APARATY ORTODONTYCZNE

Obecnie dostępnych jest bardzo wiele rodzajów aparatów ortodontycznych, ale ogólnie dzielą się na dwa typy: ruchome i stałe.

Typ zastosowanego aparatu ortodontycznego zależy od rodzaju wady, wieku pacjenta, higieny. Leczenie ortodontyczne służy nie tylko zachowaniu zdrowia zębów, przyzębia, stawów skroniowo-żuchwowych ale także dobremu samopoczuciu (komfortowi jamy ustnej), niwelowaniu niektórych wad wymowy, estetycznemu wyglądowi uśmiechu, a nawet modzie.

Aparat ortodontyczny ruchomy czyli zdejmowany

Jest to typ aparatu, który pacjent może zdejmować samodzielnie. Noszony jest stosownie do wskazań lekarza, przeważnie ok. kilkunastu godzin na dobę. Tradycyjny aparat składa się z akrylowej płyty i drutów. Może zawierać elementy dodatkowe takie jak 1. - śruba, 2.- sprężyna. Ten typ aparatu szczególnie jest polecany w leczeniu dzieci i młodzieży.

.Płytka Schwarza

Płytka Schwarza to aparat wyjmowany, aktywizujący wzrost kości na szerokość, dzięki czemu poszerza górne i dolne łuki zębowe. Tego typu leczenie można zastosować przed zakończeniem skoku wzrostowego dziecka. Ortodonta decyduje o regulacji płytki, zależnie od postępów leczenia

Aktywator

Aktywator jest metodą wczesnego leczenia ortodontycznego. To aparat ruchomy umożliwiający przesunięcie wyżynających zębów do wskazanych miejsc w łukach zębowych (wykorzystuje do tego naturalną siłę mięśni pacjenta) i ukształtowanie prawidłowego zgryzu. Równie istotne jest to, że takie wczesne leczenie to profilaktyka wystąpienia wad w przyszłości.

Twin Block

Aparat Twin Block tworzą dwie płytki, górna i dolna, z których jedna dopasowana jest do szczęki, druga – do żuchwy. Działają razem, aby korygować zgryz i przesunąć żuchwę do przodu. Aby osiągnąć zamierzony efekt, pacjent powinien nosić aparat nieustannie, jedynie z przerwami na mycie zębów i czyszczenie aparatu. Również uprawianie dynamicznych sportów jest wskazaniem do jego wyjęcia.

Pacjenci często zgłaszają zwiększone ilości śliny oraz pewne utrudnienia w artykulacji. Niezmiernie ważne jest, aby po każdym posiłku umyć dokładnie aparat i zęby. To bardzo istotna reguła przy stosowaniu aparatów wyjmowanych – czysty aparat na czyste zęby

Trainer™

U dzieci, które mają jeszcze zęby mleczne, często stosuje się aparaty PRE-Orthodontic TRAINER™. Dziecko powinno go założyć na całą noc i jedną godzinę w ciągu dnia przy zamkniętych ustach. Leczenie polega na oddziaływaniu na mięśnie jamy ustnej, co wpływa na poprawę kształtu łuku zębowego i prawidłowe ustawienie zębów (większość standardowych aparatów działa przez nacisk wprost na zęby i wyrostek zębodołowy).

Expander lub Hyrax

Aparaty te zalecane są tym pacjentom, u których szczęka jest zbyt wąska w stosunku do żuchwy lub kiedy górne zęby są zbyt mocno stłoczone. Umożliwia poszerzenie szczęki (poprzez stopniowe rozkręcanie aparatu) i rozluźnia szew podniebienny.

Płytka Hassa

Płytka Hassa działa w sposób zbliżony do aparatu Hyrax – służy do poszerzenia górnego łuku zębowego. Od aparatów Hyrax i Expander odróżniają ją dodatkowe elementy

Pendulum

Pendulum to aparat stały, mocowany do zębów przedtrzonowych, stosowany do dystalizacji, czyli przemieszczenia zębów trzonowych do tyłu. Pacjent nosi aparat przez około 3-6 miesięcy (czasem do 9 miesięcy). Pendulum może powodować pewne problemy z poprawną wymową i ból przesuwanych zębów. Przy stosowaniu tego aparatu bardzo duże znaczenie ma staranna higiena jamy ustnej oraz przestrzeganie zaleconej diety (np. rezygnacja z gumy do żucia i ciągnących cukierków oraz pokarmów twardych). Zalecane jest także częste płukanie ust płynami antyseptycznymi.

Quad Helix

Aparat Quad Helix mocowany jest do górnych zębów trzonowych za pomocą dwóch pierścieni oraz dwóch lub czterech sprężyn. Elementy te rozszerzają łuk zębowy, aby zrobić miejsce stłoczonym zębom. Quad Helix najczęściej wykonany jest ze stali nierdzewnej. Ortodonci stosują go w uzębieniu mieszanym lub stałym.

