UCZENIE SIĘ- FAZY PROCESU PAMIĘCIOWEGO- ZAPAMIĘTYWANIE- To czynność pamięciowa, która polega na zapisywaniu nowych informacji w pamięci. Proces ten wymaga zakodowania informacji i utrwalenia zapisu. Często traktowane jest jako synonim „uczenia się”. *Z mechanizmem zapamiętywania związane jest pojęcie kodowania-jest to proces automatyczny, prowadzący do powstania śladów pamięciowych. -kodowanie to proces, który możemy analizować na poziomie fizjologicznym, neurochemicznym i psychologicznym; podczas gdy zapamiętywanie dotyczy wyłącznie poziomu psychologicznego; -kodowanie to proces automatyczny, przebieg tego procesu jednostka może zmieniać w bardzo niewielkim zakresie; a zapamiętywanie to proces będący pod znaczną kontrolą jednostki; -podczas gdy kodowanie następuje w 3 rodzajach pamięci: ultrakrótkiej, krótkotrwałej i trwałej; zapamiętywanie dotyczy pamięci operacyjnej i trwałej. techniki mnemoniczne to sformalizowane metody wspomagania zapamiętywania . Można je podzielić na dwie grupy w zależności od mechanizmów poznawczych do których się odwołują: -pierwsza grupa mnemotechnik odnosi się do teorii podwójnego kodowania. W praktyce techniki te sprowadzają się do wykorzystania więcej niż jednego kodu reprezentacji w trakcie nabywania określonego materiału. ponieważ najczęściej zapamiętujemy materiał werbalny, zabiegi mnemoniczne tego typu polegają na łączeniu go z wyobrażeniami wzrokowymi. Dzięki nim informacja kodowana jest w dwóch systemach: werbalnym i obrazowym co zwiększa szansę jej późniejszego odtworzenia. -druga grupa mnemotechnik polega na różnych sposobach organizowania informacji. Dzięki informacjom początkowo nieuporządkowanym nadawana jest pewna struktura. Techniki z tej grupy wspomagają znalezienie sposobu kategoryzacji albo odwołują się do wcześniej złożonej nabytej wiedzy jako szkieletu do zapamiętywania inf. Jeżeli nowy materiał zostanie właściwie nałożony na materiał już istniejący przywołanie tego drugiego wspomaga opamiętywanie tego pierwszego. Najważniejsze techniki mnemoniczne z zaznaczeniem danego materiału do którego są dopasowane to: -technika wywodząca się z teorii podwójnego kodowania jest tzw. metoda obrazów interaktywnych.Służy do zapamiętywania luźnej listy słów. Polega na powiązaniu wyobrażeń aby powstała jakaś historia (nierealna, wewnętrznie spójna). Praktyczne zastosowanie można odnaleźć w trakcie uczenia się słówek w jęz. obcym (np. nut – orzech, świr) -Technika organizująca zapamiętywany materiał to kategoryzowanie -polega na łączeniu obiektów w klasy ze względu na pewne kryterium np. posiadanie wspólnej cechy. Warunkiem jej użycia jest możliwość zastosowania typowych lub nietypowych kategorii. -Technika oparta o zasadę organizacji materiału to system słów-wieszaków polega ona na użyciu dobrze znanego tekstu jako „wieszaka” albo szkieletu dla nowo nabywanej inf. Metoda ta odwołuję się do wyobrażeń bowiem powiązania między starym a nowym materiałem dokonują się dzięki obrazom interaktywnym np. wieszakiem może być wierszyk, rysowanka czy wyliczanka ale bardziej o treści konkretnej niż abstrakcyjnej. Łatwiej stworzyć obrazy interaktywne będące podstawą nakładania nowego na stare. Jeżeli w zapamiętywaniu treści istotna jest kolejność słów bardziej efektywna okazuje się wyliczanka. -technika