Verticiliozy różnych roślin (Verticullium spp) Verticliozy stanowią obok fuzarioz grupę najgroźniejszych chorób powodowanych przez grzyby żyjące w glebie. Ich szkodliwość wiąże się ze sposobem porażenia roślin w których opanowane zostały organy i tkanki biorące udział w pobieraniu i przewodzeniu wody oraz zawartych w nich składników mineralnych. Patogeny przenikają z gleby przez system korzeniowy do tkanki naczyniowej. Strzępki grzybni zatykają naczynia, wytwarzane toksyny są transportowane do części nadziemnych. Choroba objawia się nagłym lub powolnym postępującym więdnięciem. Szczególnie niebezpieczna jest dla roślin w lata chłodne i wilgotne. Grzyby z rodzaju Verticullium tworzą delikatną grzybnię wegetatywną która w glebie jest mało trwała. Oprócz grzybni wegetatywnej tworzą one grzybnię przetrwalnikową. Grzyby te tworzą również przetrwalnikową mikrosklerocję. Zarodniki konidialne są drobne jednokomórkowe, bezbarwne na trzonkach konidialnych. Zarodniki konidialne pojawiają się dopiero w końcowej fazie choroby na zamierających lub martwych organach roślin. Występowanie i szkodliwość: Verticiliozy są jedną z najpowszechniej występujących grup chorób roślin. Wiąże się to z bardzo dużym zakresem roślin żywicielskich oraz z powszechnym występowaniem w glebie gatunków verticilium. Są to typowe fakultatywne patogeny żyjące w glebie mogące porażać ponad 60 rodzajów roślin. Werticilioza jest chorobą: roślin zielnych, krzewów, drzew. Może stanowić poważny problem: - w uprawach warzyw (pomidor, papryka, chrzan) -roślin sadowniczych (truskawka) -roślin ozdobnych (chryzantema) -w nasadzeniach parkowych (klon, jesion) Choroba występuje w całym kraju, jej szkodliwość wiąże się ściśle z podatnością nie tylko gatunku ale i genotypu rośliny. Objawy-symptomy choroby: -postępujące od dołu ku górze więdnięcie i żółknięcie rośliny -zahamowanie rośliny -postępujące od brzegów i nerwów liści -żółknięcie -czerwienienie -brunatnienie tkanki -zaginanie i zasychanie porażonych blaszek -zamieranie roślin Porażenie może być jednostronne. Rośliny ,które nie zamierają całkowicie mają: -zdrobniałe kwiaty -nie rozwijające się -o zmienionej barwie U porażonych roślin grzybnia przerasta wszystkie naczynia. Bardzo rzadko pasożyt wytwarza na zewnątrz porażonych organów grzybnię, która jest nikła pajęczynowata. Cechą diagnostyczną jest zbrunatnienie wiązek naczyniowych w korzeniach i dolnych partiach łodyg , bez objawów na zewnątrz. Cechą etiologiczną jest stadium konidialne. Etiologia: Sprawcami werticiliozy naczyniowej mogą być gatunki grzybów: -Verticillium dahliae -Verticillium albo-artum -Verticillium vilmorinii Formą zarodnikowania tych strzępczaków są pojedyncze, rozgałęzione trzonki konidialne. Na końcach rozgałęzień powstają zarodniki konidialne. Powstają one pojedynczo, są elipsoidalne lub nieregularne cylindryczne, bezbarwne, głównie jednokomórkowe, czasami z jedną przegrodą. Zarodniki bywają zebrane w pozorne główki. Rozwój choroby: Formą przetrwalnikową grzyba Verticillium dahliae są mikrosklerocja, które mogą przebywać w glebie i zarodniki konidialne, powstające na trzonkach wyrosłych z mikrosklerocjów. Podobną funkcję pełnią chlamidospory Verticillium albo-atrum. Skolonizowana przez grzyb obumarłe czesci roslin żywicielskich znacznie zwiększają skazenie podloza i potencjal infekcyjny patogena. Ochrona: 1.Nabywanie wyłącznie zdrowego materialu siewnego i sadzoniowego . 2.dezynfekowanie podloza przed keazdym cyklem produkcyjnym w uprawach szklarniowych i pojemnikowych. 3. w uprawach w gruncie pozostaje stosowanie wlascviwego zmianowania. 4. rosliny chore usuwac wraz z Bryla ziemi i palic SREBRZYSTOŚĆ LISCI DRZEW OWOCOWYCH (Chondrosterum purpureum)- w Polsce powoduje straty w uprawie: sliwy, drzew pestkowych, jabłoni , nasadzenia parkowe topoli brzozy i buka. - choroba dprowadza do wyniszczenia drzew. Objawy:- srebrzystoszary lub ołowiany połysk na lisciach – na skutek działania toksyn produkowanych przez rozwijający się w drewnie grzyb skórka górnej pow. Blaszki liściowej łatwo oddziela się od miękiszu palisadowego, dostaje się tam powietrze co powoduje załamanie się swiatła i taki własnie wygląd lisci.- pojawia się biała zgnilizna drewna wywoływana przez rozwijający się grzyb – zniszczone drewno nie pełni swoich funkcji fizjologicznych a także jest mniej odporne mechanicznie(łatwo wyłamywane). – grzybnia przerasta do miękiszu korowego, staje się on gąbczasty a zewn. Warstwy zasychają i łuszczą się-„papierowatość kory”- u drzew zamierających pojawiają się fioletoworóżowe skórzaste utwory grzybni, owocniki grzyba.- powierzchnia ich jest początowo gładka pózniej pojawiają się na niej poziome pękniecia. Patogen: polska nazwa: skórniak purpurowy. Chondrostereum purpureum. Zwalczanie: -b.trudne – jeżeli chorują poj. Drzewa należy je wykarczowac i spalic –należy zabezpieczac rany po cięciu drzew pastą lub aerozolem zaw fungicyd. – przy porazeniu poj konarów należy je wyciąc a miejsce ciecia zabezpieczyc – należy ograniczyc ciecie i przeszczepianie drzew- narzędzia doo ciecia dezynfekowac. GŁOWNIA KUKURYDZY (Ustilago maydis): objawy:-widoczne na nadziemnych częściach rosliny, czasem na korzeniach wyrastających nad pow ziemi w postaci guzowatych narosli róznego kształtu i wielkości – najbardziej atakowane są dolne międzywęźla i młode kolby, tw się duze narośle.(powstają w wyniku nadmiernego dzielenia się kom lub znacznego powiekszania się komórek)- narosla początkowo białe, pózniej ciemnieją a na końcu pękają i uwalniają czarną masę ustilospor. –początkowo maż nastepnie suche i pylące.- dojrzałe narosle jest okryte srebrzysto czarną błyszczącą błoną która tworzą obumarłe kom i strzepki grzybni,-kolby bywają czasem całkowicie zniszczone Patogen:Ustilago max dis. Zwalczanie: zaprawianie nasion preparatami działającymi powierzchniowo lub systemicznie zalecane jest wtedy gdy po raz pierwszy siejemy kukurydzę,- wyk do uprawy odmiany bardziej odporne,- lustracja plantacji – zbiór resztek roslin, - 4 letnia przerwa w uprawie kukurydzy na zainfekowanym polu. GŁOWNIA CEBULI (Urocystis cepulael) Występowanie i szkodliwość: -parogen poraża por, czosnek, jednak najbardziej groźny jest dla cebuli z siewu, --choroba występuje we wszystkich rejonach uprawy cebuli o klimacie umiarkowanym, gdzie gdzie odpowiednia wilgotność i temperatura gleby sprzyja rozwojowi grzyba, -lokalnie powoduje duże szkody – głównie na polach z uprawą cebuli kolejno przez kilka lat bez prawidłowego zmianowania, na skutek zakażenia gleby grzybnią, -grzyb niszczy siewki i silnie zmniejsza plon roślin, które przeżyły mimo zakażenia w okresie kiełkowania, -choroba ta jest trudna w zwalczaniu. Objawy chorobowe: -pierwsze objawy na liściach – w postaci ciemnych zgrubień, -nieco później na liściach siewek oraz na łuskach cebuli pojawiają się ołowianoszare smugi – z pod których po pęknięciu skórki wysypują się brunatnoczarne zadodniki grzyba, -większość porażonych siewek zamiera, tylko znikoma część roślin przeżywa chorobę, -chore rośliny nie osiągają normalnej wielkości, wytwarzają cebule z widocznymi strefowo podcieniami, oraz wydają słabe plony, -cebule takie źle się przechowują, przedwcześnie gniją, -grzyb silnbie poprzedza wschody. Profilaktyka i zwalczanie: -należy umożliwić szybkie kiełkowanie i wschody cebuli przed infekcją poprzez optymalny termin siewu do ogrzanej gleby, -wskazana jest przerwa w uprawie cebuli na polu (na glebach lżejszych co 3 lata, na glebach ciężkich co 4 lata), -na małych plancacjach usówać core