Aparaty typu Clear Aligner

Metoda korygowania wad zgryzu przy pomocy indywidualnie projektowanych i dopasowanych przezroczystych nakładek. Leczenie polega na stosowaniu sekwencji szyn (miękka, średnia, twarda) zmienianych co miesiąc. Jest szczególnie polecana w leczeniu pacjentów dorosłych.

Zalety:

• dyskretne (mało widoczne, przezroczyste)

• możliwe do wyjęcia w każdej chwili (posiłek, ważna rozmowa, impreza)

• higieniczne (zdejmowane do posiłków, mycia zębów)

• estetyczne (poprawiają wygląd zębów już po założeniu, sprawiając, że uśmiech jest pełniejszy i jaśniejszy)

• wygodne (nie zawierają wystających elementów, które mogą ranić śluzówkę)

• leczenie może być modyfikowane na każdym etapie

• antyalergiczne (wykonane z biokompatybilnego materiału, mogą być stosowane u alergików)

• bezawaryjne (prosta konstrukcja sprawia, że nie ma się co popsuć)

• atrakcyjne cenowo (koszty równomiernie rozkładają się w czasie)

Wady:

• efekty leczenia zależą od sumienności pacjenta

• może być stosowany do wybranej grupy wad

Po rozpoznaniu zalet i wad uważa się, że zalecany jest dla pacjentów, którzy z jakiś powodów (estetyka, wygoda, cena) nie założyli stałego aparatu a chcą poprawić wygląd swoich zębów. Doświadczenie pokazuje, że najbardziej doceniane są przez zapracowanych dorosłych, którzy nie chcą eksponować leczenia ortodontycznego.

Technikę leczenia ilustruje poniższy film:

W naszym gabinecie szyny Clear Aligner wykonywane są przez licencjowanego technika na materiałach firmy Scheu-Dental.

Leczenie aparatem Clear Aligner jest metodą nową. Czas pokaże na ile stanie się uznaną alternatywą wobec tradycyjnych technik w pełni poznanych i udokumentowanych.

Aparat ortodontyczny stały

Aparat ortodontyczny stały jest naklejony specjalnym klejem na zęby przez cały czas leczenia.

	1. Zamki: mogą być metalowe (także w wersji dla alergików) lub kosmetyczne (białe, kryształowe) 2. Ligatury: elementy elastyczne wymieniane przy każdej wizycie, dostępne we wszystkich kolorach 3. Łuk: element wymieniany kilka razy w trakcie leczenia

 

Zamki ortodontyczne

Różnorodność dostępnych na rynku zamków jest ogromna. W naszym gabinecie stosowane są zamki metalowe (różne typy) i kosmetyczne (różne typy, np.: zamki ceramiczne, kryształowe, szafirowe, plastikowe).

Rodzaj zamka	Główne cechy zamka
Micro sprint	-komfort pacjenta -niewielkie rozmiary i gładkie powierzchnie -elegancki i dyskretny wygląd
metalowe	-wykonane ze stali nierdzewnej – wysoka trwałość materiału -niewielkie rozmiary, niski profil zamka -wysoka estetyka i komfort -podstawa zamka wykonana z mikrosiateczki gwarantuje doskonale przyleganie a jednocześnie łatwość zdjęcia zamka po zakończeniu leczenia
antyalergiczne	-materiały wykorzystane do wykonania zamka nie zawierają niklu
Kompozytowo-ceramiczne	-estetyczne właściwości -niewielkie wymiary -stosowane na niewielkie wady ortodontyczne
ceramiczne	-kolor zbliżony do naturalnego koloru zębów -doskonała estetyka -bardzo duża wytrzymałość i efektywność leczenia -siły tarcia identyczne jak w zamkach metalowych -łatwy i bezpieczny sposób odklejania zamka
Szafirowe (kryształowe)	-wykonane z monokrystalicznego szafiru -całkowita przezroczystość daje naturalny wygląd -gładka powierzchnia i zaokrąglone kontury skrzydełek zamka dają max. Komfort -bardzo dobre parametry techniczne z minimalnym tarciem

Aparaty pomocnicze wspomagające leczenie ortodontyczne

1. Pendex - to aparat stały mocowany do powierzchni żujących zębów przedtrzonowych oraz pierwszych trzonowców stałych. Służy do dystalizacji (cofania) pierwszych trzonowców stałych górnych celem uzyskania prawidłowego zwarcia w odcinkach bocznych łuków zębowych oraz rozładowania stłoczenia w odcinku przednim szczęki. W typowym przebiegu leczenia powinien być stosowany min. 5mscy.

2. Płytka Nance’a - służy do wzmocnienia zakotwienia pierwszych trzonowców stałych. Poprzez jego aktywację można uzyskać również niewielkie poszerzenie łuku zębowego i rotację trzonowców. Aparat wykonany jest z okrągłego drutu, który na wysokości poprzecznych fałdów podniebiennych zagina się i wchodzi do płytki akrylowej, leżącej w kontakcie z błoną śluzową. Aparat zacementowany jest na zębach trzonowych. 