łącząca organizowanie materiału i wizualizację (metoda miejsc)-ułatwia zapamiętanie wiedzy semantycznej. polega na nałożeniu nowej wiedzy na dobrze utrwalony zapis pamięciowy związany z lokalizacją przestrzenną charakterystycznych obiektów (z każdym z tych charakterystycznych miejsc należy skojarzyć jeden z zapamiętanych elementów tworząc w ten sposób pary) z odtwarzaniu wystarczy tylko wyobrazić sobie charakterystyczne miejsca uzyskując w ten sposób dostęp do drugiego elementu pary. Technika pisemno graficzna (metoda mapy poznawczej)-to technika pisemno graficzna (pisanie jest jedną z podstawowych technik które stosujemy aby coś zapamiętać) Metoda ta polega na hierarchicznym uporządkowaniu złożonej inf. w postaci specyficznego diagramu. interferencja pro aktywna Interferencja pro aktywna – zakłócenie procesu nabywania, utrwalania lub przechowywania nowej wiedzy, wywołane wiedzą wcześniej nabytą, o ile między tymi rodzajami wiedzy występuje jakiś związek. Obniżone przechowywanie zadania B w wyniku uprzedniego wyuczenia się zadania A.	FAZA PROCESU PAMIĘCIOWEGO- PRZECHOWYWANIE- To pewien okres, w którym nic się nie dzieje. Informacje są zapamiętane i znajdują się w magazynie pamięciowym, aż nadejdzie chwila, w której zostaną one wydobyte (odtworzone). Informacje w tym okresie mogą ulegać zmianom, wykonywane są na nich różne operacje. zapominanie -H. Ebinghaus przeprowadził pierwsze eksperymentalne badania nad przechowywaniem i zapominaniem materiału werbalnego, -Krzywa ilustrująca szybkość zapominania informacji -Badacz zwraca uwagę na dwa mechanizmy: Efekt świeżości oraz efekt pierszeństwa. Efekt pierwszeństwa i świeżości *Efekt świeżości – polega najlepszym zapamiętaniu ostatnich elementów z grupy bodźców w danym zestawie. Odliczanie wstecz znosi zdolność lepszego zapamiętywania pozycji końcowych; *Efekt pierwszeństwa – w procesie uczenia się tendencja do lepszego zapamiętania kilku pierwszych pozycji z serii niż tych bliżej sodka. Skrócenie odstępów czasu dzielących prezentację kolejnych pozycji znosi jednak zdolność lepszego zapamiętywania elementów początkowych. Te dwie zależności są dowodem na to, ze za zapamiętywanie pozycji początkowych i końcowych odpowiedzialne są różne magazyny pamięci (krótkotrwałej i długotrwałej). interferencja retroaktywna *Interferencja retroaktywna – zakłócenie procesu przechowywania wcześniej nabytej wiedzy wywołane wiedzą nabytą później o ile między tymi rodzajami wiedzy występuje jakiś związek. Zjawisko to jest tym silniejsze, im bardziej podobne, są oba rodzaje materiału, słabsze było opanowanie pierwszego materiału im bardziej obszerny jest drugi materiał. Reminiscencja- To zjawisko polegające na wzroście poziomu dotwarzania zapamiętanego materiału, bez jego dodatkowego uczenia się. Badania nad efektem reminiscencji prowadził Ballard wykorzystując w tym celu trzy rodzaje materiału (prozy wiersza i bezsensownych sylab), zaobserwował on zjawisko poprawy poziomu dotwarzania w kolejnych próbach. Inne badania prowadził Word wykorzystując wyłącznie bezsensowne sylaby, których osoby badane uczyły się aż do osiągnięcia jednego poprawnego opamiętania Zjawisko reminiscencji zaobserwowano również w pamięci epizodycznej oraz semantycznej, dotyczy ono zupełnie innej perspektywy czasowej, mierzonej w