rośliny cebuli przed pekaniem porażonych liści oraz zbierać i zniszczyć resztki po zbiorze, -na zakażonym polu można uprawiać cebule z rozsady lub dymkę, -przed siewem należy zaprawić nasiona cebuli, -ochrona chemiczna: Topsin M 70 WP, Vitavax 200 FS PENICYLIOZA – (Penicilium corymbiferum) Porażane rośliny: czosnek, zimowit, psiząb, szachownica, szafirek, śniedek, tygrysówka, szczawik, puszkinia, cebulica. Objawy: W początkowym okresie przechowywania objawy występują w miejscach uszkodzeń cebul, bulw i kłączy. Powstawanie i rozwój zgnilizny zależy od gatunku rośliny oraz warunków przechowywania. Porażone tkanki początkowo stają się miękkie, białawe o odcieniu seledynowym lub różowawym. Po pewnym czasie na porażonej powierzchni pojawia się charakterystyczny, zielononiebieski nalot składających się z trzonków konidialnych i zarodników grzyba. Przy wydłużającym się czasie przechowywania lub na tzw. Retardowanym materiale pojawiają się objawy infekcji na wyrastających zaczątkach (wierzchołkach) korzeni oraz rozpoczyna się zgnilizna tkanek zapasownośnych w najbliższym sąsiedztwie takich korzeni. Po sadzeniu cebulowych z takimi zgniliznami następuje dalszy rozwój choroby, nierzadko kończący się zamieraniem rolni w okresie wegetacji. Zapobieganie: Unikać uszkodzeń mechanicznych cebul, bulw i kłączy podczas wykopywania, transportu, czyszczenia oraz innych czynności.. Zaprawić materiał nasadzeniowy po oczyszczeniu, mocząc przez 30min. W zawiesinie Kaptanu zaw. 50 WP (1,5%). Jeśli cebule, bulwy lub kłącza zaprawiane są po zbiorze przeciwko fuzariozie, zabieg ten można pominąć. SINA PLEŚŃ JABŁEK (Pennicilium exspansum) Grzyby mitosporowe (anamorficzne) Klasa: Hyphomycetes Gatunek: Pennicilum expansum Występowanie i szkodliwość: Grzyb Pennicilium expansum wystepuje powszechnie na jabłkach i gruszkach. Najbardziej szkodliwy jest na zimowych odmianach jabłek. Rozwojowi choroby sprzyja zbyt wysoka wilgotność powietrza w przechowalni. Objawy chorobowe: Na dojrzałych owocach pojawiają się jasno-brunatne plamy gnilne. Miąższ owocu staje się miękki, wodnisty. Na powierzchnie plamy gnilnej wystepują początkowo białe małe; później zielonkawo niebieskie pylące poduszeczki. Porażone owoce mają charakterystyczny stęchły zapach pleśni. Etilogia: Pennicylium expansum występuje powszechnie w stadium konidialnym. Trzonki konidialne są niesymetrycznie rozgałęzione wzdłuż osi głównej. Konidia tworzą się w łańcuszkach na fialidach zwężonych w górnej części. Zarodniki konidialne są eliptyczne lub kuliste, drobne. Mokrą zgniliznę jabłek i gruszek mogą powodować także inne gatunki grzybów z rodzaju pennicilium. Rozwój choroby: Stadium workowe grzyba występuje bardzo rzadko i nie odgrywa zasadniczej roli w rozwoju choroby. Natomiast stadium konidialne występuje powszechnie w formie saprofitycznej, pasożytniczej. W przechowalniach choroba szerzy się głównie przez zarodniki unoszące się w powietrzu. Zakażenie następuje – przez uszkodzoną skórkę jabłek lub gruszek. Zarodniki konidialne – mogą przez długi czas przetrzymać niekorzystne warunki otoczenia Ogólne zasady ochrony roślin przed fuzariozami Fuzariozy są chorobami trudnymi do zwalczania. Częste porażenia nasion utrudniają odizolowanie roślin uprawnych od infekcji. W ochronie szczególnie ważne jest stosowanie metod kompleksowych. Z metod agrotechnicznych najważniejsze jest niszczenie źródel infekcji, przez dokładny zbiór roślin i uprawę gleby właściwie zmianowanie , a w uprawach szklarniowych przestrzeganie higieny, odkażenie podłoża i ścisłe zachowanie zasad wegetatywnego rozmnażania tylko zdrowych roślin. Liczne fuzariozy np. fuzarioza lnu opanowują najsilniej rośliny osłabione i dlatego staranna uprawa, a zwłaszcza ochrona gleby przed nadmiernym przesuszaniem , odgrywa bardzo dużą rolę w zapobieganiu tym chorobom. Z fungicydów dość dobre wyniki w zwalczaniu fuzarioz w szklarni dają związki benzimidazolowe, które stosowane do gleby, same lub w rotacji z tramem lub kaptamem częściowo hamują rozwój grzyba. Grzyby z rodzaju Fusarium przenoszone z nasionami mogą być zwalczane zaprawami tiramowymi. Zaprawy benzimidazolowe stosuje się także do odkażenia cebul roślin ozdobnych. Nadużywanie środków benzimidazolowych może spowodować uodpornienie się grzybów z rodzaju Fusarium na ich działanie. W Polsce stwierdzono już odporność Fusarium. Hodowla ma znaczne osiągnięci w ograniczeniu szkodliwości fuzarioz, zwłaszcza fuzaryjnego więdnięcia pomidora. Jednak zmienność tych grzybów , głównie mutacyjna i heterokariotyczna. Bardzo utrudnia trwałe rozwiązanie problemu ochrony roślin przed tymi chorobami Fuzariozy roślin - Fusarium Fuzariozy są jedną z najpowszechniejszych występujących i najbardziej szkodliwych grup patogenóe roślin. O ich szkodliwości decyduje liczba porażonych n gatunków roślin uprawnych , powszechne występowanie źródeł infekcji w glebie , rozmaitości rodzajów chorób i patogenez. Grzyby rodzaju fusarium powodują różne choroby roślin: Fuzaryjne więdnięcie: choroba typu tracheomikozy, zakażenie następuje przez włośniki lub uszkodzone starsze korzenie, po czym grzybnia przerasta przez korę korzeni i dostaje się do naczyń. Objaw więdnięcia a następnie zamierania roślin jest spowodowany częściowym zatykaniem naczyń. Ograniczenie drożności naczyń jest procesem złożonym, w którym rolę odgrywają grzybnia i tworzące się w naczyniach zarodniki, toksyny i enzymy pektolityczne. Fuzaryjne więdnięcie jest chorobą wystepującą w wysokiej temperaturze. Temperatura optymalna dla grzyba wynosi . C. wysokie wymagania termiczne powoduję że fuzariozy wyrządzają największe szkody w szklarniach zwłaszcza na pomidorach goździku chociaż znane są również ich formy na roślinach w polu, między innymi na łubinie, lnie grochu. W patogenezie fuzaryjnegon więdnięcia roślin dużą rolę odgrywają mikrikonidia tworzące się na grzybni rosnącej w naczyniach.. przemieszczają SIĘ ONE z prądem transpiracyjnym i docierają aż do wierzchołków organów roślin. W podobny sposób przemieszczają się toksyny wytwarzane przez grzybnię. Jedną z najlepiej poznanych jest lykomarazmina,. Porażenie naczyń powoduje w dalszym etapie choroby ich brunatnienie , wywołane ich polimeryzacją związków fenolowych i tworzenia się melanin nadając naczynią brunatne zabarwienie. Grzyby z rodzaju Fusarium jako patogeny roślin: etiologia fuzarioz roślin uprawnych bywa problemem trudnym do rozpoznania. Trudność ta wiąże się z podobieństwem gatunków do Fusarium na tym samym żywicielu. Przykładem chorób o złożonej etiologii są między innymi fuzariozy zbóż i fuzariozy grochu i innych roślinach motylkowych . Grzyby z rodzaju Fusarim powodują zarówno zgorzel przedwschodową jak i po wschodową, a także porażają nasiona niszcząc je, lub obniżając ich zdolność do kiełkowania oraz powodują skażenia mitotoksynami. Zgorzel łodyg, najczęściej podstawy lub ich przyziemnej części jest następstwem lokalnego porażenia roślin. Fusaryjna zgorzel łodyg występuje masowo na goździkach lub stanowi 1 z form fuzariozy pomidorów. Forma ta występuje również na licznych ozdobnych roślinach, m.in. na asrtach. Zgorzel podst. Łodyg pojawia się na starszych roślinach, często jako objaw towarzyszący fuzaryjnemu więdnięciu. Duże znaczenie w porażeniu roślin przez grzyby Fusarium mają nicienie pasożytujące na korzeniach roślin. Fuzaryjne gnicie organów roślin: w przeciwieństwie do zgnilizny mokrej, zgnilizna fuzarujna jest przeważnie sucha, przykłady zgnilizny fuzaryjnaj stanowi sucha zgnilizna ziemniaka i zgnilizna cebul roślin ozdobnych.	