W gospodarce rynkowej wyróżnia się cztery struktury rynkowe:
KONKURENCJA DOSKONAŁA - reprezentuje idealny stopień konkurencji
Cechy konkurencji doskonałej:
- wielu kupujących -są oni ceno biorcami
- wielu sprzedających
- identyczność produktów
- swoboda wejścia na rynek i wyjścia z niego
- doskonała informacja
Liczba firm bardzo duża
Swoboda wejścia i wyjścia bardzo łatwa
Rodzaj produktu produkty identyczne
Przykłady układy scalone, złoto, ziemniaki
II. MONOPOL PEŁNY - określa rynek na którym znajduje się jeden sprzedawca.
Na takim rynku kupujący mogą konkurować ze sobą o rzadki produkt, ale brak jest konkurencji ze strony producentów.
Monopolista może wyznaczyć cenę produktu i wytwarzać wybraną wielkość produkcji.
Cechy monopolu:
- jeden kupujący (monopol popytowy lub monopson) lub jeden sprzedający (monopol podaży)
- cenotwórstwo -monopolista sam tworzy cenę
- zablokowane wejście -jest tylko jeden monopolista, ograniczony dostęp do rynku
Liczba firm jedna
Swoboda wejścia i wyjścia zablokowana
Rodzaj produktu jeden produkt
Przykłady energia elektryczna, brylanty, Coca-cola
KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA - odnosi się do rynków gdzie działalność gospodarczą prowadzi względnie duża liczba firm oferujących na sprzedaż podobne ale nie identyczne produkty. Mimo znacznej liczby sprzedawców danego dobra jeden z nich ma na tyle mocną pozycję rynkową, że jest w stanie kształtować cenę.
Cechy konkurencji monopolistycznej:
- względnie dużo sprzedających -są rozdrobnieni, ich udział w rynku jest niewielki, firmy produkują 1 produkt np. rynek leków
- zróżnicowanie produktów -np. rynek zabawek; produkty różnią się od siebie, są bardzo zróżnicowane
- konkurencja niecenowa -firny nie konkurują z ceną, konkuruje się jakością produktów, reklamą i warunkami sprzedaży, przywiązuje się wagę do znaków
- warunki wejścia na rynek -względnie łatwe, wejście jest łatwe ale występują pewne bariery np. finansowe
Liczba firm wiele
Swoboda wejścia i wyjścia względnie łatwa
Rodzaj produktu zróżnicowane
Przykłady książki, długopisy, zabawki, odzież, meble
OLIGOPOL-forma konkurencji niedoskonałej, jest wtedy gdy na rynku występuje od dwu do kilkunastu producentów ich decyzje cenowe są wzajemnie zależne.
Przedsiębiorstwa oligopolistyczne produkują albo jeden produkt np. stal, albo produkty są bardzo zróżnicowane np. samochody.
Cechy oligopolu:
- wielu uczestników -oligopol popytu oligopson , oligopol podaży•
- produkty bardzo zróżnicowane lub takie same-standard
- ten sam produkt -oligopol homogeniczny
- różne produkty -oligopol heterogeniczny
- wzajemna zależność cenowa -firmy patrzą jak kształtują się ceny ich konkurentów -
- swoboda wejścia -względnie trudna
Liczba firm od dwu do kilkunastu
Swoboda wejścia i wyjścia względnie trudna
Rodzaj produktu identyczny bądź zróżnicowany
Przykłady stal, żarówki, przetwory zbożowe, samochody
5. Jakie rodzaje kosztów ponosi przedsiębiorstwo w krótkim okresie? Jakie jest kryterium ich wyodrębnienia?
W okresie krótkim przedsiębiorstwo ponosi koszt stały - FC (wynikający ze nakładu stałych czynników produkcji) i koszt zmienny - VC (wydatek na zmienne czynniki produkcji). Sumę tych kosztów określa się jako koszt całkowity - TC.
6. Od czego zależy nieliniowy przebieg krzywych kosztu całkowitego w krótkim okresie?
Zmiany kosztu całkowitego następują wyłącznie jako zmiany kosztu zmiennego. Koszt zmienny zależy od ilości zmiennego czynnika produkcji. Jego nieliniowy przebieg wynika z prawa malejącego prawa produktu marginalnego po przekroczeniu pewnej wartości nakładu zmiennego czynnika produkcji. Bezpośrednio wyraża się to w przebiegu krzywej kosztu marginalnego, odwrotnej względem krzywej produktu marginalnego
10. Jakie czynniki zewnętrzne powodują zmianę kosztów w krótkim okresie i przesunięcie krzywych kosztów?
Poziom kosztów zależy od:
a) cen czynników produkcji;
b) rozliczeń przedsiębiorstw z budżetem państwa;
c) działalności innych podmiotów gospodarczych
11. Jakie koszty ponosi przedsiębiorstwo w okresie długim?
W okresie długim wszystkie koszty przedsiębiorstwa są zmienne, tak jak zmienne są wszystkie czynniki produkcji. Wyróżniamy zatem (analogicznie do okresu krótkiego): długookresowy koszt całkowity, długookresowy koszt przeciętny i długookresowy koszt marginalny.
12. Od czego zależy przebieg długookresowej krzywej kosztu przeciętnego?
Przebieg długookresowej krzywej kosztu przeciętnego zależy od korzyści skali. Jeśli są stałe to długookresowy koszt przeciętny jest stały, jeśli są rosnące to LAC maleje, a jeśli są malejące to LAC rośnie.