skali lat. Franklin i Holding, że po ukończeniu 70 r. ż. Poprawia się pamięć wydarzeń z życia człowieka, które miały miejsce w wieku 10-30 lat. Reminiscencja może ujawnić się już u 40 – latków. Mechanizm tego zjawiska jest dość zagadkowy. Zmianie ulega nie tylko sprawność pamięci osób starszych, ale zmiana w ich otoczeniu i sposobie korzystania z pamięci. Zmiana ta wynika z uregulowanego trybu życia, który sprawia, że spada liczba przełomowych momentów w życiu, co jest domeną okresu adolescencji. Skoro ludzie starsi nie mogą ich doświadczyć po prostu starają je sobie przypomnieć, a w konsekwencji więcej o nich myślą i mówią i dlatego są one później łatwiej dostępne. Okres życia, którego dotyczy reminiscencja jest zdaniem Fitzgerald istotny dla kształtowania się tożsamości jednostki, Obfituje w zdarzenia dla niej ważne, do których często wraca, zastanawiając się nad tym co już zostało osiągnięte, a co zostaje jeszcze do zdobycia, dlatego są dobrze utrwalone w pamięci Hipoteza ta doskonale wyjaśnia zjawisko reminiscencji w odniesieniu do danych epizodycznych, ale już nie do semantycznych, które również obejmuje. Z tym zarzutem nie radzi sobie dobrze żadna z istniejących koncepcji mechanizmu reminiscencji.	FAZA PROCESU PAMIECIOWEGO- ODPAMIETYWANIE I ZAWODNOSC PAMIECI- pamięć naocznych świadków: Odnosi się ona do ustalenia warunków, w których możliwe jest uzyskanie najwyższej zgodności tego co sobie przypominamy z rzeczywistym przebiegiem obserwowanych przez nas zdarzeń. Chodzi tu przede wszystkim o świadków różnego rodzaju przestępstw, którzy są niezastąpionym źródłem informacji dla instytucji zajmujących się ich wykrywaniem i wyjaśnianiem. *Do czynników zaburzających wiarygodność zeznań świadków należą:* stan emocjonalny, w którym znajdują się świadkowie; silne reakcje emocjonalne powodują wybiórcze zapamiętywanie zdarzeń: pewne elementy zapamiętywane są doskonale (tzn. efekt lampy błyskowej polegający na zapamiętywaniu swojego położenia, kontekstu itp. Elementów w momencie wydarzeń o znacznej wadze), a pozostałe bardzo słabo.*tzw. pamięć źródła informacji – zawiera kontekst nabywania informacji znacznie ważniejszy w wypadku epizodów niż w wiedzy ogólnej. Stwierdzono jednak, że pamięć źródła informacji jest dość słaba , szczególnie u osób w podeszłym wieku, co może mieć poważne konsekwencje dla psychologii zeznań świadków. Świadek może np. mylić to, co widział, z tym, co sugerowano mu ze mógł widzieć. * efekt dezinformacji – zjawisko modyfikacji przywołań pamięciowych, wywołanych błędną informacją wprowadzoną do pamięci. Zintegrowanie faktów zaobserwowanych w trakcie zdarzenia, którego ktoś był świadkiem (np. wypadku samochodowego), z faktami wywnioskowanymi z późniejszego opracowania zdarzenia (Loftus). Mechanizmem efektu dezinformacji była utrata informacji dotycząca źródła informacji ( błąd monitorowania źródła. Potwierdzono w badaniach, że im większa wiarygodność źródła , tym silniejszy efekt dezinformacji. Błąd monitorowania źródła informacji wynika w takich sytuacjach ze stosowania słabych kryteriów decyzyjnych: znajomość informacji bez względu na jej źródło wystarcza do uznania jej za rzeczywistą. Istnieje wyraźna różnica między podatnością na efekt dezinformacji, w zależności od tego czy zdarzenie miało centralne czy