Verticiliozy różnych roślin (Verticullium spp) Verticliozy stanowią obok fuzarioz grupę najgroźniejszych chorób powodowanych przez grzyby żyjące w glebie. Ich szkodliwość wiąże się ze sposobem porażenia roślin w których opanowane zostały organy i tkanki biorące udział w pobieraniu i przewodzeniu wody oraz zawartych w nich składników mineralnych. Patogeny przenikają z gleby przez system korzeniowy do tkanki naczyniowej. Strzępki grzybni zatykają naczynia, wytwarzane toksyny są transportowane do części nadziemnych. Choroba objawia się nagłym lub powolnym postępującym więdnięciem. Szczególnie niebezpieczna jest dla roślin w lata chłodne i wilgotne. Grzyby z rodzaju Verticullium tworzą delikatną grzybnię wegetatywną która w glebie jest mało trwała. Oprócz grzybni wegetatywnej tworzą one grzybnię przetrwalnikową. Grzyby te tworzą również przetrwalnikową mikrosklerocję. Zarodniki konidialne są drobne jednokomórkowe, bezbarwne na trzonkach konidialnych. Zarodniki konidialne pojawiają się dopiero w końcowej fazie choroby na zamierających lub martwych organach roślin. Występowanie i szkodliwość: Verticiliozy są jedną z najpowszechniej występujących grup chorób roślin. Wiąże się to z bardzo dużym zakresem roślin żywicielskich oraz z powszechnym występowaniem w glebie gatunków verticilium. Są to typowe fakultatywne patogeny żyjące w glebie mogące porażać ponad 60 rodzajów roślin. Werticilioza jest chorobą: roślin zielnych, krzewów, drzew. Może stanowić poważny problem: - w uprawach warzyw (pomidor, papryka, chrzan) -roślin sadowniczych (truskawka) -roślin ozdobnych (chryzantema) -w nasadzeniach parkowych (klon, jesion) Choroba występuje w całym kraju, jej szkodliwość wiąże się ściśle z podatnością nie tylko gatunku ale i genotypu rośliny. Objawy-symptomy choroby: -postępujące od dołu ku górze więdnięcie i żółknięcie rośliny -zahamowanie rośliny -postępujące od brzegów i nerwów liści -żółknięcie -czerwienienie -brunatnienie tkanki -zaginanie i zasychanie porażonych blaszek -zamieranie roślin Porażenie może być jednostronne. Rośliny ,które nie zamierają całkowicie mają: -zdrobniałe kwiaty -nie rozwijające się -o zmienionej barwie U porażonych roślin grzybnia przerasta wszystkie naczynia. Bardzo rzadko pasożyt wytwarza na zewnątrz porażonych organów grzybnię, która jest nikła pajęczynowata. Cechą diagnostyczną jest zbrunatnienie wiązek naczyniowych w korzeniach i dolnych partiach łodyg , bez objawów na zewnątrz. Cechą etiologiczną jest stadium konidialne. Etiologia: Sprawcami werticiliozy naczyniowej mogą być gatunki grzybów: -Verticillium dahliae -Verticillium albo-artum -Verticillium vilmorinii Formą zarodnikowania tych strzępczaków są pojedyncze, rozgałęzione trzonki konidialne. Na końcach rozgałęzień powstają zarodniki konidialne. Powstają one pojedynczo, są elipsoidalne lub nieregularne cylindryczne, bezbarwne, głównie jednokomórkowe, czasami z jedną przegrodą. Zarodniki bywają zebrane w pozorne główki. Rozwój choroby: Formą przetrwalnikową grzyba Verticillium dahliae są mikrosklerocja, które mogą przebywać w glebie i zarodniki konidialne, powstające na trzonkach wyrosłych z mikrosklerocjów. Podobną funkcję pełnią chlamidospory Verticillium albo-atrum. Skolonizowana przez grzyb obumarłe czesci roslin żywicielskich znacznie zwiększają skazenie podloza i potencjal infekcyjny patogena. Ochrona: 1.Nabywanie wyłącznie zdrowego materialu siewnego i sadzoniowego . 2.dezynfekowanie podloza przed keazdym cyklem produkcyjnym w uprawach szklarniowych i pojemnikowych. 3. w uprawach w gruncie pozostaje stosowanie wlascviwego zmianowania. 4. rosliny chore usuwac wraz z Bryla ziemi i palic SREBRZYSTOŚĆ LISCI DRZEW OWOCOWYCH (Chondrosterum purpureum)- w Polsce powoduje straty w uprawie: sliwy, drzew pestkowych, jabłoni , nasadzenia parkowe topoli brzozy i buka. - choroba dprowadza do wyniszczenia drzew. Objawy:- srebrzystoszary lub ołowiany połysk na lisciach – na skutek działania toksyn produkowanych przez rozwijający się w drewnie grzyb skórka górnej pow. Blaszki liściowej łatwo oddziela się od miękiszu palisadowego, dostaje się tam powietrze co powoduje załamanie się swiatła i taki własnie wygląd lisci.- pojawia się biała zgnilizna drewna wywoływana przez rozwijający się grzyb – zniszczone drewno nie pełni swoich funkcji fizjologicznych a także jest mniej odporne mechanicznie(łatwo wyłamywane). – grzybnia przerasta do miękiszu korowego, staje się on gąbczasty a zewn. Warstwy zasychają i łuszczą się-„papierowatość kory”- u drzew zamierających pojawiają się fioletoworóżowe skórzaste utwory grzybni, owocniki grzyba.- powierzchnia ich jest początowo gładka pózniej pojawiają się na niej poziome pękniecia. Patogen: polska nazwa: skórniak purpurowy. Chondrostereum purpureum. Zwalczanie: -b.trudne – jeżeli chorują poj. Drzewa należy je wykarczowac i spalic –należy zabezpieczac rany po cięciu drzew pastą lub aerozolem zaw fungicyd. – przy porazeniu poj konarów należy je wyciąc a miejsce ciecia zabezpieczyc – należy ograniczyc ciecie i przeszczepianie drzew- narzędzia doo ciecia dezynfekowac. GŁOWNIA KUKURYDZY (Ustilago maydis): objawy:-widoczne na nadziemnych częściach rosliny, czasem na korzeniach wyrastających nad pow ziemi w postaci guzowatych narosli róznego kształtu i wielkości – najbardziej atakowane są dolne międzywęźla i młode kolby, tw się duze narośle.(powstają w wyniku nadmiernego dzielenia się kom lub znacznego powiekszania się komórek)- narosla początkowo białe, pózniej ciemnieją a na końcu pękają i uwalniają czarną masę ustilospor. –początkowo maż nastepnie suche i pylące.- dojrzałe narosle jest okryte srebrzysto czarną błyszczącą błoną która tworzą obumarłe kom i strzepki grzybni,-kolby bywają czasem całkowicie zniszczone Patogen:Ustilago max dis. Zwalczanie: zaprawianie nasion preparatami działającymi powierzchniowo lub systemicznie zalecane jest wtedy gdy po raz pierwszy siejemy kukurydzę,- wyk do uprawy odmiany bardziej odporne,- lustracja plantacji – zbiór resztek roslin, - 4 letnia przerwa w uprawie kukurydzy na zainfekowanym polu. GŁOWNIA CEBULI (Urocystis cepulael) Występowanie i szkodliwość: -parogen poraża por, czosnek, jednak najbardziej groźny jest dla cebuli z siewu, --choroba występuje we wszystkich rejonach uprawy cebuli o klimacie umiarkowanym, gdzie gdzie odpowiednia wilgotność i temperatura gleby sprzyja rozwojowi grzyba, -lokalnie powoduje duże szkody – głównie na polach z uprawą cebuli kolejno przez kilka lat bez prawidłowego zmianowania, na skutek zakażenia gleby grzybnią, -grzyb niszczy siewki i silnie zmniejsza plon roślin, które przeżyły mimo zakażenia w okresie kiełkowania, -choroba ta jest trudna w zwalczaniu. Objawy chorobowe: -pierwsze objawy na liściach – w postaci ciemnych zgrubień, -nieco później na liściach siewek oraz na łuskach cebuli pojawiają się ołowianoszare smugi – z pod których po pęknięciu skórki wysypują się brunatnoczarne zadodniki grzyba, -większość porażonych siewek zamiera, tylko znikoma część roślin przeżywa chorobę, -chore rośliny nie osiągają normalnej wielkości, wytwarzają cebule z widocznymi strefowo podcieniami, oraz wydają słabe plony, -cebule takie źle się przechowują, przedwcześnie gniją, -grzyb silnbie poprzedza wschody. Profilaktyka i zwalczanie: -należy umożliwić szybkie kiełkowanie i wschody cebuli przed infekcją poprzez optymalny termin siewu do ogrzanej gleby, -wskazana jest przerwa w uprawie cebuli na polu (na glebach lżejszych co 3 lata, na glebach ciężkich co 4 lata), -na małych plancacjach usówać core