Czym jest ZOK?

 

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne określane jako nerwica natręctw lub zespół anankastyczny, to choroba z kręgu zaburzeń lękowych. Szacuje się, że na ZOK cierpi od 2 do 3% społeczeństwa. Pierwsze symptomy pojawiają się zwykle w wieku dojrzewania, jednak problem natręctw dotyka również dzieci. Przebieg choroby w dużej mierze zależy od momentu postawienia właściwej diagnozy, tymczasem większość pacjentów trafia do specjalisty zbyt późno.

 

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne zgodnie z definicją objawiają się w postaci obsesji i kompulsji. Obsesje to wyjątkowo uporczywe, natrętne myśli lub wyobrażenia, których nie sposób się pozbyć. Pojawiają się w najmniej pożądanym momencie i pomimo wysiłku woli nie chcą ustąpić. Obsesje można porównać do fragmentów filmowych, które powracają w myślach, zmuszając do przypominania sobie tego, o czym chciałoby się już dawno zapomnieć. Ich treść jest daleka od uznawanych norm, dlatego często powodują poczucie winy. Obsesje można podzielić na kilka najczęściej występujących kategorii:

 

Obsesyjne wątpliwości, to np. ciągłe analizowanie podjętych wcześniej decyzji pod kątem ich prawidłowości.

 

Obsesyjne poczucie błędu, czyli natarczywe myśli zawierające sugestie pomyłek, błędów i uchybień popełnionych w przeszłości.

 

Obsesje religijne, czyli szczególnie dokuczliwe, natrętne myśli bądź wyobrażenia zakłócające spokój np. w czasie modlitwy. Paradoksalnie dotyczą osób bardzo religijnych, bez względu na to, jaką religię wyznają.

 

Obsesje seksualne, to myśli i wyobrażenia o treści erotycznej. Mogą pojawiać się np. w sytuacjach intymnych, ale często stanowią treść obsesji religijnych.

 

Obsesje kontrastowe, czyli obraźliwe lub agresywne zamiary dotyczące osób najbardziej kochanych i szanowanych.

 

Natomiast kompulsje to natrętne czynności, często rozbudowane do całych serii rytualnych zachowań. Pojawiają się w reakcji na obsesyjne myśli, ich zaniechanie lub skrócenie wywołuje lęk i poczucie dyskomfortu. Zajmują mnóstwo czasu i są realizowane pomimo dezaprobaty otoczenia. Te najczęściej opisywane to:

 

Mycie i czyszczenie, czyli potrzeba częstego mycia rąk, ciała, ubrania lub urządzeń codziennego użytku w obawie przed zarazkami.

 

Sprawdzanie, czyli kontrolowanie wykonanych wcześniej czynności np. czy drzwi są zamknięte na klucz, kurki od gazu zakręcone, a światło i urządzenia elektryczne wyłączone.

 

Porządkowanie i układanie, polegające na irracjonalnym i cyklicznym przestawianiu przedmiotów w najbliższym otoczeniu. Może towarzyszy temu dążenie do zachowania symetrii. W przypadku, gdy ktoś naruszy ten misterny układ, pojawia się przymus ponownego układania.

 

Liczenie np. mijanych w czasie podróży znaków drogowych, słupów telegraficznych, szczegółów architektonicznych.

 

Poruszanie się, czyli przymus chodzenia określoną trasą, omijania rys płyt chodnikowych, stąpania tylko po nieparzystych stopniach schodów.

 

Osoby dotknięte zespołem natręctw mają świadomość, że źródłem obsesji jest ich własny umysł. Kompulsje postrzegają jako całkowicie pozbawione logiki, mimo to uparcie je realizują. Natręctwa niczym magiczne rytuały mają przeciwdziałać niekorzystnym zdarzeniom uwalniając od lęku. To właśnie lęk podtrzymuje błędne koło objawów, które pozostawione samym sobie opanowują niemal każdą dziedzinę życia.