8. Pojecie grupy społecznej, jej rodzaje – istotne cechy, przykłady.

Grupa społeczna- to dwie lub więcej osób, które maja poczucie wspólnej tożsamości. Między nimi zachodzą strukturalnie uporządkowane interakcje, które są oparte na wspólnym zestawie oczekiwań, co do zachowań partnera.

Rodzaje grup:

-ze względu na kryteria przyjęć: ekskluzywne i inkluzyjne

-ze względu na wielkość: małe (kontakt bezpośredni), i duże( nie możliwy kontakt „każdy z każdym”)

-ze względu na formalizację struktury i stosunków społecznych w grupie jak również stosunków społecznych członków grupy z zewnętrznym środowiskiem : formalne i nieformalne

- Ze względu na utożsamianie się jednostek z grupą, jej normami i wartościami wyszczególniane są grupy odniesienia

- Typologia grup społecznych Charlesa Cooleya wyróżnia także grupy pierwotne oraz grupy wtórne.

Cechy grupy społecznej:

- Składa się z minimum trzech osób. W niektórych przypadkach zakłada się, że do utworzenia grupy społecznej wystarcza dwie osoby, jednakże dopiero przy trzech osobach występować może struktura społeczna i niektóre typy stosunków społecznych (m.in. tworzenie koalicji, opozycji, mediacji), kontroli społecznej.

-Zachodzą w niej trwałe, częste i bezpośrednie interakcje nastawione na wspólne osiąganie wyznaczonego celu. Socjologami, którzy podkreślali te cechę jako konstytuującą grupę społeczna byli przede wszystkim George Homans i Robert K. Merton.

-Grupa społeczna charakteryzuje się względnie trwałą strukturą społeczną. Każdy jej członek zajmuje określoną pozycję i między nim a innymi członkami występują więzi społeczne. Miejsce w strukturze jest powiązane z przestrzeganiem przez jednostkę przyjętych w grupie norm społecznych.

-Grupę społeczną ująć można więc jako system statusów społecznych a także jej strukturę można ujmować jako powiązane ze sobą role społeczne wynikające z pozycji społecznych odgrywających je członków.

-Członkowie należący do grup społecznych mają świadomość przynależności do grupy oraz istnieją mniej lub bardziej wyraźne kryteria wyodrębniające tę grupę z szerszego otoczenia. Aspekt świadomościowy podkreślany był przede wszystkim w socjologii humanistycznej, m.in. przez Floriana Znanieckiego.

Przykłady: studenci, organizacje( np. general motors),

9. Instytucje społeczne co to jest, charakterystyka, rodzaje znanych instytucji.

Instytucje społeczne- są zbudowane z elementów grup, kategorii, organizacji. Dbają o potrzeby członków danego społeczeństwa, zbudowane są z elementów kulturowych. Cechuje je silny zestaw wartości, norm, statusów, przepisów, roli, grup społecznych, organizacji, które są związane z pewnym specyficznym obszarem ludzkiej aktywności. Cechy instytucji: odporność na zmiany, współzależność( wspieranie form),

10. Definicja, rodzaje kultury. Czym jest kultura dla człowieka.

Kultura- to cecha społeczeństwa, a nie jednostki. Uczymy się jej w trakcie życia społecznego i jest ona przekazywana z pokolenia na pokolenie. Wg Liptona jest społecznym dziedzictwem członków społeczeństwa. Kultura jest cechą ludzką dała ludziom lepszy i szybszy sposób przystosowania się do zmian fizycznych , topologicznych, klimatycznych, niż mogła to zapewnić ewolucja biologiczna. My tworzymy kulturę.

11. Podział: kultura materialna i niematerialna. Składniki poszczególnych kultur.

Kultura materialna- konkretne wybory społeczeństwa, np. odkrycia archeologiczne,TV, samoloty, pralki, itp. Jest przekazywana z pokolenia na pokolenie, modernizowana.

Kultura niematerialna- duchowe wytwory społeczeństwa, przekazywane z pokolenia na pokolenie. Wytwory te stanowią ośrodek życia społecznego: wiedza i przekonania, wartości, normy, znaki i symbole, język.