rośliny cebuli przed pekaniem porażonych liści oraz zbierać i zniszczyć resztki po zbiorze, -na zakażonym polu można uprawiać cebule z rozsady lub dymkę, -przed siewem należy zaprawić nasiona cebuli, -ochrona chemiczna: Topsin M 70 WP, Vitavax 200 FS PENICYLIOZA – (Penicilium corymbiferum) Porażane rośliny: czosnek, zimowit, psiząb, szachownica, szafirek, śniedek, tygrysówka, szczawik, puszkinia, cebulica. Objawy: W początkowym okresie przechowywania objawy występują w miejscach uszkodzeń cebul, bulw i kłączy. Powstawanie i rozwój zgnilizny zależy od gatunku rośliny oraz warunków przechowywania. Porażone tkanki początkowo stają się miękkie, białawe o odcieniu seledynowym lub różowawym. Po pewnym czasie na porażonej powierzchni pojawia się charakterystyczny, zielononiebieski nalot składających się z trzonków konidialnych i zarodników grzyba. Przy wydłużającym się czasie przechowywania lub na tzw. Retardowanym materiale pojawiają się objawy infekcji na wyrastających zaczątkach (wierzchołkach) korzeni oraz rozpoczyna się zgnilizna tkanek zapasownośnych w najbliższym sąsiedztwie takich korzeni. Po sadzeniu cebulowych z takimi zgniliznami następuje dalszy rozwój choroby, nierzadko kończący się zamieraniem rolni w okresie wegetacji. Zapobieganie: Unikać uszkodzeń mechanicznych cebul, bulw i kłączy podczas wykopywania, transportu, czyszczenia oraz innych czynności.. Zaprawić materiał nasadzeniowy po oczyszczeniu, mocząc przez 30min. W zawiesinie Kaptanu zaw. 50 WP (1,5%). Jeśli cebule, bulwy lub kłącza zaprawiane są po zbiorze przeciwko fuzariozie, zabieg ten można pominąć. SINA PLEŚŃ JABŁEK (Pennicilium exspansum) Grzyby mitosporowe (anamorficzne) Klasa: Hyphomycetes Gatunek: Pennicilum expansum Występowanie i szkodliwość: Grzyb Pennicilium expansum wystepuje powszechnie na jabłkach i gruszkach. Najbardziej szkodliwy jest na zimowych odmianach jabłek. Rozwojowi choroby sprzyja zbyt wysoka wilgotność powietrza w przechowalni. Objawy chorobowe: Na dojrzałych owocach pojawiają się jasno-brunatne plamy gnilne. Miąższ owocu staje się miękki, wodnisty. Na powierzchnie plamy gnilnej wystepują początkowo białe małe; później zielonkawo niebieskie pylące poduszeczki. Porażone owoce mają charakterystyczny stęchły zapach pleśni. Etilogia: Pennicylium expansum występuje powszechnie w stadium konidialnym. Trzonki konidialne są niesymetrycznie rozgałęzione wzdłuż osi głównej. Konidia tworzą się w łańcuszkach na fialidach zwężonych w górnej części. Zarodniki konidialne są eliptyczne lub kuliste, drobne. Mokrą zgniliznę jabłek i gruszek mogą powodować także inne gatunki grzybów z rodzaju pennicilium. Rozwój choroby: Stadium workowe grzyba występuje bardzo rzadko i nie odgrywa zasadniczej roli w rozwoju choroby. Natomiast stadium konidialne występuje powszechnie w formie saprofitycznej, pasożytniczej. W przechowalniach choroba szerzy się głównie przez zarodniki unoszące się w powietrzu. Zakażenie następuje – przez uszkodzoną skórkę jabłek lub gruszek. Zarodniki konidialne – mogą przez długi czas przetrzymać niekorzystne warunki otoczenia Ogólne zasady ochrony roślin przed fuzariozami Fuzariozy są chorobami trudnymi do zwalczania. Częste porażenia nasion utrudniają odizolowanie roślin uprawnych od infekcji. W ochronie szczególnie ważne jest stosowanie metod kompleksowych. Z metod agrotechnicznych najważniejsze jest niszczenie źródel infekcji, przez dokładny zbiór roślin i uprawę gleby właściwie zmianowanie , a w uprawach szklarniowych przestrzeganie higieny, odkażenie podłoża i ścisłe zachowanie zasad wegetatywnego rozmnażania tylko zdrowych roślin. Liczne fuzariozy np. fuzarioza lnu opanowują najsilniej rośliny osłabione i dlatego staranna uprawa, a zwłaszcza ochrona gleby przed nadmiernym przesuszaniem , odgrywa bardzo dużą rolę w zapobieganiu tym chorobom. Z fungicydów dość dobre wyniki w zwalczaniu fuzarioz w szklarni dają związki benzimidazolowe, które stosowane do gleby, same lub w rotacji z tramem lub kaptamem częściowo hamują rozwój grzyba. Grzyby z rodzaju Fusarium przenoszone z nasionami mogą być zwalczane zaprawami tiramowymi. Zaprawy benzimidazolowe stosuje się także do odkażenia cebul roślin ozdobnych. Nadużywanie środków benzimidazolowych może spowodować uodpornienie się grzybów z rodzaju Fusarium na ich działanie. W Polsce stwierdzono już odporność Fusarium. Hodowla ma znaczne osiągnięci w ograniczeniu szkodliwości fuzarioz, zwłaszcza fuzaryjnego więdnięcia pomidora. Jednak zmienność tych grzybów , głównie mutacyjna i heterokariotyczna. Bardzo utrudnia trwałe rozwiązanie problemu ochrony roślin przed tymi chorobami Fuzariozy roślin - Fusarium Fuzariozy są jedną z najpowszechniejszych występujących i najbardziej szkodliwych grup patogenóe roślin. O ich szkodliwości decyduje liczba porażonych n gatunków roślin uprawnych , powszechne występowanie źródeł infekcji w glebie , rozmaitości rodzajów chorób i patogenez. Grzyby rodzaju fusarium powodują różne choroby roślin: Fuzaryjne więdnięcie: choroba typu tracheomikozy, zakażenie następuje przez włośniki lub uszkodzone starsze korzenie, po czym grzybnia przerasta przez korę korzeni i dostaje się do naczyń. Objaw więdnięcia a następnie zamierania roślin jest spowodowany częściowym zatykaniem naczyń. Ograniczenie drożności naczyń jest procesem złożonym, w którym rolę odgrywają grzybnia i tworzące się w naczyniach zarodniki, toksyny i enzymy pektolityczne. Fuzaryjne więdnięcie jest chorobą wystepującą w wysokiej temperaturze. Temperatura optymalna dla grzyba wynosi . C. wysokie wymagania termiczne powoduję że fuzariozy wyrządzają największe szkody w szklarniach zwłaszcza na pomidorach goździku chociaż znane są również ich formy na roślinach w polu, między innymi na łubinie, lnie grochu. W patogenezie fuzaryjnegon więdnięcia roślin dużą rolę odgrywają mikrikonidia tworzące się na grzybni rosnącej w naczyniach.. przemieszczają SIĘ ONE z prądem transpiracyjnym i docierają aż do wierzchołków organów roślin. W podobny sposób przemieszczają się toksyny wytwarzane przez grzybnię. Jedną z najlepiej poznanych jest lykomarazmina,. Porażenie naczyń powoduje w dalszym etapie choroby ich brunatnienie , wywołane ich polimeryzacją związków fenolowych i tworzenia się melanin nadając naczynią brunatne zabarwienie. Grzyby z rodzaju Fusarium jako patogeny roślin: etiologia fuzarioz roślin uprawnych bywa problemem trudnym do rozpoznania. Trudność ta wiąże się z podobieństwem gatunków do Fusarium na tym samym żywicielu. Przykładem chorób o złożonej etiologii są między innymi fuzariozy zbóż i fuzariozy grochu i innych roślinach motylkowych . Grzyby z rodzaju Fusarim powodują zarówno zgorzel przedwschodową jak i po wschodową, a także porażają nasiona niszcząc je, lub obniżając ich zdolność do kiełkowania oraz powodują skażenia mitotoksynami. Zgorzel łodyg, najczęściej podstawy lub ich przyziemnej części jest następstwem lokalnego porażenia roślin. Fusaryjna zgorzel łodyg występuje masowo na goździkach lub stanowi 1 z form fuzariozy pomidorów. Forma ta występuje również na licznych ozdobnych roślinach, m.in. na asrtach. Zgorzel podst. Łodyg pojawia się na starszych roślinach, często jako objaw towarzyszący fuzaryjnemu więdnięciu. Duże znaczenie w porażeniu roślin przez grzyby Fusarium mają nicienie pasożytujące na korzeniach roślin. Fuzaryjne gnicie organów roślin: w przeciwieństwie do zgnilizny mokrej, zgnilizna fuzarujna jest przeważnie sucha, przykłady zgnilizny fuzaryjnaj stanowi sucha zgnilizna ziemniaka i zgnilizna cebul roślin ozdobnych.	