3. Maska twarzowa – jest aparatem stosowanym u pacjentów w okresie wzrostu, wywierana przez nią siła stymuluje wzrost doprzedni szczęki. Stosuje się ją u pacjentów z wadami klasy III (przodozgryz).

4. Hyrax – aparat stały przyklejony do powierzchni żujących zębów przedtrzonowych oraz trzonowych. Służy do poszerzania górnego łuku zębowego. W typowym leczeniu powinien być stosowany min. 4msce/

5. Łuki podniebienne - przebiega zgodnie z kształtem podniebienia (nie dotykając go), łącząc obustronnie trzonowce szczęki. Na środku łuku znajduje się omega, która może być otwarta do przodu lub do tyłu. TPA służy najczęściej do wzmocnienia zakotwienia zębów trzonowych, jak i również do zwężenia łuku na wysokości trzonowców szczęki, a pod koniec okresu uzębienia mieszanego jako utrzymywacz przestrzeni. TPA może być zdejmowany lub lutowany bezpośrednio do pierścieni.

6. Aparat (płytka) Schwarza - są to aparaty płytkowe służące najczęściej do leczenia prostych zaburzeń u dzieci z uzębieniem mieszanym lub wczesnym stałym. Aparat jednoszczękowy można nosić całą dobę i wyjmować tylko do mycia i jedzenia. Im więcej godzin się go nosi, tym jest lepszy i szybszy efekt. Leczenie jest bezbolesne, choć czasami może występować uczucie niewygody, ślinienie i trudności z mówieniem lub pobolewanie zębów (szczególnie na początku noszenia aparatu). Jeżeli pobolewanie zębów jest niewielkie i uogólnione, to oznacza, że aparat działa, a dolegliwości miną po kilku dniach. Jeśli jednak ból jest silny i zlokalizowany w konkretnym punkcie (aparat uwiera), wówczas należy umówić się na wizytę do ortodonty. Aparaty Schwarza mogą być również wykonywane metodą termo formowania

7. Zderzak wargowy ( lip bumper), aparat umieszczony przedsionkowo, wykorzystywany do poszerzania górnego lub dolnego łuku zębowego oraz do likwidacji stłoczeń w okolicy siekaczy. Zderzak wykonany jest z drutu stalowego, przebiega wzdłuż łuku zębowego, przedni odcinek łuku posiada akrylową pelotę, umieszczoną od kła do kła. Akrylowa konstrukcja redukuje podrażnienia tkanek i wędzidełka. Podczas leczenia zderzakiem wargowym początkowo cementuje się pierścienie, następnie lip bumper.

8. Aparaty retencyjne (retainery), to aparaty pozwalające utrzymać osiągnięty wynik leczenia, poprzez niedopuszczenie do przemieszczenia się wyprostowanych już zębów w kierunku wyjściowej wady. Jest to etap również ważny jak i leczenie aktywne. Aparaty retencyjne dzielimy na aparaty retencyjne stałe i aparaty retencyjne ruchome:

Aparaty retencyjne ruchome stosowane są zwykle na noc, najpierw co noc, później z przerwami, aż do całkowitego zaprzestania noszenia. Stosuje się je zazwyczaj nie krócej niż trwało leczenie.

Aparaty retencyjne stałe, retainery przyklejane są mniej uciążliwe w stosowaniu, ponieważ na stałe są połączone z zębami i nie trzeba pamiętać o ich zakładaniu, jedynie pieczołowicie je czyścić.Stosuje się je co najmniej tak samo długo jak trwało leczenie, lecz niekiedy są wskazania do znacznie dłuższego noszenia, niekiedy nawet wieloletniego.

1. Płytka retencyjna typu Hawle'a składa się z płyty akrylowej, akrylowego łuku wargowego,z zasięgiem od kła do kła, oraz klamer utrzymujących, do których przylutowany jest łuk. Płytka retencyjna ma ograniczony zasięg płyty oraz przeźroczysty łuk wargowy, dzięki czemu jest wygodna i komfortowa w użytkowaniu.