Składniki:

wiedza- odnosi się do zbioru takich pojęć, które są oparte na wnioskach doświadczenia empirycznego.

Przekonania- to poglądy, które są poparte odpowiednią wiedzą empiryczną w takim stopniu, ze umożliwiałyby uznanie za niewątpliwie prawdziwe .

Wartości- są to abstrakcyjne pojęcia, które mówią nam co dane społecz. Uważa za słuszne , za dobre, za pożądane. Stanowią kontekst, w którym są ustanawiane i uzasadniane normy społeczne. Wartości są również podstawą działań społ. I stąd często kształtują nasze wybory. Wartosci są obdarzone znacznym ładunkiem emocjonalnym (np. wartość wolności-ludzie spierają się o nią, walczą).Wartości niekiedy nie zgadzają się ze sobą- np. ktoś ceni flagę narodową, a ktoś pali ten symbol. W. niekoniecznie muszą być akceptowane przez społeczeństwo, w róznych państwach są inaczej interpretowane. W. nie muszą być wartościami statycznymi, często ich konspekt zmienia się wraz z upływem czasu.

Normy-zachowania rutynowe, normy to pewne przepisy, regulacje, które kształtują nasze zachowanie i nakazują, mówią nam w jaki sposób w danych sytuacjach mamy się zachować.( Struktura normatywna- zwyczaje, obyczaje, prawa).

Znaki- są reprezentacjami, przedstawieniami zastępującymi coś innego niż one same. Dwa rodzaje znaków: a) naturalne- ma wewnętrzny związek z tym co przedstawia, np. dym- czyli domyślamy się, że coś się pali. / b) konwencjonalny- nie ma naturalnego pochodzenia, to np. słowa, gesty, przedmioty, obrazki, które zyskują znaczenie dzięki umowie społecznej- np. flaga- nie jest tylko określonym materiałem o odpowiednim kształcie i kolorze, ale ma dla nas także pewne znaczenie, jest symbolem społeczeństwa.

Język- jest społecznie wytworzonym zbiorem znaczących symboli, jest najważniejszym aspektem kultury. Elementy języka mają mniej więcej to samo znaczenie dla wszystkich, którzy należą do tej samej społeczności językowej. Możemy się dzięki niemu porozumiewać. Im większy jest zakres doświadczenia tym jest większa potrzeba zasobu języka, aby je wyrazić..Język danego społeczeństwa kieruje uwagę na jego członków ku niektórym aspektom świata, pomijając inne, np. pojmowanie śniegu- w ang. Jest 1slowo na określenie śniegu, a w języku ludu Inumit jest kilka słow).

12. Kultura idealna i kultura rzeczywista.-

Kultura idealna- normy definiują pewien ideał, określają co według danego społeczeństwa powinno się robić, a czego nie powinno i czego się od ludzi oczekuje

Kultura rzeczywista- ludzie jednak nie zawsze stosują się do tych norm i robią „po swojemu”, wtedy własnie mamy doczynienia z kulturą rzeczywistą.

Przykład: Podczas ślubu dwoje ludzi składa sobie obietnice, normę wierności( kultura idealna), natomiast poźniej kiedy się zdradzają i następuje rozwód- to jest to norma rzeczywista.

13- Działania racjonalne, tradycjonalne, afektywne – definicja i przykłady.

Działanie w socjologii to takie ludzkie zachowanie, z którym osoby działające wiążą pewne subiektywne znaczenie (sens). Takie ujęcie "działania" rozpowszechnione zostało dzięki socjologii Maxa Webera i obecnie uznaje się je za jedno z elementarnych pojęć socjologicznych.

Socjologia Webera opiera się na przeświadczeniu, że wszelkie fenomeny społeczne dadzą się sprowadzić do takich jednostkowych działań, które w konsekwencji tworzą bardziej skomplikowane struktury społeczne (indywidualizm metodologiczny). Z tego powodu zrozumienie subiektywnych sensów działających jednostek jest konieczne dla wyjaśniania zjawisk społecznych. Polegać to ma na wskazaniu interesów, wartości czy celów, którymi kieruje się jednostka.

