry i dermatozy

• Rak skóry

• Rak płuc, rak pęcherza moczowego, rak pierwotny wątroby – (musza występować u osób nie palących)

1. Choroby cywilizacyjne- jest to zaburzenie lub odchylenie od danej normy, charakteryzuje się więcej niż jedną z poniższych cech:

• Długotrwałość- minimum 3 miesięczny okres trwania

• Trwały charakter

• Etiologia, przebieg i leczenie nie są jednoznacznie określone

• Po wystąpieniu choroby chory jest niepełnosprawny lub posiada jakąś dysfunkcję

• Chory wymaga specjalistycznej rehabilitacji, opieki

Choroby cywilizacyjne związane są z postępem technicznym, efektem globalizacji i urbanizacji, szybkiego tępa życia, wadliwego stylu życia i nadmiaru obowiązków.

Występowanie już dwóch powyższych cech powoduje, że dana chorobę można zaliczyć do choroby cywilizacyjnej.

Przykłady chorób cywilizacyjnych:

• Astma

• Alergie

• Choroby nerek

• Stwardnienie rozsiane

• Choroby zwyrodnieniowe stawów

• Choroby psychiczne

• Zaburzenia odżywiania

• POCHP

• Syndrom wypalenia zawodowego