Akcesoria do aparatów ortodontycznych

Ochraniacz na zęby dla pacjentów z założonym aparatem stałym (wersja dla sportowców).
Ochraniacz na zęby dla pacjentów z założonym aparatem stałym (wersja dla sportowców).
Płytka przedsionkowa służąca m.in do ćwiczeń mięśnia okrężnego ust.
Płytka przedsionkowa z koralikiem m.in dla pacjentów z dysfunkcją języka.
Ligatury elastyczne w różnych kolorach
Szczoteczka do mycia zębów tzw. wyciorek bardzo pomocna przy aparacie stałym.
Szczoteczki do zębów specjalnie zaprojektowane dla pacjentów z założonymi aparatami ortodontycznymi stałymi
Szczoteczka do zębów "pęczkowa" do czyszczenia trudno dostępnych miejsc
Wosk do zabezpieczania zamków, w różnych smakach
Łańcuszki do zamykania szpar miedzy zębami. Używanych jest wiele wersji różniących się rozstawem "oczek" a więc siłą ściągającą, kolorem i grubością materiału elastycznego.
Osłonka na wolny odcinek łuku zakładana jest na dłuższe wolne odcinki łuku pomiędzy zamkami w przypadkach gdy łuk podrażnia śluzówkę.
Osłonka na zamki zakładana gdy zamki nadmiernie podrażniają śluzówkę.
Sprężynka służy do otwierania szpar między zębami (np. po to aby wprowadzić ząb położony poza łukiem) oraz do utrzymywania szpar pomiędzy zębami (np. po to aby w to miejsce wstawić implant).

Łuki estetyczne powlekane, z możliwością doboru do koloru zębów pacjenta

Preparaty do higieny jamy ustnej specjalna linia preparatów przeznaczona dla pacjentów leczonych aparatami ortodontycznymi (pasty do zębów, płyny do płukania jamy ustnej)

Pudełka na aparaty ortodontyczne

Zestaw dla pacjentów z aparatami stałymi, zawiera: trzy rodzaje szczoteczek, wosk, nitka stomatologiczna, lusterko stomatologiczne

Pierwsza pomoc - kłopoty z aparatem

W wielu przypadkach pacjent może sam sobie skutecznie udzielić pierwszej pomocy w sytuacjach kiedy aparat powoduje dyskomfort lub sprawia kłopoty. Poniżej przedstawiamy najbardziej typowe sytuacje

Otarcia Należy zidentyfikować element aparatu powodujący otarcia i okleić go specjalnym woskiem) następnie przepłukać otarcie wodą utlenioną i posmarować preparatem do otarć śluzówki jamy ustnej (np. sachol - żel stomatologiczny, solcoseryl - preparaty dostępne w aptekach bez recepty).

Odklejenie zamka Zwykle nie są to awarie wymagające natychmiastowej interwencji lekarza i mogą być skorygowane na najbliższej zaplanowanej wizycie. Jeśli odklejony zamek ruszając się drażni śluzówkę można się od niego uwolnić - zdjąć ligaturę i wyplątać z aparatu.

Wystający drut Jeśli wystaje drut i drażni śluzówkę (a niemożliwy jest kontakt z lekarzem) pacjent może spróbować sam przyciąć wystającą końcówkę drutu. Należy użyć do tego celu ostrych cążek (nie nożyczek!), a drut przyciąć możliwie blisko zamka lub pierścienia, zachowując przy tym szczególną ostrożność.

Ból Po założeniu aparatu mogą boleć zęby. Zwykle są to dolegliwości nie wymagające zażywania leków przeciwbólowych. Żeby nie powodować dodatkowego przeciążania zębów i związanego z tym bólu, nie powinno się gryźć twardych pokarmów. W przypadku dużego dyskomfortu można zażyć lek przeciwbólowy.

Pozostałe przypadki Pozostałe przypadki wymagają kontaktu z lekarzem.

Pamiętać należy, że ryzyko wystąpienia "awarii" jest mniejsze kiedy odpowiednio dbamy o higienę i aparat ortodontyczny. Dodatkowe informacje można znaleźć w dziale 

Na wizycie, na której zakładany jest aparat, pacjent w naszym gabinecie otrzymuje bezpłatnie podstawowy zestaw do obsługi aparatu, w skład którego wchodzi:

• wosk

• specjalna szczoteczka

• czyścik

• instrukcja higieny jamy ustnej

• zalecenia postępowania z aparatem

Higiena zębów z aparatem ortodontycznym stałym

Trudność mycia zębów z aparatem polega na dotarciu do wszystkich powierzchni zębów i elementów aparatu. Do mycia trudno dostępnych miejsc służą specjalne akcesoria : szczotki ortodontyczne z rowkiem, wyciorki różnej grubości, nitka z utwardzoną końcówką, płyn do płukania jamy ustnej.

W trakcie leczenia ortodontycznego należy okresowo przeprowadzać profesjonalne czyszczenie zębów z aparatem. W naszym gabinecie zabiegi te przeprowadza dyplomowana higienistka stomatologiczna.

Podstawowe kroki i zastosowanie specjalnych akcesoriów w higienie zębów z aparatem ortodontycznym stałym:

Krok 1 - wyciorek

Wyciorki służą do czyszczenia trudno dostępnych miejsc.

Nadają się idealnie do zadbania o drobne elementy aparatu, takie jak zamki, pierścienie itp.

Posłużyć mogą też do czyszczenia większych przestrzeni międzyzębowych.

Krok 2 - nitka ortodontyczna

Do dotarcia do ciaśniejszych przestrzeni międzyzębowych służy nitka ortodontyczna, ze specjalnie utwardzanymi końcówkami (aby łatwo było manipulować końcówką nitki).