Typy działań [edytuj]

Weber rozróżnił cztery typy działań:

• działania racjonalne ze względu na cel (zweckrational), w którym działający kieruje się racjonalnością instrumentalną: ze zbioru wartości podmiot wybiera cele i przy uwzględnieniu alternatywnych kosztów i korzyści dobiera odpowiednie środki,

• działania racjonalne ze względu na wartości (wertrational), w odróżnieniu od powyższych, działający podmiot nie kieruje się kalkulacją następstw działania (w myśl zasady "cel uświęca środki"),

• działania afektywne, odpowiadające aktualnym stanom uczuciowym,

• działania tradycjonalne, opierające się na nawyku. Są one traktowane jako typy idealne, tzn. rzeczywiste działania wyczerpują znamiona więcej niż jednego typu.

14. Pojęcie interakcji społecznej – jak ją się definiuje na gruncie socjologii. Efekt publiczności i współudziału.

Interakcja społeczna – jest trwałą cechą wszystkich społeczeństw, bo stanowi istotę życia społecznego. Każdego dnia mamy doczynienia z interakcją społ. , bo mamy styczność z innymi ludzmi poprzez rozmowę, dotyk itp. Sama interakcja oznacza wzajemne oddziaływanie ludzi na siebie poprzez słowo, dotyk, gesty, podczas którego jednostki biorą się wzajemnie pod uwagę w swoim zachowaniu, co podkreśla fakt, że na nasze interakcje istotny wpływ ma obecność innych. Czyli: Efekt publiczności- wyjaśnia w jaki sposób praca czy zachowanie zmienia się gdy inni na nas patrzą. Efekt współudziału- jeżeli między nami jest jakaś zależność; biorą współudział w czynności.

15. Cztery główne ujęcia teoretyczne interakcji: interakcjonizm symboliczny, ujęcie dramaturgiczne, etnometodologia, wymiany społecznej.

a)Interakcjonizm symboliczny- ludzie nie reagują bezpośrednio na otaczający nas świat, ludzie przypisują znaczenie aspektom- komuś/ czemuś- i potem w odpowiedni sposób na to reagują. Definiowanie sytuacji- to akt przypisywania znaczenia , termin ten wprowadzil W.Thomas i uważał, że: znaczenia jakie są przypisywane przez ludzi otoczeniu prowadzą do określonych zachowań. Jeśli ludzie definiują sytuację jako rzeczywistą, to jest ona rzeczywistością- samospełniające się proroctwo. To w jaki sposób ludzie definiują sytuacje wpływa na ich interakcje. Ludzie dostosowują swoje działania do działań innych, by osiągnąć jakieś cele. Zatem sama iterakcja jest pewną serią prób i błędów sprowadzających się do sprawdzenia definicji sytuacji jaka jest wyrażana przez innych uczestników tego samego kontekstu społecznego.

b)ujęcie dramaturgiczne- działania, interakcje społeczne są traktowane jako przedstawienia- ma swoje korzenie w interakcjonizmie symbolicznym. Pojawia się tu „metafora teatru” wprowadzona przez E. Goffmana. Tutaj interakcja stanowi pewien model, który jak w teatrze jest odgrywany. Interakcja jest sztuką teatralną, bo jest tu : -język i rama pojęciowa- stąd postrzeganie tej interakcji jako dramaturgicznej, -rola- jednostki odgrywają różne role w różnych sytuacjach, - scena i kulisy- scena(akcja widziana przez wszystkich), kulisy(są skrzętnie ukryte przed wzrokiem publiczności, tu odbywają się wszelkie działania przygotowawcze), - sterowanie wrażeniami- sterujemy emocjami, wrażeniami w codziennych interakcjach, to proces gdzie jednostka sama przyjmuje tożsamość lub nadaje tożsamość innym przez co wpływa na interakcje społeczną. To proces, w którym następuje przedstawienie jaźni, która dla Goffmana jest tożsamością, jaką przyjmuje jednostka, starając się jednoznacznie uzyskać na nią zgodę innych uczestników sytuacji., - narzucanie roli partnerowi- to bezpośredni sposób ograniczania zakresu zachowań innych poprzez przypisywanie mu tożsamości.

