Procesy pomagmowe:

• Proces krystalizacji prowadzi do zmiany składu chemicznego magmy (wzbogaconej w składniki lotne), głównie para wodna oraz CO₂, O, SO₂, Cl, F, Be, Li – resztki pomagmowe

• Krystalizacja z resztek pomagmowych – początek procesów pomagmowych

1. Etap pegmatytowy:

• Temperatura 800 – 600^oC

• Stop magmowy wzbogacony w składniki lotne

• Ruchliwy

• Magma wnika w otaczające skały w postaci żył – powstają skały żyłowe (grubokrystaliczne)

• Minerały zawierają Li, Be, F i np. turmaliny

1. Etap pneumatoliczny:

• Temperatura 600 – 400^oC

• Przegrzane składniki lotne uzyskują przewagę ilościową nad stopem, oddzielają się od niego i wnikają w otaczające skały. Wraz z nimi unoszone są z parą wodną niektóre metale np. Sn, Au, Ag, Mo, Cu, Zn, Bi tworząc złoża

1. Etap hydrotermalny:

• Temperatura < 400^oC

• Para wodna ulega skropleniu, powstają gorące roztwory związków hydrotermalnych. Zawierają one wyługowane z magmy różne składniki mineralne, które tworzą żyły kruszconośne, np. siarczki

Formy skał magmowych:

1. Wulkanity (na powierzchni)

2. Plutonity (pod ziemią):

   1. Batolit – górna powierzchnia zbiornika magmowego

   2. Dajka (żyła) – przecina struktury

   3. Sill – żyła pokładowa

   4. Lakolit – wpycha się między warstwy

Wulkanizm – zjawisko wulkaniczne polegające na wydobywaniu się z głębi Ziemi:

• Lawy

• Materiałów piroklastycznych

• Gazów

Lawa:

• Stan ciekły (skład jak magma)

• Temperatura 1000-1200^oC

• Typy:

  • Bazaltowa

  • Andezytowa

  • Riolitowa

• Lawa zasadowa – mało SiO₂, Fe, Mg

• Lawa kwaśna – dużo SiO₂, Al, Ca, Na

• Lawa w stosunku do magmy jest wzbogacona w składniki lotne.

Cechy lawy:

• Lepkość – zdolność do płynięcia; zależy czy erupcja będzie spokojna czy katastrofalna

• Gazy wulkaniczne:

  • Para wodna

  • H₂S, Cl, SO₂, CO₂, HCl, CH₄,H

• Materiał piroklastyczny – produkty wybuchu będące w stanie stałym, w zależności od wielkości (frakcji) wyróżniamy:

  • Popiół i piaski wulkaniczne:

    • Wezuwiusz:

      • w czasie wybuchu w 1906r. wyrzucał w powietrze na wysokość 100m bomby o ciężarze kilku ton

      • popioły dotarły do Bałtyku

    • Krakatau:

      • wybuch w 1883r.

      • kawałki wielkości pięści do 80km od krateru

      • popioły wulkaniczne na odległość 2500km

      • najdrobniejsze pyły dotarły do wysokości 50km

  • Lapilli

  • Bomby wulkaniczne

  • Spływ piroklastyczny:

    • Może towarzyszyć wybuchowi wulkanu

    • Jest to gorąca chmura – mieszanina, pyłów, a nawet bomb wulkanicznych z parą wodną i gazem

    • Do kilkuset stopni Celsjusza

      • Mount Pelée (na Martynice)

        • zabił 26 000 w kilka minut

  • Lahar (słowo indonezyjskie):

    • Gwałtowny spływ błota i rumoszu skalnego ze stoku wulkanicznego

    • Związany z działalnością wulkaniczną

      • Nevado del Ruiz:

        • Kolumbia

        • Wybuch w 1985r.

        • Erupcja roztopiła śnieg na stożku

      • Mount St. Helens:

        • Wybuch w 1980r.

        • Jedna z pierwszych przewidywanych przez służby wulkanologiczne

Skały pochodzenia wulkanicznego:

• Skały magmowe wylewne:

  • Struktury: porfirowa, afanitowa, szklista

  • Tekstury: porowata, gąbczasta, fluidalna, bezładna

• Skały piroklastyczne – konsolidacja popiołów, piasków i bomb

Pumeks – strzępy kwaśnej lawy o dużej lepkości wyrzucanej podczas wybuchu w powietrze

Porfir bezkwarcowy – np. na Wezuwiuszu

Tuf wulkaniczne – skała piroklastyczna (zwięzła) powstała z nagromadzenia stałych składników pochodzących z wybuchu wulkanu (głównie piasków i popiołów)