Verticiliozy różnych roślin (Verticullium spp) Verticliozy stanowią obok fuzarioz grupę najgroźniejszych chorób powodowanych przez grzyby żyjące w glebie. Ich szkodliwość wiąże się ze sposobem porażenia roślin w których opanowane zostały organy i tkanki biorące udział w pobieraniu i przewodzeniu wody oraz zawartych w nich składników mineralnych. Patogeny przenikają z gleby przez system korzeniowy do tkanki naczyniowej. Strzępki grzybni zatykają naczynia, wytwarzane toksyny są transportowane do części nadziemnych. Choroba objawia się nagłym lub powolnym postępującym więdnięciem. Szczególnie niebezpieczna jest dla roślin w lata chłodne i wilgotne. Grzyby z rodzaju Verticullium tworzą delikatną grzybnię wegetatywną która w glebie jest mało trwała. Oprócz grzybni wegetatywnej tworzą one grzybnię przetrwalnikową. Grzyby te tworzą również przetrwalnikową mikrosklerocję. Zarodniki konidialne są drobne jednokomórkowe, bezbarwne na trzonkach konidialnych. Zarodniki konidialne pojawiają się dopiero w końcowej fazie choroby na zamierających lub martwych organach roślin. Występowanie i szkodliwość: Verticiliozy są jedną z najpowszechniej występujących grup chorób roślin. Wiąże się to z bardzo dużym zakresem roślin żywicielskich oraz z powszechnym występowaniem w glebie gatunków verticilium. Są to typowe fakultatywne patogeny żyjące w glebie mogące porażać ponad 60 rodzajów roślin. Werticilioza jest chorobą: roślin zielnych, krzewów, drzew. Może stanowić poważny problem: - w uprawach warzyw (pomidor, papryka, chrzan) -roślin sadowniczych (truskawka) -roślin ozdobnych (chryzantema) -w nasadzeniach parkowych (klon, jesion) Choroba występuje w całym kraju, jej szkodliwość wiąże się ściśle z podatnością nie tylko gatunku ale i genotypu rośliny. Objawy-symptomy choroby: -postępujące od dołu ku górze więdnięcie i żółknięcie rośliny -zahamowanie rośliny -postępujące od brzegów i nerwów liści -żółknięcie -czerwienienie -brunatnienie tkanki -zaginanie i zasychanie porażonych blaszek -zamieranie roślin Porażenie może być jednostronne. Rośliny ,które nie zamierają całkowicie mają: -zdrobniałe kwiaty -nie rozwijające się -o zmienionej barwie U porażonych roślin grzybnia przerasta wszystkie naczynia. Bardzo rzadko pasożyt wytwarza na zewnątrz porażonych organów grzybnię, która jest nikła pajęczynowata. Cechą diagnostyczną jest zbrunatnienie wiązek naczyniowych w korzeniach i dolnych partiach łodyg , bez objawów na zewnątrz. Cechą etiologiczną jest stadium konidialne. Etiologia: Sprawcami werticiliozy naczyniowej mogą być gatunki grzybów: -Verticillium dahliae -Verticillium albo-artum -Verticillium vilmorinii Formą zarodnikowania tych strzępczaków są pojedyncze, rozgałęzione trzonki konidialne. Na końcach rozgałęzień powstają zarodniki konidialne. Powstają one pojedynczo, są elipsoidalne lub nieregularne cylindryczne, bezbarwne, głównie jednokomórkowe, czasami z jedną przegrodą. Zarodniki bywają zebrane w pozorne główki. Rozwój choroby: Formą przetrwalnikową grzyba Verticillium dahliae są mikrosklerocja, które mogą przebywać w glebie i zarodniki konidialne, powstające na trzonkach wyrosłych z mikrosklerocjów. Podobną funkcję pełnią chlamidospory Verticillium albo-atrum. Skolonizowana przez grzyb obumarłe czesci roslin żywicielskich znacznie zwiększają skazenie podloza i potencjal infekcyjny patogena. Ochrona: 1.Nabywanie wyłącznie zdrowego materialu siewnego i sadzoniowego . 2.dezynfekowanie podloza przed keazdym cyklem produkcyjnym w uprawach szklarniowych i pojemnikowych. 3. w uprawach w gruncie pozostaje stosowanie wlascviwego zmianowania. 4. rosliny chore usuwac wraz z Bryla ziemi i palic SREBRZYSTOŚĆ LISCI DRZEW OWOCOWYCH (Chondrosterum purpureum)- w Polsce powoduje straty w uprawie: sliwy, drzew pestkowych, jabłoni , nasadzenia parkowe topoli brzozy i buka. - choroba dprowadza do wyniszczenia drzew. Objawy:- srebrzystoszary lub ołowiany połysk na lisciach – na skutek działania toksyn produkowanych przez rozwijający się w drewnie grzyb skórka górnej pow. Blaszki liściowej łatwo oddziela się od miękiszu palisadowego, dostaje się tam powietrze co powoduje załamanie się swiatła i taki własnie wygląd lisci.- pojawia się biała zgnilizna drewna wywoływana przez rozwijający się grzyb – zniszczone drewno nie pełni swoich funkcji fizjologicznych a także jest mniej odporne mechanicznie(łatwo wyłamywane). – grzybnia przerasta do miękiszu korowego, staje się on gąbczasty a zewn. Warstwy zasychają i łuszczą się-„papierowatość kory”- u drzew zamierających pojawiają się fioletoworóżowe skórzaste utwory grzybni, owocniki grzyba.- powierzchnia ich jest początowo gładka pózniej pojawiają się na niej poziome pękniecia. Patogen: polska nazwa: skórniak purpurowy. Chondrostereum purpureum. Zwalczanie: -b.trudne – jeżeli chorują poj. Drzewa należy je wykarczowac i spalic –należy zabezpieczac rany po cięciu drzew pastą lub aerozolem zaw fungicyd. – przy porazeniu poj konarów należy je wyciąc a miejsce ciecia zabezpieczyc – należy ograniczyc ciecie i przeszczepianie drzew- narzędzia doo ciecia dezynfekowac. GŁOWNIA KUKURYDZY (Ustilago maydis): objawy:-widoczne na nadziemnych częściach rosliny, czasem na korzeniach wyrastających nad pow ziemi w postaci guzowatych narosli róznego kształtu i wielkości – najbardziej atakowane są dolne międzywęźla i młode kolby, tw się duze narośle.(powstają w wyniku nadmiernego dzielenia się kom lub znacznego powiekszania się komórek)- narosla początkowo białe, pózniej ciemnieją a na końcu pękają i uwalniają czarną masę ustilospor. –początkowo maż nastepnie suche i pylące.- dojrzałe narosle jest okryte srebrzysto czarną błyszczącą błoną która tworzą obumarłe kom i strzepki grzybni,-kolby bywają czasem całkowicie zniszczone Patogen:Ustilago max dis. Zwalczanie: zaprawianie nasion preparatami działającymi powierzchniowo lub systemicznie zalecane jest wtedy gdy po raz pierwszy siejemy kukurydzę,- wyk do uprawy odmiany bardziej odporne,- lustracja plantacji – zbiór resztek roslin, - 4 letnia przerwa w uprawie kukurydzy na zainfekowanym polu. GŁOWNIA CEBULI (Urocystis cepulael) Występowanie i szkodliwość: -parogen poraża por, czosnek, jednak najbardziej groźny jest dla cebuli z siewu, --choroba występuje we wszystkich rejonach uprawy cebuli o klimacie umiarkowanym, gdzie gdzie odpowiednia wilgotność i temperatura gleby sprzyja rozwojowi grzyba, -lokalnie powoduje duże szkody – głównie na polach z uprawą cebuli kolejno przez kilka lat bez prawidłowego zmianowania, na skutek zakażenia gleby grzybnią, -grzyb niszczy siewki i silnie zmniejsza plon roślin, które przeżyły mimo zakażenia w okresie kiełkowania, -choroba ta jest trudna w zwalczaniu. Objawy chorobowe: -pierwsze objawy na liściach – w postaci ciemnych zgrubień, -nieco później na liściach siewek oraz na łuskach cebuli pojawiają się ołowianoszare smugi – z pod których po pęknięciu skórki wysypują się brunatnoczarne zadodniki grzyba, -większość porażonych siewek zamiera, tylko znikoma część roślin przeżywa chorobę, -chore rośliny nie osiągają normalnej wielkości, wytwarzają cebule z widocznymi strefowo podcieniami, oraz wydają słabe plony, -cebule takie źle się przechowują, przedwcześnie gniją, -grzyb silnbie poprzedza wschody. Profilaktyka i zwalczanie: -należy umożliwić szybkie kiełkowanie i wschody cebuli przed infekcją poprzez optymalny termin siewu do ogrzanej gleby, -wskazana jest przerwa w uprawie cebuli na polu (na glebach lżejszych co 3 lata, na glebach ciężkich co 4 lata), -na małych plancacjach usówać core