c)etnometodologia- mówi o interakcji społecznej kierując swoją uwagę na często pomijane w różnych analizach reguły, które kierują naszymi interakcjami i nadają im właśnie odpowiednią strukturę. Etnometodolodzy kładą nacisk interpretacji czym jest interakcja społeczna na tzw. Procedury przez które ludzie rozumieją rzeczywistość społeczną. E. zakładają , że wszyscy ludzie mają pewne oczekiwania wobec otaczającego nas świata. Te założenia pomagają ludziom wyrównać ścieżki społecznej interakcji i ułatwiają życie społeczne. E. próbują odkryć naturę owych założeń ukrytych, które tworzą podstawę życia społecznego.

d)teoria wymiany społecznej- ma korzenie w psychologii behawioralnej i w analizie ekonomicznej. W tym ujęciu interakcja społeczna jest serią wymian, które łączą się zarówno z kosztami(tracimy cos, czas, energia) jak i korzyściami(zyskujemy coś, radość, miłość, szacunek,itd.). Z punktu widzenia wymiany społecznej, analiza kosztów stanowi podstawę zrozumienia Inter.społ. i zakłada racjonalne podejście do podtrzymywania związków społecznych. Sprawiedliwość rozdzielcza (termin wprowadzony przez Homans’a)- oznacza, ze ludzie uczestniczący w i.s. spodziewają się uzyskać korzyści mniej więcej proporcjonalne do poniesionych kosztów. Jest to Głowna idea modelu wymiany społecznej. P.Blau-„ ludzie mają takie związki społeczne na jakie zasługują- jeśli chcemy coś dostać, to musimy być przygotowani na to , że będziemy musieli coś dać”. Homans- znaczenie wzajemności-normy społeczne wymagają, by za przysługę zrewanżować się przysługą. Zakłada , że i.s. polegają na prowadzeniu księgi społecznych przychodów i rozchodów, a wzajemność jest tu traktowana jako podstawowa norma życia społecznego i ważny kierunkowskaz w Inter.społ.

19. Rodzaje struktur występujących w małych i nie tylko grupach – ich charakterystyka (struktura władzy, komunikowania, socjometryczna, awansu).

W małych grupach występują 4 rodzaje struktur:

a)struktura komunikowania- określa zakres związków i zależności występujących między członkami grupy w kontekście ilości i jakości nadawanych i odbieranych komunikatów. Komunikacja interpersonalna w grupie obejmuje emisję oraz odbiór zarówno informacji jak również komunikowanie stanów emocjonalnych, potrzeb, postaw. W strukturze komunikacji wyróżniamy 2 struktury : -pionową(chareterystyczne z góry na dół, ale dół nie komunikuje się z górą), -pozioma(głuchy telefon). Najwyższa pozycję komunikacyjną w grupie zajmują te osoby, które mają najlepszy dostęp do informacji, dzięki temu potrafią skutecznie wpływać na inne osoby. Wyższy status w grupie posiadają te osoby, które więcej i częściej nadają , niż te które odbierają.

b)struktura awansu-ściśle związana ze strukturą organizacyjną, a także z pozycjami jakie w hierarchii zajmują poszczególni członkowie grupy. Istotą struktury awansu jest możliwość zajmowania coraz wyższego statusu w hierarchii grupy. Ta sama struktura awansu jest istotna w funkcjonowaniu dużych grup formalnych. Warunki awansowania w nich z reguły opisują pragmatyki działania kadrowego, ale awans zależy m.in. od wykształcenia, kwalifikacji, doświadczenia, walorów osobowościowych, wyników pracy i koneksji. W organizacjach formlanych występują 3 kategorie pozycji:- w pełni otwarte(dają szanse po spełnieniu warunków awansowania dostać się na szczyt hierarchii),- częściowo otwarte(dają możliwość awansu na stanowiska kierownicze średniego szczebla),- zamknięte- umożliwiające szanse awansu tylko do jednoznacznie określonego niskiego szczebla hierarchii). W małych grupach te pola awansu są bardzo ograniczone. Jedyną alternatywą rozwoju jednostki jest rozwój i awans poziomy-zmiana zakresu uprawnień i obowiązków bez zmiany pozycji z dołu do góry. Rozwój ten wyraża się także w możliwości pełnienia kolejnych, nowych ról społecznych o równym lub podobnym statusie. Ideałem małej grupy społ. Jest taka dojrzała grupa, której członkowie uelastyczniają się , uzupełniają się, co jakiś czas zmieniają się rolami, a zachowaniem sprawiają wrażenie, że wszyscy są jednocześnie zwykłymi członkami i liderami- taka grupa osiąga bardzo wysoki poziom samosterowności.