Krok 3 - szczoteczka ortodontyczna

Szczoteczka ortodontyczna ma specjalnie wyprofilowany rowek.

Specjalny kształt ułatwia prawidłowe dotarcie do powierzchni zębów z założonym aparatem.

Krok 4 - płukanka

Płukanka chroni zęby (zmniejsza skłonność do próchnicy i odkładania się kamienia) i dziąsła, działa przeciwzapalnie.

Zęby należy starać się myć po każdym posiłku, kilka minut, starannie i systematycznie.

1. Przed i po założeniu aparatu ortodontycznego:

1.1. Dlaczego warto nosić aparat ortodontyczny?

Noszenie aparatu jest główną częścią procesu leczenia ortodontycznego. Efekt leczenia ortodontycznego czyli wyleczenie z wady zgryzu umożliwia zachowanie w zdrowiu zębów, przyzębia, stawów skroniowo-żuchwowych a także dobrego samopoczucia (komfortu jamy ustnej) przez wiele lat. Pomaga też w niwelowaniu niektórych wad wymowy, służy poprawie estetyki, o którą dbamy zawsze. Fakt posiadania aparatu na zębach świadczy o naszej dbałości o zdrowie i wygląd. 

1.2. Jak należy przygotować się przed pierwszą wizytą u ortodonty?

Poza zwyczajowym przygotowaniem jakim jest staranne umycie zębów nie trzeba specjalnie przygotowywać się do pierwszej wizyty. Zęby nie muszą być wyleczone, natomiast będą musiały być wyleczone przed założeniem aparatu ortodontycznego. Ustalając plan leczenia ortodonta zdecyduje, które zęby należy wyleczyć a których nie potrzeba leczyć bo np. będzie trzeba je usunąć. Podczas pierwszej wizyty ortodonta zdecyduje też czy potrzeba wykonać inne zabiegi lub badania niezbędne przed założeniem aparatu. Ogólnie można powiedzieć, że na pierwszych wizytach pacjent dowie się wszystkiego co trzeba aby skutecznie przeprowadzić leczenie ortodontyczne. 

1.3. Czy u osoby dorosłej warto jeszcze zakładać aparat ortodontyczny?

Nie ma ściśle określonej granicy wieku, do której można prowadzić leczenie ortodontyczne. Należy pamiętać, że służy ono nie tylko poprawieniu estetyki ale przede wszystkim zachowaniu w zdrowiu zębów i przyzębia. Średnia wieku naszych pacjentów to 25-40 lat. Jest to wiek, w którym często dochodzi do stłaczania się zębów lub przeciwnie, powstawania szpar między nimi, np. na skutek utraty niektórych zębów. Leczeniem ortodontycznym możemy te zęby tak poprzesuwać by powróciły do pierwotnego, prawidłowego ustawienia. Dzięki leczeniu ortodontycznemu możemy niekiedy uniknąć leczenia protetycznego, np. przesunąć zęby tak by zamknąć lukę po utraconym zębie. Dzięki leczeniu ortodontycznemu możemy lepiej przygotować pacjenta do późniejszego leczenia protetycznego.

1.4. Czy aparat ortodontyczny przeszkadza w jedzeniu?

Aparat stały nie przeszkadza w jedzeniu ale pewnych produktów, w tym szczególnym okresie jakim jest noszenie aparatu ortodontycznego, należy unikać aby nie uszkodzić aparatu i skutecznie zadbać o higienę jamy ustnej..

1.5. Jak długo trwa założenie aparatu?

Na założenie aparatu ortodontycznego stałego zwykle rezerwujemy około 1-1.5 godziny. 

1.6. Jak długo trwa wizyta kontrolna?

Jest bardzo wiele czynników które wpływają na czas trwania wizyty kontrolnej, bardzo dużo zależy od samego pacjenta, jak dba o aparat (czy np. niezbędna jest naprawa aparatu, podklejenie zamka itp.) i higienę zębów, zależy od etapu leczenia, czy wymienia się łuki, czy trzeba wykonać czyszczenie zębów itd. Ogólnie można powiedzieć, że wizyta kontrolna trwa od 15 minut do 1 godziny. 

1.7. Czy powinnam wyleczyć wszystkie zęby zanim zgłoszę się do ortodonty?

Na pierwszą wizytę u ortodonty zęby nie muszą być wyleczone.

1.8. Jak dbać o zęby podczas leczenia (noszenia aparatu ortodontycznego)?

O zęby trzeba dbać zawsze a w trakcie leczenia aparatem stałym szczególnie, tzn. należy więcej czasu poświęcić na higienę tak by wszystkie powierzchnie zębów i elementy aparatu oczyścić starannie. Służą do tego specjalne akcesoria do dbania o aparat i zęby, takie jak specjalne szczoteczki, wyciorki, pasty, płyny do płukania ust. Dbałość o higienę w tym szczególnym czasie pomoże uniknąć ewentualnych komplikacji i przyczynić się do sprawnego (może nawet szybszego) wyleczenia wady ortodontycznej. Wszystkie te zabiegi wymagają trochę dodatkowej pracy i zręczności manualnej ale pacjenci zwykle doskonale sobie z tym radzą.