rośliny cebuli przed pekaniem porażonych liści oraz zbierać i zniszczyć resztki po zbiorze, -na zakażonym polu można uprawiać cebule z rozsady lub dymkę, -przed siewem należy zaprawić nasiona cebuli, -ochrona chemiczna: Topsin M 70 WP, Vitavax 200 FS PENICYLIOZA – (Penicilium corymbiferum) Porażane rośliny: czosnek, zimowit, psiząb, szachownica, szafirek, śniedek, tygrysówka, szczawik, puszkinia, cebulica. Objawy: W początkowym okresie przechowywania objawy występują w miejscach uszkodzeń cebul, bulw i kłączy. Powstawanie i rozwój zgnilizny zależy od gatunku rośliny oraz warunków przechowywania. Porażone tkanki początkowo stają się miękkie, białawe o odcieniu seledynowym lub różowawym. Po pewnym czasie na porażonej powierzchni pojawia się charakterystyczny, zielononiebieski nalot składających się z trzonków konidialnych i zarodników grzyba. Przy wydłużającym się czasie przechowywania lub na tzw. Retardowanym materiale pojawiają się objawy infekcji na wyrastających zaczątkach (wierzchołkach) korzeni oraz rozpoczyna się zgnilizna tkanek zapasownośnych w najbliższym sąsiedztwie takich korzeni. Po sadzeniu cebulowych z takimi zgniliznami następuje dalszy rozwój choroby, nierzadko kończący się zamieraniem rolni w okresie wegetacji. Zapobieganie: Unikać uszkodzeń mechanicznych cebul, bulw i kłączy podczas wykopywania, transportu, czyszczenia oraz innych czynności.. Zaprawić materiał nasadzeniowy po oczyszczeniu, mocząc przez 30min. W zawiesinie Kaptanu zaw. 50 WP (1,5%). Jeśli cebule, bulwy lub kłącza zaprawiane są po zbiorze przeciwko fuzariozie, zabieg ten można pominąć. SINA PLEŚŃ JABŁEK (Pennicilium exspansum) Grzyby mitosporowe (anamorficzne) Klasa: Hyphomycetes Gatunek: Pennicilum expansum Występowanie i szkodliwość: Grzyb Pennicilium expansum wystepuje powszechnie na jabłkach i gruszkach. Najbardziej szkodliwy jest na zimowych odmianach jabłek. Rozwojowi choroby sprzyja zbyt wysoka wilgotność powietrza w przechowalni. Objawy chorobowe: Na dojrzałych owocach pojawiają się jasno-brunatne plamy gnilne. Miąższ owocu staje się miękki, wodnisty. Na powierzchnie plamy gnilnej wystepują początkowo białe małe; później zielonkawo niebieskie pylące poduszeczki. Porażone owoce mają charakterystyczny stęchły zapach pleśni. Etilogia: Pennicylium expansum występuje powszechnie w stadium konidialnym. Trzonki konidialne są niesymetrycznie rozgałęzione wzdłuż osi głównej. Konidia tworzą się w łańcuszkach na fialidach zwężonych w górnej części. Zarodniki konidialne są eliptyczne lub kuliste, drobne. Mokrą zgniliznę jabłek i gruszek mogą powodować także inne gatunki grzybów z rodzaju pennicilium. Rozwój choroby: Stadium workowe grzyba występuje bardzo rzadko i nie odgrywa zasadniczej roli w rozwoju choroby. Natomiast stadium konidialne występuje powszechnie w formie saprofitycznej, pasożytniczej. W przechowalniach choroba szerzy się głównie przez zarodniki unoszące się w powietrzu. Zakażenie następuje – przez uszkodzoną skórkę jabłek lub gruszek. Zarodniki konidialne – mogą przez długi czas przetrzymać niekorzystne warunki otoczenia Ogólne zasady ochrony roślin przed fuzariozami Fuzariozy są chorobami trudnymi do zwalczania. Częste porażenia nasion utrudniają odizolowanie roślin uprawnych od infekcji. W ochronie szczególnie ważne jest stosowanie metod kompleksowych. Z metod agrotechnicznych najważniejsze jest niszczenie źródel infekcji, przez dokładny zbiór roślin i uprawę gleby właściwie zmianowanie , a w uprawach szklarniowych przestrzeganie higieny, odkażenie podłoża i ścisłe zachowanie zasad wegetatywnego rozmnażania tylko zdrowych roślin. Liczne fuzariozy np. fuzarioza lnu opanowują najsilniej rośliny osłabione i dlatego staranna uprawa, a zwłaszcza ochrona gleby przed nadmiernym przesuszaniem , odgrywa bardzo dużą rolę w zapobieganiu tym chorobom. Z fungicydów dość dobre wyniki w zwalczaniu fuzarioz w szklarni dają związki benzimidazolowe, które stosowane do gleby, same lub w rotacji z tramem lub kaptamem częściowo hamują rozwój grzyba. Grzyby z rodzaju Fusarium przenoszone z nasionami mogą być zwalczane zaprawami tiramowymi. Zaprawy benzimidazolowe stosuje się także do odkażenia cebul roślin ozdobnych. Nadużywanie środków benzimidazolowych może spowodować uodpornienie się grzybów z rodzaju Fusarium na ich działanie. W Polsce stwierdzono już odporność Fusarium. Hodowla ma znaczne osiągnięci w ograniczeniu szkodliwości fuzarioz, zwłaszcza fuzaryjnego więdnięcia pomidora. Jednak zmienność tych grzybów , głównie mutacyjna i heterokariotyczna. Bardzo utrudnia trwałe rozwiązanie problemu ochrony roślin przed tymi chorobami Fuzariozy roślin - Fusarium Fuzariozy są jedną z najpowszechniejszych występujących i najbardziej szkodliwych grup patogenóe roślin. O ich szkodliwości decyduje liczba porażonych n gatunków roślin uprawnych , powszechne występowanie źródeł infekcji w glebie , rozmaitości rodzajów chorób i patogenez. Grzyby rodzaju fusarium powodują różne choroby roślin: Fuzaryjne więdnięcie: choroba typu tracheomikozy, zakażenie następuje przez włośniki lub uszkodzone starsze korzenie, po czym grzybnia przerasta przez korę korzeni i dostaje się do naczyń. Objaw więdnięcia a następnie zamierania roślin jest spowodowany częściowym zatykaniem naczyń. Ograniczenie drożności naczyń jest procesem złożonym, w którym rolę odgrywają grzybnia i tworzące się w naczyniach zarodniki, toksyny i enzymy pektolityczne. Fuzaryjne więdnięcie jest chorobą wystepującą w wysokiej temperaturze. Temperatura optymalna dla grzyba wynosi . C. wysokie wymagania termiczne powoduję że fuzariozy wyrządzają największe szkody w szklarniach zwłaszcza na pomidorach goździku chociaż znane są również ich formy na roślinach w polu, między innymi na łubinie, lnie grochu. W patogenezie fuzaryjnegon więdnięcia roślin dużą rolę odgrywają mikrikonidia tworzące się na grzybni rosnącej w naczyniach.. przemieszczają SIĘ ONE z prądem transpiracyjnym i docierają aż do wierzchołków organów roślin. W podobny sposób przemieszczają się toksyny wytwarzane przez grzybnię. Jedną z najlepiej poznanych jest lykomarazmina,. Porażenie naczyń powoduje w dalszym etapie choroby ich brunatnienie , wywołane ich polimeryzacją związków fenolowych i tworzenia się melanin nadając naczynią brunatne zabarwienie. Grzyby z rodzaju Fusarium jako patogeny roślin: etiologia fuzarioz roślin uprawnych bywa problemem trudnym do rozpoznania. Trudność ta wiąże się z podobieństwem gatunków do Fusarium na tym samym żywicielu. Przykładem chorób o złożonej etiologii są między innymi fuzariozy zbóż i fuzariozy grochu i innych roślinach motylkowych . Grzyby z rodzaju Fusarim powodują zarówno zgorzel przedwschodową jak i po wschodową, a także porażają nasiona niszcząc je, lub obniżając ich zdolność do kiełkowania oraz powodują skażenia mitotoksynami. Zgorzel łodyg, najczęściej podstawy lub ich przyziemnej części jest następstwem lokalnego porażenia roślin. Fusaryjna zgorzel łodyg występuje masowo na goździkach lub stanowi 1 z form fuzariozy pomidorów. Forma ta występuje również na licznych ozdobnych roślinach, m.in. na asrtach. Zgorzel podst. Łodyg pojawia się na starszych roślinach, często jako objaw towarzyszący fuzaryjnemu więdnięciu. Duże znaczenie w porażeniu roślin przez grzyby Fusarium mają nicienie pasożytujące na korzeniach roślin. Fuzaryjne gnicie organów roślin: w przeciwieństwie do zgnilizny mokrej, zgnilizna fuzarujna jest przeważnie sucha, przykłady zgnilizny fuzaryjnaj stanowi sucha zgnilizna ziemniaka i zgnilizna cebul roślin ozdobnych.	