peryferyjne znaczenie dla zapamiętanej sytuacji. Jeśli zdarzenie ma charakter centralny to jego detale są dobrze pamiętane i nie podatne na wpływ manipulacji (Loftus). *Oryginalny opis zdarzenia jest możliwy do odróżnienia od informacji błędnych. Prawdziwe i błędne informacje angażują częściowo odmienne struktury mózgowe. Prawdziwe wspomnienia silniej angażują obszary związane z pamięcią wzrokową, podczas gdy fałszywe wspomnienia wizualizowane są za pomocą wyobraźni. Problem jednak w tym, że świadkowie nie są w stanie świadomie oddzielić jednego od drugiego. * Tendencja do przekształcania walorów pamięci zdarzeń; częściej jesteśmy skłonni powątpiewać w swoją wiedzę semantyczną, trafniej też oceniamy jej braki. Podobnych wątpliwości nie mamy zwykle w odniesieniu do pamięci zdarzeń. Możemy czegoś nie pamiętać, ale jak już cos pamiętamy , to jesteśmy przekonani o słuszności naszej wersji zdarzeń (Perfekt i Hollins). fałszywe wspomnienia Wspomnienia zdarzeń, lub sytuacji, które nie miały miejsca w rzeczywistości. Deese oraz Roediger McDermott prowadząc badania w tym zakresie wykazali, iż ludzie regularnie popełniają błędy; prezentowali oni badanym listę słów powiązanych znaczeniowo z pewnym pojęciem krytycznym („słowem kluczem”), które jednoznacznie łączy wszystkie pojęcia z przedstawionej listy. Po zapoznaniu się z lista osoby badane wykonywały test swobodnego odtwarzania. Liczba iluzji, czyli przypadków błędnego włączania słowa krytycznego do wyników tego testu. Im większe było powiązanie listy z tym słowem, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia iluzji. Dzieje się tak dzięki wielu połaczeniom jakimi pojęcia – „węzły” – z listy powiązane są ze słowem krytycznym, gdyż słowa z prezentowanej listy powodują silną aktywację słowa „klucza”. Fałszywe wspomnienia pojawią się nie tylko w wyniku wzajemnych oddziaływań różnych informacji przechowywanych w pamięci. Loftus badała powstawanie fałszywych wspomnień autobiograficznych , które są istotnym problemem w ustaleniu faktów z odległej przeszłości np. z dzieciństwa. Leftus prosiła krewnych osób badanych o opisanie zdarzeń z dzieciństwa swoich bliskich. Na podstawie tych relacji konstruowano wywiad, w którym osoba badana miała podać szczegóły tych wydarzeń. Oprócz prawdziwych zdarzeń stworzono również opisy „zdarzeń” zmyślonych, które były jednak w pewien sposób osadzone w dzieciństwie osób badanych. Loftus wykazała również, że wpływ na wprowadzanie fałszywych wspomnień do pamięci ma szczególnego rodzaju nastawienie. W badaniach tych wykorzystała element manipulacji eksperymentalnej i zastosowała technikę odzyskiwania wspomnień wczesnodziecięcych (regresja). Implementacja fałszywych wspomnień jest możliwa, jeśli prawdopodobne jest, ze nieprawdziwe zdarzenie mogło mieć miejsce. Prawdopodobieństwo to wzrasta, jeśli zdarzenie jest dopasowane do wiedzy i procesów poznawczych osoby badanej. Fałszywe wspomnienia mają swoje źródło w błędnym monitorowaniu źródła informacji. Do czynników, które sprzyjają tego rodzaju błędom zalicza się: brak ostrych kryteriów decyzyjnych, które nakazują zróżnicowanie informacji pochodzących z różnych źródeł, bogactwo szczegółów fałszywego zdarzenia, wielokrotne rekonstruowanie jego przebiegu oraz większy odstęp czasu od wprowadzenia fałszywej informacji do jej wydobycia (Hyman).