1.9. Jak dbać o aparat ortodontyczny podczas leczenia?

Należy szczególnie uważać aby nie uszkodzić jego poszczególnych elementów do czego np. może przyczynić się spożywanie niewskazanych produktów żywnościowych i pośrednio niedostateczna dbałość o higienę zębów. Należy też zachować ostrożność podczas uprawiania sportów, w tym wypadku pomocne mogą być specjalne ochraniacze.

1.10. Czego nie można jeść podczas noszenia aparatu?

Do takich produktów zaliczyć należy wszelkie produkty twarde (np. twarde owoce i warzywa - jabłka, gruszki, marchewka itp., suchary, twarde pieczywo, twarde słodycze, orzechy, tzw. słodkie batony), ciągnące i oklejających zęby (np. toffi, wspomniane wcześniej batony) próchnicotwórcze (dosładzane soki owocowe, słodkie napoje gazowane, słodycze itp.). 

1.11. Czy mając założony aparat ortodontyczny można jeść gorące potrawy?

Spożywanie bardzo gorących produktów jest niewskazane nie tylko ze względu na aparat ale też na stan zdrowia zębów i przyzębia. 

1.12. Czy zakładanie aparatu boli?

Samo zakładanie aparatu nie boli ale jest praco- i czasochłonne, wymaga więc od pacjenta trochę cierpliwości. 

1.13. Czy noszenie aparatu stałego boli?

Próg bólowy i zjawiska zachodzące podczas leczenia są sprawą bardzo indywidualną, jednych boli bardziej, innych mniej a jeszcze innych wcale. Jeśli pojawia się ból to najczęściej przez pierwsze 2-3 dni po wizycie, można wtedy zażyć zalecony przez lekarza środek przeciwbólowy. Występowanie bólu po wizycie jest zjawiskiem normalnym, świadczy o postępującej korekcie ustawienia zębów, oczywiście jeśli ból nie występuje to wcale nie znaczy że taka korekta nie zachodzi, jest po prostu dla danego pacjenta bezbolesna. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy kontaktować się z lekarzem prowadzącym. 

1.14. Czy noszenie aparatu ruchomego boli?

Sytuacja jest podobna jak w punkcie  ponieważ na zęby działają podobne siły, różnica polega na tym, że w przypadku aparatu ruchomego ból ustępuje po jego zdjęciu. 

1.15. Czy mając aparat stały można używać elektrycznej szczoteczki do zębów?

Ponieważ elektryczną szczoteczką do zębów nie zawsze można dotrzeć tak dokładnie do wszystkich przestrzeni, dlatego raczej nie zaleca się jej użycia. Jeśli jednak pacjent nie może się rozstać z elektryczną szczoteczką na czas noszenia aparatu powinien używać specjalnych końcówek przeznaczonych do czyszczenia zębów z aparatem stałym. Patrz też punkty: . 

1.16. Czy można założyć aparat ortodontyczny jeśli ma się martwe zęby?

Martwy ząb nie jest przeciwwskazaniem do założenia aparatu, ząb musi być jednak prawidłowo przeleczony. 

1.17. Czy podczas noszenia aparatu można żuć gumę?

Nie zaleca się żucia gumy podczas noszenia aparatu. 

1.18. Czy po założeniu aparatu zmienią mi się rysy twarzy?

Wielkość zamków jest niewielka i nie ma wpływu na zmianę rysów twarzy, natomiast czym innym jest wpływ procesu leczenia na zmianę rysów twarzy. 

1.19. Co to znaczy, kiedy aparat powoduje krwawienie?

Krwawienie zwykle związane jest z nieprawidłową higieną, która powoduje stan zapalny dziąseł a w konsekwencji ich krwawienie. Może się również zdarzyć, że pewne elementy aparatu mogą przyczynić się do otarć śluzówki (tzw. odleżyn), które również mogą powodować niewielkie krwawienia. Zwykle lekarz instruuje pacjenta jak radzić sobie w takich sytuacjach, np. poprzez zastosowanie specjalnego zabezpieczającego wosku oraz smarowanie ranki odpowiednią maścią leczniczą. 

1.20. Czy można zmienić ortodontę w czasie leczenia?

Zasada jest taka, że aparat ortodontyczny zakłada, kontroluje i zdejmuje ten sam lekarz. Ma to na celu dobro pacjenta, ponieważ lekarz, który od początku sprawuje opiekę nad pacjentem ma pełną wiedzę co do stanu pacjenta na wszystkich etapach jego leczenia.