Verticiliozy różnych roślin (Verticullium spp) Verticliozy stanowią obok fuzarioz grupę najgroźniejszych chorób powodowanych przez grzyby żyjące w glebie. Ich szkodliwość wiąże się ze sposobem porażenia roślin w których opanowane zostały organy i tkanki biorące udział w pobieraniu i przewodzeniu wody oraz zawartych w nich składników mineralnych. Patogeny przenikają z gleby przez system korzeniowy do tkanki naczyniowej. Strzępki grzybni zatykają naczynia, wytwarzane toksyny są transportowane do części nadziemnych. Choroba objawia się nagłym lub powolnym postępującym więdnięciem. Szczególnie niebezpieczna jest dla roślin w lata chłodne i wilgotne. Grzyby z rodzaju Verticullium tworzą delikatną grzybnię wegetatywną która w glebie jest mało trwała. Oprócz grzybni wegetatywnej tworzą one grzybnię przetrwalnikową. Grzyby te tworzą również przetrwalnikową mikrosklerocję. Zarodniki konidialne są drobne jednokomórkowe, bezbarwne na trzonkach konidialnych. Zarodniki konidialne pojawiają się dopiero w końcowej fazie choroby na zamierających lub martwych organach roślin. Występowanie i szkodliwość: Verticiliozy są jedną z najpowszechniej występujących grup chorób roślin. Wiąże się to z bardzo dużym zakresem roślin żywicielskich oraz z powszechnym występowaniem w glebie gatunków verticilium. Są to typowe fakultatywne patogeny żyjące w glebie mogące porażać ponad 60 rodzajów roślin. Werticilioza jest chorobą: roślin zielnych, krzewów, drzew. Może stanowić poważny problem: - w uprawach warzyw (pomidor, papryka, chrzan) -roślin sadowniczych (truskawka) -roślin ozdobnych (chryzantema) -w nasadzeniach parkowych (klon, jesion) Choroba występuje w całym kraju, jej szkodliwość wiąże się ściśle z podatnością nie tylko gatunku ale i genotypu rośliny. Objawy-symptomy choroby: -postępujące od dołu ku górze więdnięcie i żółknięcie rośliny -zahamowanie rośliny -postępujące od brzegów i nerwów liści -żółknięcie -czerwienienie -brunatnienie tkanki -zaginanie i zasychanie porażonych blaszek -zamieranie roślin Porażenie może być jednostronne. Rośliny ,które nie zamierają całkowicie mają: -zdrobniałe kwiaty -nie rozwijające się -o zmienionej barwie U porażonych roślin grzybnia przerasta wszystkie naczynia. Bardzo rzadko pasożyt wytwarza na zewnątrz porażonych organów grzybnię, która jest nikła pajęczynowata. Cechą diagnostyczną jest zbrunatnienie wiązek naczyniowych w korzeniach i dolnych partiach łodyg , bez objawów na zewnątrz. Cechą etiologiczną jest stadium konidialne. Etiologia: Sprawcami werticiliozy naczyniowej mogą być gatunki grzybów: -Verticillium dahliae -Verticillium albo-artum -Verticillium vilmorinii Formą zarodnikowania tych strzępczaków są pojedyncze, rozgałęzione trzonki konidialne. Na końcach rozgałęzień powstają zarodniki konidialne. Powstają one pojedynczo, są elipsoidalne lub nieregularne cylindryczne, bezbarwne, głównie jednokomórkowe, czasami z jedną przegrodą. Zarodniki bywają zebrane w pozorne główki. Rozwój choroby: Formą przetrwalnikową grzyba Verticillium dahliae są mikrosklerocja, które mogą przebywać w glebie i zarodniki konidialne, powstające na trzonkach wyrosłych z mikrosklerocjów. Podobną funkcję pełnią chlamidospory Verticillium albo-atrum. Skolonizowana przez grzyb obumarłe czesci roslin żywicielskich znacznie zwiększają skazenie podloza i potencjal infekcyjny patogena. Ochrona: 1.Nabywanie wyłącznie zdrowego materialu siewnego i sadzoniowego . 2.dezynfekowanie podloza przed keazdym cyklem produkcyjnym w uprawach szklarniowych i pojemnikowych. 3. w uprawach w gruncie pozostaje stosowanie wlascviwego zmianowania. 4. rosliny chore usuwac wraz z Bryla ziemi i palic SREBRZYSTOŚĆ LISCI DRZEW OWOCOWYCH (Chondrosterum purpureum)- w Polsce powoduje straty w uprawie: sliwy, drzew pestkowych, jabłoni , nasadzenia parkowe topoli brzozy i buka. - choroba dprowadza do wyniszczenia drzew. Objawy:- srebrzystoszary lub ołowiany połysk na lisciach – na skutek działania toksyn produkowanych przez rozwijający się w drewnie grzyb skórka górnej pow. Blaszki liściowej łatwo oddziela się od miękiszu palisadowego, dostaje się tam powietrze co powoduje załamanie się swiatła i taki własnie wygląd lisci.- pojawia się biała zgnilizna drewna wywoływana przez rozwijający się grzyb – zniszczone drewno nie pełni swoich funkcji fizjologicznych a także jest mniej odporne mechanicznie(łatwo wyłamywane). – grzybnia przerasta do miękiszu korowego, staje się on gąbczasty a zewn. Warstwy zasychają i łuszczą się-„papierowatość kory”- u drzew zamierających pojawiają się fioletoworóżowe skórzaste utwory grzybni, owocniki grzyba.- powierzchnia ich jest początowo gładka pózniej pojawiają się na niej poziome pękniecia. Patogen: polska nazwa: skórniak purpurowy. Chondrostereum purpureum. Zwalczanie: -b.trudne – jeżeli chorują poj. Drzewa należy je wykarczowac i spalic –należy zabezpieczac rany po cięciu drzew pastą lub aerozolem zaw fungicyd. – przy porazeniu poj konarów należy je wyciąc a miejsce ciecia zabezpieczyc – należy ograniczyc ciecie i przeszczepianie drzew- narzędzia doo ciecia dezynfekowac. GŁOWNIA KUKURYDZY (Ustilago maydis): objawy:-widoczne na nadziemnych częściach rosliny, czasem na korzeniach wyrastających nad pow ziemi w postaci guzowatych narosli róznego kształtu i wielkości – najbardziej atakowane są dolne międzywęźla i młode kolby, tw się duze narośle.(powstają w wyniku nadmiernego dzielenia się kom lub znacznego powiekszania się komórek)- narosla początkowo białe, pózniej ciemnieją a na końcu pękają i uwalniają czarną masę ustilospor. –początkowo maż nastepnie suche i pylące.- dojrzałe narosle jest okryte srebrzysto czarną błyszczącą błoną która tworzą obumarłe kom i strzepki grzybni,-kolby bywają czasem całkowicie zniszczone Patogen:Ustilago max dis. Zwalczanie: zaprawianie nasion preparatami działającymi powierzchniowo lub systemicznie zalecane jest wtedy gdy po raz pierwszy siejemy kukurydzę,- wyk do uprawy odmiany bardziej odporne,- lustracja plantacji – zbiór resztek roslin, - 4 letnia przerwa w uprawie kukurydzy na zainfekowanym polu. GŁOWNIA CEBULI (Urocystis cepulael) Występowanie i szkodliwość: -parogen poraża por, czosnek, jednak najbardziej groźny jest dla cebuli z siewu, --choroba występuje we wszystkich rejonach uprawy cebuli o klimacie umiarkowanym, gdzie gdzie odpowiednia wilgotność i temperatura gleby sprzyja rozwojowi grzyba, -lokalnie powoduje duże szkody – głównie na polach z uprawą cebuli kolejno przez kilka lat bez prawidłowego zmianowania, na skutek zakażenia gleby grzybnią, -grzyb niszczy siewki i silnie zmniejsza plon roślin, które przeżyły mimo zakażenia w okresie kiełkowania, -choroba ta jest trudna w zwalczaniu. Objawy chorobowe: -pierwsze objawy na liściach – w postaci ciemnych zgrubień, -nieco później na liściach siewek oraz na łuskach cebuli pojawiają się ołowianoszare smugi – z pod których po pęknięciu skórki wysypują się brunatnoczarne zadodniki grzyba, -większość porażonych siewek zamiera, tylko znikoma część roślin przeżywa chorobę, -chore rośliny nie osiągają normalnej wielkości, wytwarzają cebule z widocznymi strefowo podcieniami, oraz wydają słabe plony, -cebule takie źle się przechowują, przedwcześnie gniją, -grzyb silnbie poprzedza wschody. Profilaktyka i zwalczanie: -należy umożliwić szybkie kiełkowanie i wschody cebuli przed infekcją poprzez optymalny termin siewu do ogrzanej gleby, -wskazana jest przerwa w uprawie cebuli na polu (na glebach lżejszych co 3 lata, na glebach ciężkich co 4 lata), -na małych plancacjach usówać core