c) s. władzy- Psychologia społeczna definiuje pięć rodzajów władzy, gdzie jest ona rozumiana jako jeden z elementów oddziaływania społecznego:

• władza przymusu i nagradzania - zakres władzy obejmuje postępowania, za które jednostka może zostać nagrodzona lub ukarana przez inną jednostkę posiadającą nad nią władzę. Przywódca jest zmuszony przyglądać się zachowaniom podwładnych, by w razie konieczności odpowiednio zareagować

• władza ekspercka - odpowiedni zasób wiedzy uprawnia jednostkę do sprawowania władzy, jego kwalifikacje wyznaczają zakres jego władzy zaś chęć spychania jego rad i uwag wyznacza wpływ jego władzy na innych

• władza odniesienia - przywództwo, które polega na utożsamieniu się z jednostką mającą władzę, posiadanie władzy nie zmuszą władców do obserwacji zachowań podwładnych

• władza legalna - jednostka w pełni akceptuje system zasad moralnych, wartości i norm, które pozwalają innej jednostce sprawować nad nią władzę. Władca jest legitymizowany sprawnie do pełnienia swojej roli, decydowania o losach innych jednostek. Może to mieć swoje źródło w pewnych cechach osobistych lub społecznych: np. władza osób starszych uważanych w niektórych społecznościach za najbardziej doświadczonych życiowo czy też władza dyrektora w zakładzie pracy, która wynika z jego pozycji społecznej.

Przywódca grupy jest osobą znajdującą się w centrum wzoru interakcji, mówiąc językiem Homansa. Jego pozycja w grupie jest szczególna. Może on kontrolować poczynania innych członków grupy, ale także i on musi poddać się ich wewnętrznej kontroli. Przywódca jest w stanie pozostać na szczycie hierarchii władzy tylko wtedy, gdy sam zinternalizuje wartości i normy, przyjęte przez grupę. Legitymizuje on nie tylko sytuacje dziejące się wewnątrz grupy, ale również jej interakcje z resztą społeczeństwa. Jest ponadto obarczony obowiązkiem podejmowania decyzji zgodnych z interesami grupy jako całości. Jeśli te decyzje nie są już powszechnie przyjmowane przez innych członków grupy, jego pozycja słabnie.

Homans stworzył kilka intrygujących hipotez objaśniających formowanie się i funkcjonowanie stylu sprawowania władzy w grupach autonomicznych. Grupami autonomicznymi nazywamy takie grupy, których wewnętrzna ewolucja tylko w części jest zależna od presji środowiska społecznego.

d)s. socjometryczna- typowy układ wzajemnych sympatii, antypatii lub obojętności, jakie występują pomiędzy członkami grupy.Powstaje w wyniku oddziaływania ludzi na siebie. Pozwala na opis grupy z punktu widzenia jej dynamiki. W takiej grupie łatwo o tworzenie się klik wewnątrz niej.

W socjometrii struktura ta przedstawiana jest za pomocą socjogramów i tabel socjometrycznych.

Wyróżniamy dwa rodzaje struktur socjometrycznych:

struktury niescentralizowane (np. cykl, łańcuch ) oraz scentralizowane (np. gwiazda: jedna osoba zajmująca pozycję centralną, pozostałe - peryferyjną).

Struktura socjometryczna jest afektywna, oparta na uczuciach i emocjach w grupie. Ma szczególne znaczenie dla małej grupy społecznej.

Czynniki wpływające na kształtowanie się grupy socjometrycznej:

• potrzeba emocjonalna

• potrzeba bliskości

• podobieństwo postaw

• relacje wymiany : potrzeba nagradzania i satysfakcji;

21. Proces socjalizacji – jego istota, spór: natura a zachowanie, dzikie dzieci.

22. Socjalizacja w ujęciu Freuda, Piageta i Meada.- TE DWA JUTRO OPRACUJE…