1.21. Czy można nurkować z aparatem?

Generalnie można ale wszystko zależy od typu aparatu ortodontycznego i głębokości na jakie się schodzi. Zamiar nurkowania należy koniecznie skonsultować z lekarzem prowadzącym. 

1.22. Czy aparat przeszkadza w całowaniu?

Hm... podobno nie ale na pewno dostarcza niespotykanych, dodatkowych doznań...

1.23. Czy noszenie aparatu ma wpływ na ciążę?

Obecność aparatu nie ma wpływu na ciążę ale koniecznie trzeba poinformować o tym fakcie lekarza prowadzącego. 

1.24. Czy po zdjęciu aparatu pozostają na zębach ślady po zamkach?

Po zdjęciu aparatu nie zostaną żadne ślady pod warunkiem, że pacjent należycie dba o higienę. 

1.25. Po co usuwa się zęby?

Bywają takie przypadki, że wyleczenie z wady zgryzu wymaga usunięcia zęba czy zębów, a następnie poprzesuwanie pozostałych zębów aparatem ortodontycznym. Tylko dzięki takiemu zabiegowi istnieje możliwość ich ustawienia w prawidłowych warunkach zgryzowych. Decyzja o usunięciu zębów jest trudna ale czasem konieczna.

1.26. Czy są przeciwwskazania do chodzenia do solarium z założonym aparatem ortodontycznym?

Aparatowi to nie zaszkodzi a co do reszty trzeba pytać dermatologa.

1.27. Co jeść przez pierwsze bolesne dni po założeniu aparatu?

Zalecana jest dieta papkowata aby dodatkowo nie obciążać zębów, na które działa aparat ortodontyczny. 

1.28. Czy mycie zębów po posiłku zapobiega przebarwieniom aparatu?

Tak. Jeśli już nie można było się powstrzymać przed zjedzeniem potrawy zawierającej czynnik barwiący to należy niezwłocznie po posiłku starannie umyć zęby i aparat co pozwoli zachować go dłużej w dobrej kondycji. Przypominam, że dobrym zwyczajem jest mycie zębów po każdym posiłku, beż względu na to czy nosimy aparat i jakie potrawy jedliśmy.

1.29. Jak szybko widać pierwsze efekty leczenia ortodontycznego?

Pierwsze efekty widać zwykle dość szybko, już na pierwszej kontroli wnikliwy obserwator je dostrzeże, a w pierwszych trzech miesiącach są wyraźne. Trzeba jednak podkreślić że "przesuwanie" się zębów to złożony proces biomechaniczny, który wymaga czasu.

1.31.Kiedy należy zgłaszać się do ortodonty (dzieci i dorośli)

Można wskazać na pewne objawy, które powinny skłonić pacjenta do odwiedzenia gabinetu ortodontycznego i skonsultowania się z lekarzem specjalistą. Objawy te są nieznacznie różne dla dzieci i dla osób dorosłych, i tak odpowiednio:

Jakie objawy u dziecka wskazują na potrzebę konsultacji ortodontycznej:

• asymetria w rysach twarzy

• szkodliwe nawyki (np. ogryzanie paznokci, ołówków, długopisów, ssanie palca, smoczka

• wada wymowy

• oddychanie ustami

• dysfunkcja języka

• stale otwarta buzia

• przedwczesna utrata zębów mlecznych (najczęściej na skutek powikłań próchnicy)

• nadmiernie wysunięta lub cofnięta bródka

• nieprawidłowe uszeregowanie zębów: nadmierne stłoczenia lub szpary między zębami

Jakie objawy u osoby dorosłej wskazują na potrzebę konsultacji ortodontycznej:

• zgrzytanie zębami

• ścieranie się zębów

• odsłanianie się szyjek zębów

• stłaczanie się zębów

• nadmierne odkładanie się kamienia

• niezadowalająca kosmetyka w postaci stłoczeń, obrotów zębów, szpar

1.32.Czy mogę piaskować zęby jeśli mam założony aparat stały?

Zęby można a nawet trzeba piaskować ze względów higienicznych. Przeciwskazaniami dla piaskowania mogą być choroby przyzębia w aktywnej fazie (paradontoza) z objawem w postaci zapalenia przyzębia.

1.33.Czy do czyszczenia zębów można stosować irygator jeśli mam założony aparat stały?

Można, stosowanie irygatorów to jeden ze skuteczniejszych sposobów na poprawę higieny jamy ustnej.

1.34.Czy do aparatu stałego można dostawić sztuczny ząb?

Zdarza się, że pacjenci nie mają zęba (zębów) w odcinku przednim, a wymagają leczenia ortodontycznego. W takich przypadkach do aparatu stałego można dołączyć brakujący ząb (zęby), odtwarzając natychmiast ciągłość łuku zębowego.

1.35.Po co robi się zdjęcia rentgenowskie (RTG)?