rośliny cebuli przed pekaniem porażonych liści oraz zbierać i zniszczyć resztki po zbiorze, -na zakażonym polu można uprawiać cebule z rozsady lub dymkę, -przed siewem należy zaprawić nasiona cebuli, -ochrona chemiczna: Topsin M 70 WP, Vitavax 200 FS PENICYLIOZA – (Penicilium corymbiferum) Porażane rośliny: czosnek, zimowit, psiząb, szachownica, szafirek, śniedek, tygrysówka, szczawik, puszkinia, cebulica. Objawy: W początkowym okresie przechowywania objawy występują w miejscach uszkodzeń cebul, bulw i kłączy. Powstawanie i rozwój zgnilizny zależy od gatunku rośliny oraz warunków przechowywania. Porażone tkanki początkowo stają się miękkie, białawe o odcieniu seledynowym lub różowawym. Po pewnym czasie na porażonej powierzchni pojawia się charakterystyczny, zielononiebieski nalot składających się z trzonków konidialnych i zarodników grzyba. Przy wydłużającym się czasie przechowywania lub na tzw. Retardowanym materiale pojawiają się objawy infekcji na wyrastających zaczątkach (wierzchołkach) korzeni oraz rozpoczyna się zgnilizna tkanek zapasownośnych w najbliższym sąsiedztwie takich korzeni. Po sadzeniu cebulowych z takimi zgniliznami następuje dalszy rozwój choroby, nierzadko kończący się zamieraniem rolni w okresie wegetacji. Zapobieganie: Unikać uszkodzeń mechanicznych cebul, bulw i kłączy podczas wykopywania, transportu, czyszczenia oraz innych czynności.. Zaprawić materiał nasadzeniowy po oczyszczeniu, mocząc przez 30min. W zawiesinie Kaptanu zaw. 50 WP (1,5%). Jeśli cebule, bulwy lub kłącza zaprawiane są po zbiorze przeciwko fuzariozie, zabieg ten można pominąć. SINA PLEŚŃ JABŁEK (Pennicilium exspansum) Grzyby mitosporowe (anamorficzne) Klasa: Hyphomycetes Gatunek: Pennicilum expansum Występowanie i szkodliwość: Grzyb Pennicilium expansum wystepuje powszechnie na jabłkach i gruszkach. Najbardziej szkodliwy jest na zimowych odmianach jabłek. Rozwojowi choroby sprzyja zbyt wysoka wilgotność powietrza w przechowalni. Objawy chorobowe: Na dojrzałych owocach pojawiają się jasno-brunatne plamy gnilne. Miąższ owocu staje się miękki, wodnisty. Na powierzchnie plamy gnilnej wystepują początkowo białe małe; później zielonkawo niebieskie pylące poduszeczki. Porażone owoce mają charakterystyczny stęchły zapach pleśni. Etilogia: Pennicylium expansum występuje powszechnie w stadium konidialnym. Trzonki konidialne są niesymetrycznie rozgałęzione wzdłuż osi głównej. Konidia tworzą się w łańcuszkach na fialidach zwężonych w górnej części. Zarodniki konidialne są eliptyczne lub kuliste, drobne. Mokrą zgniliznę jabłek i gruszek mogą powodować także inne gatunki grzybów z rodzaju pennicilium. Rozwój choroby: Stadium workowe grzyba występuje bardzo rzadko i nie odgrywa zasadniczej roli w rozwoju choroby. Natomiast stadium konidialne występuje powszechnie w formie saprofitycznej, pasożytniczej. W przechowalniach choroba szerzy się głównie przez zarodniki unoszące się w powietrzu. Zakażenie następuje – przez uszkodzoną skórkę jabłek lub gruszek. Zarodniki konidialne – mogą przez długi czas przetrzymać niekorzystne warunki otoczenia Ogólne zasady ochrony roślin przed fuzariozami Fuzariozy są chorobami trudnymi do zwalczania. Częste porażenia nasion utrudniają odizolowanie roślin uprawnych od infekcji. W ochronie szczególnie ważne jest stosowanie metod kompleksowych. Z metod agrotechnicznych najważniejsze jest niszczenie źródel infekcji, przez dokładny zbiór roślin i uprawę gleby właściwie zmianowanie , a w uprawach szklarniowych przestrzeganie higieny, odkażenie podłoża i ścisłe zachowanie zasad wegetatywnego rozmnażania tylko zdrowych roślin. Liczne fuzariozy np. fuzarioza lnu opanowują najsilniej rośliny osłabione i dlatego staranna uprawa, a zwłaszcza ochrona gleby przed nadmiernym przesuszaniem , odgrywa bardzo dużą rolę w zapobieganiu tym chorobom. Z fungicydów dość dobre wyniki w zwalczaniu fuzarioz w szklarni dają związki benzimidazolowe, które stosowane do gleby, same lub w rotacji z tramem lub kaptamem częściowo hamują rozwój grzyba. Grzyby z rodzaju Fusarium przenoszone z nasionami mogą być zwalczane zaprawami tiramowymi. Zaprawy benzimidazolowe stosuje się także do odkażenia cebul roślin ozdobnych. Nadużywanie środków benzimidazolowych może spowodować uodpornienie się grzybów z rodzaju Fusarium na ich działanie. W Polsce stwierdzono już odporność Fusarium. Hodowla ma znaczne osiągnięci w ograniczeniu szkodliwości fuzarioz, zwłaszcza fuzaryjnego więdnięcia pomidora. Jednak zmienność tych grzybów , głównie mutacyjna i heterokariotyczna. Bardzo utrudnia trwałe rozwiązanie problemu ochrony roślin przed tymi chorobami Fuzariozy roślin - Fusarium Fuzariozy są jedną z najpowszechniejszych występujących i najbardziej szkodliwych grup patogenóe roślin. O ich szkodliwości decyduje liczba porażonych n gatunków roślin uprawnych , powszechne występowanie źródeł infekcji w glebie , rozmaitości rodzajów chorób i patogenez. Grzyby rodzaju fusarium powodują różne choroby roślin: Fuzaryjne więdnięcie: choroba typu tracheomikozy, zakażenie następuje przez włośniki lub uszkodzone starsze korzenie, po czym grzybnia przerasta przez korę korzeni i dostaje się do naczyń. Objaw więdnięcia a następnie zamierania roślin jest spowodowany częściowym zatykaniem naczyń. Ograniczenie drożności naczyń jest procesem złożonym, w którym rolę odgrywają grzybnia i tworzące się w naczyniach zarodniki, toksyny i enzymy pektolityczne. Fuzaryjne więdnięcie jest chorobą wystepującą w wysokiej temperaturze. Temperatura optymalna dla grzyba wynosi . C. wysokie wymagania termiczne powoduję że fuzariozy wyrządzają największe szkody w szklarniach zwłaszcza na pomidorach goździku chociaż znane są również ich formy na roślinach w polu, między innymi na łubinie, lnie grochu. W patogenezie fuzaryjnegon więdnięcia roślin dużą rolę odgrywają mikrikonidia tworzące się na grzybni rosnącej w naczyniach.. przemieszczają SIĘ ONE z prądem transpiracyjnym i docierają aż do wierzchołków organów roślin. W podobny sposób przemieszczają się toksyny wytwarzane przez grzybnię. Jedną z najlepiej poznanych jest lykomarazmina,. Porażenie naczyń powoduje w dalszym etapie choroby ich brunatnienie , wywołane ich polimeryzacją związków fenolowych i tworzenia się melanin nadając naczynią brunatne zabarwienie. Grzyby z rodzaju Fusarium jako patogeny roślin: etiologia fuzarioz roślin uprawnych bywa problemem trudnym do rozpoznania. Trudność ta wiąże się z podobieństwem gatunków do Fusarium na tym samym żywicielu. Przykładem chorób o złożonej etiologii są między innymi fuzariozy zbóż i fuzariozy grochu i innych roślinach motylkowych . Grzyby z rodzaju Fusarim powodują zarówno zgorzel przedwschodową jak i po wschodową, a także porażają nasiona niszcząc je, lub obniżając ich zdolność do kiełkowania oraz powodują skażenia mitotoksynami. Zgorzel łodyg, najczęściej podstawy lub ich przyziemnej części jest następstwem lokalnego porażenia roślin. Fusaryjna zgorzel łodyg występuje masowo na goździkach lub stanowi 1 z form fuzariozy pomidorów. Forma ta występuje również na licznych ozdobnych roślinach, m.in. na asrtach. Zgorzel podst. Łodyg pojawia się na starszych roślinach, często jako objaw towarzyszący fuzaryjnemu więdnięciu. Duże znaczenie w porażeniu roślin przez grzyby Fusarium mają nicienie pasożytujące na korzeniach roślin. Fuzaryjne gnicie organów roślin: w przeciwieństwie do zgnilizny mokrej, zgnilizna fuzarujna jest przeważnie sucha, przykłady zgnilizny fuzaryjnaj stanowi sucha zgnilizna ziemniaka i zgnilizna cebul roślin ozdobnych.