Amnezja -Jest czasowym lub trwałym zaburzeniem jednego bądź wielu systemów pamięciowych, będąca zazwyczaj rezultatem uszkodzenia mózgu spowodowanego wypadkiem infekcją, działaniem toksyn, uderzeniem czy też po prostu efektem starzenia się. Podstawowe objawy amnezji sprowadzają się do trudności w zapamiętywaniu i dotwarzaniu informacji. W zależności od chronologii zdarzeń objętych amnezją wyróżniamy: amnezję następczą – dotyczy utraty zdolności uczenia się (zapamiętywania i dotwarzania informacji), nie narusza zaś wspomnień wcześniej skonsolidowanych; zaburzeniu podlega wyłącznie proces pierwszeństwa, zaś efekt świeżości nie ulega żadnemu zaburzeniu oraz amnezję wsteczną, która odnosi się do utraty przeszłych wspomnień. Większość z nas cierpi na szczególnego rodzaju niepamięć tego typu nazywaną niepamięcią dziecięcą, nie mamy zbyt wielu wspomnień dotyczących pierwszych lat naszego życia, choć niektórzy ludzie pamiętają wyjątkowo ważne zdarzenie ( np. narodziny rodzeństwa), które misło miejsce zanim Częstą przyczyną tego typu ukończyli oni 2 rok życia. jakie jest mózgowe podłoże amnezji -trudności z pamięcią jest uszkodzenie hipokampa lub jego połączeń z innymi częściami mózgu. Zdarza się także że przyczyną niepamięci są uszkodzenia obszarów kory mózgowej spełniających funkcje magazynów pamięci. -Amnezja wsteczna pojawia się głownie w przypadku uszkodzenia płatów skroniowych, hipokampa i płatów czołowych. Jej poznawcze podłoże dotyczy trudności w transferze informacji z pamięci długo- do krótkotrwałej. -Trudności w nabywaniu i korzystaniu z wiedzy u pacjentów cierpiących na amnezję nie dotyczą właściwie żadnej formy pamięci niedeklaratywnej -Bardzo specyficzne zaburzenia pamięci niedeklaratywnej obserwuje się np. w chorobie Alzheimera. Wiedza proceduralna podobnie, jak zdolność do jej nabywania pozostaje właściwie nie naruszona, zaburzeniu ulega natomiast poprzedzanie semantyczne przede wszystkim jednak pacjenci cierpiący na tą chorobę wykazują ubytki w zakresie pamięci deklaratywnej. Zaawansowane stadia choroby uniemożliwiają cierpiącym na nią osobom przypomnienie sobie tego kim są, gdzie przebywają, kim są członkowie ich rodzi i przyjaciele. W zależności od tego, jakie konkretnie części mózgu danej osoby zostały na skutek choroby uszkodzone, niepamięć w różnym stopniu obejmuje odmiennego typu informacje, przykładowo, podczas gdy u niektórych pacjentów pogarsza się przede wszystkim pamięć przestrzenna, u innych osłabieniu ulega przede wszystkim pamięć werbalna.	WIEDZA Wiedza deklaratywna albo wiedza że – odnosi się do danych (faktów) kodowanych w pamięci trwałej, łatwa do werbalizacji jej wydobycie ma charakter wolicjonalny Wiedza ekspercka – wiedza obszerna pogłębiona ograniczona do jakiejś konkretnej dziedziny obejmuje nie tylko wiedzę deklaratywną ale również specyficzne schematy rozwiązywania problemów cechuję się szczególnie dobrą organizacją i wysokim poziomem proceduralizacji wiedza proceduralna albo wiedza jak - odnosi się do umiejętności czyli czynności motorycznych i umysłowych (procedur) kodowanych w pamięci trwałej nabywana w drodze treningu albo proceduralizacji jej nabywanie wymaga wielokrotnych powtórzeń czynności uruchamiana automatycznie jeśli procedura jest dobrze wytrenowana