Do wykonania zdjęcia RTG muszą być wskazania. Nie robi się go bez powodów. PTO (Polskie Towarzystwo Ortodontyczne) zaleca wykonywanie zdjęć rentgenowskich według wskazań lekarskich przed, w trakcie i na koniec leczenia ortodontycznego. Ocenia się na nich stan zębów (próchnica, uszkodzenie wierzchołków korzeni, choroby tkanek okołowierzchołkowych), stan wyrostka zębodołowego, uszeregowanie zębów, rysy twarzy, profil. Pacjenci czasem nie chcą wykonywać zdjęć np. z obawy przed promieniowaniem, ale obecnie w nowych aparatach cyfrowych dawki promieniowania są bardzo niewielkie a czas naświetlania minimalny. Zdjęcia dostarczają cennych informacji pozwalających uniknąć ew. powikłań i zakończyć leczenie z optymalnym efektem.

1.36.Czy zdarza się, że ząb może nie wyrosnąć?

Tak, zdarza się, że niektóre zęby (najczęściej trójki górne) nie wyrastają, pozostając w kości. Są to tzw. zęby zatrzymane. Można wtedy, przy pomocy aparatu ortodontycznego próbować sprowadzać je do łuku zębowego.

1.37.Czy to prawda, że zamki samoligaturujące są lepsze?

Opinie są różne. Badania niezależnych autorów, lekarzy klinicystów, tego nie potwierdzają.

1.38.Od jakiego wieku zakłada się aparaty ortodontyczne?

Bardzo różnie. Wszystko zależy od wady i możliwości współpracy z małym pacjentem. Są wady, które należy leczyć możliwie wcześnie, np.: odwrotne zachodzenie siekaczy, zgryzy krzyżowe

1.39. Czy przy brakach zębów u osób dorosłych można zakładać aparaty ortodontyczne?

Tak. Nawet przy brakach zębów, gdy jest wada zgryzu (np. szpary między zębami) przesuwa się istniejące zęby tak, by przygotować pacjenta do późniejszego leczenia protetycznego (uzupełnienia brakujących zębów)

2. Rodzaje aparatów i sprawy techniczne:

2.1. Czy można samemu naprawiać aparat?

Absolutnie nie powinno się samemu reperować aparatu. Samodzielna, nieprawidłowa próba naprawienia aparatu może powodować jego wadliwe działanie a co się z tym wiąże, może szkodzić zębom zamiast je leczyć. Zawsze w przypadku awarii należy skontaktować się z lekarzem. 

2.2. Co wpływa na przebarwienie ligatur?

Na przebarwienie ligatur (w niektórych aparatach ortodontycznych również innych ich elementów) wpływają te produkty spożywcze, które zawierają silne barwniki. Mogą to być:

• owoce lub warzywa:

• czerwone buraki, czerwona papryka (ostra i słodka), wiśnie, czarne porzeczki, jagody, aronia

• napoje: 

• kawa (nawet z mlekiem), herbata (wszystkie gatunki, nie wyłączając zielonej), cola, soki z owoców wymienionych powyżej, czerwone wino

• sosy zawierające barwiące składniki: 

• z dodatkiem curry (lub kurkumy), sojowy, chili, tabasco, lub inne zawierające wymienione powyżej barwiące warzywa lub owoce

• barwione słodycze:

• żelki, cukierki, lody i lizaki (zwłaszcza te barwiące język)

Do przebarwień przyczynić się może palenie tytoniu.

Zamki i łuk najczęściej nie ulegają przebarwieniom, może się jednak pojawić na nich nalot spowodowany wymienionymi powyżej czynnikami.

2.3. Do czego służy wosk?

Wosk służy do zabezpieczania ostrych elementów aparatu, po to aby nie powodowały podrażnienia śluzówki jamy ustnej. Nie stosuje się go zawsze ale tylko w uzasadnionych przypadkach. Jeśli po założeniu aparatu czujesz, że pewne jego elementy ocierają śluzówkę (najczęściej są to okolice pierścieni lub zamki na zębach ustawionych bardzo nieprawidłowo) należy użyć wosku, naklejając go na te elementy aparatu, które powodują te podrażnienia. Jeśli wosk się zetrze (zmyje, zje) nakładamy go ponownie.

2.4. Co to jest maska twarzowa?

Maska twarzowa jest to typ aparatu zewnątrzustnego o działaniu ortopedycznym. Stosowany jest w celu wysunięcia do przodu łuku górnego (kiedy szczęka, łuk górny, są za małe lub cofnięte w stosunku do łuku dolnego).

Maska twarzowa często stosowana jest z aparatem typu hyrax. Służy on do aktywnego rozszerzenia łuku górnego, kiedy jest on zbyt wąski, mały i brakuje miejsca dla wszystkich zębów.

2.5. Co to jest pendex

Pendex, Pendulum są to aparaty służące do dystalizacji zębów trzonowych w szczęce. Celem ich zastosowania jest dotylne przemieszczenie górnych zębów w celu uzyskania miejsca dla kolejnych wyrzynających się zębów stałych.