Literatura:

• „Nowe spojrzenie na starą planetę”, von Andel, 1997.

• „Procesy kształtujące powietrznię Ziemi”, Alen Ph. A., PWN, 2000.

• „Przewodnik do ćwiczeń z geologii”, Czubla, Mizerski, Świerczewska-Gładysz, PWN, 2004.

• „Podstawy geologii”, Radlicz-Ruhlowa, Wiśniewska-Żelichowska, 1988.

• „Historia Ziemi”, Stanley, PWN, 2001.

Geologia – jedna z nauk o Ziemi

Nauki geologiczne:

• Dyscypliny podstawowe – badania dla celów poznawczych

• Dyscypliny stosowane – badania dla celów użytkowych

Dyscypliny podstawowe:

• Mineralogia – nauka o minerałach, kryształach

• Petrologia – nauka o skałach

• Sedymentologia – nauka o procesach, które tworzą skały

• Tektonika – nauka o ruchach w obrębie skorupy ziemskiej

• Paleontologia – nauka o skamieniałościach

Dyscypliny stosowane:

• Geologia złóż – rozmieszczenie i lokalizacja złóż

• Geologia inżynierska

• Kartografia geologiczna – mapy geologiczne

• Hydrogeologia – wody podziemne

Składniki Układu Słonecznego:

• Słońce

• Planety

• Planetoidy

• Komety

• Meteoroidy

Słońce:

• Stanowi 99,9% masy całego Układu Słonecznego

• Jest gwiazdą z „ciągu głównego”

• Ciepło Słońca pochodzi z reakcji termojądrowej, polegającej na przemianie helu w wodór

• Emituje wiatr słoneczny, przed którym Ziemię ochrania magnetosfera

Podział planet:

• Względem orbity Ziemi:

  • Wewnętrzne: Merkury, Wenus

  • Zewnętrzne: Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun

• Względem wielkości, budowy, składu chemicznego:

  • Grupa ziemska – podobny skład chemiczny, minerały, atmosfera, stała powierzchniowa, wewnętrzna budowa warstwowa: skorupa, płaszcz, jądro; Merkury, Wenus, Ziemia, Mars

  • Grupa jowiszowa – duża masa, duży rozmiar, znaczna zawartość H, He, gęsta atmosfera, szybki ruch obrotowy: Jowisz, Saturn, Uran, Neptun

Planetoidy – zespół ciał skalnych zlokalizowanych pomiędzy orbitą Marsa, a Jowisza:

• Rozmiar mniejszy niż 100km średnicy

• Materiał skalny

Komety – małe ciała niebieskie poruszające się w przestrzeni kosmicznej:

• Kilka – kilkadziesiąt kilometrów średnicy

• Skład: lód, dwutlenek węgla, amoniak, metan

• Posiadają wydłużone orbity

• W pobliżu Słońca podgrzewa się i powstaje widoczny, charakterystyczny warkocz

• Pochodzą z chmury Oorta

Meteoroidy – najmniejsze ciała niebieskie poruszające się chaotycznie w przestrzeni kosmicznej:

• Najmniejsze obiekty w Układzie Słonecznym

• Bryły skalne lub drobiny pyłu

• Meteor – zjawisko świetlne na niebie

• Meteoryt – dociera do powierzchni Ziemi i może zostawić krater

Osiem niewielkich kraterów w okolicach Poznania

Powstanie Układu Słonecznego:

• Słońce i planety mają wiele cech wspólnych:

  • Drogi obiegu zbliżone do okręgów, ten tam kierunek obiegu

  • Słońce obraca się dookoła osi w tym samym kierunku co większość planet

• Słońce i planety powstają jednocześnie ok. 5 mld lat temu

• Ta sama chmura tworzyła Słońce i planety

• Proces formowania Ziemi do obecnych rozmiarów trwał około 100 mln lat

Hipotezy powstania Układu Słonecznego:

• Buffon – 1745r. Układ planetarny powstał wskutek bliskiego zetknięcia się Słońca z innym ciałem niebieskim (np.: kometą)

• Immanuel Kant – 1755r. Słońce wraz z planetami powstało samoistnie przez kondensację pierwotnie rozproszonej materii

• Laplace – 1796r. Układ Słoneczny powstał z atmosfery otaczającej pierwotnie Słońce. Mgławica ta stygła i kurczyła się. W wyniku działania siły odśrodkowej, jej materia skupiła się w pasie równikowym

Słońca, a następnie rozpadłą się na pierścienie, z których uformowały się planety

• Jeans – Jeffreys – 1920r. Hipoteza przepływowa – Układ planetarny powstał na skutek przejścia w pobliżu Słońca innej gwiazdy, której przyciąganie spowodowało, że ze Słońca został wyrzucony wrzecionowaty obłok gazu, z którego uformowały się planety. Ta teoria jest sprzeczna z zasadami zachowania energii