NEUROANATOMIA 5.10 WYKŁAD 1 DR KOGUT

Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego.

1. Budowa ogólna układu nerwowego.

- mózgowie

- rdzeń kręgowy

1. Podział topograficzny:

- ośrodkowy – mózgowie + rdzeń kręgowy (granica- otwór wielki czaszki, pomiędzy rdzeniem przedłużonym a rdzeniem kręgowym)

- obwodowy – 12 par nerwów czaszkowych + 31-33 par nerwów rdzeniowych.

2. Ze względu na czynność:

1- somatyczny – zależny od naszej woli (mm. poprzecznie prążkowane – mm. szkieletowe, obszar czuciowy, kości, stawy, mm, unerwienie czuciowe, czucie głębokie, okostna)

2- autonomiczny – niezależny od naszej woli (mm. gładkie- narządy wewnętrzne, gruczoły wydzielnicze zewnętrzne i wewnętrzne, „gęsia skórka”)

Mechanizm wystąpienia „gęsiej skórki”:

- mm gładkie – przywłośne – ich skurcz pociąga korzeń włosa, skóra się marszczy

3. Podział mózgowia (od dołu):

- Rdzeniomózgowie = rdzeń przedłużony

- Tyłomózgowie wtórne = - most, -móżdżek, - komora IV- produkuje płyn mózgowo rdzeniowy

- Śródmózgowie = - konary/ odnogi mózgu, -pokrywa śródmózgowia

Pomiędzy konarami leży międzymózgowie.

Międzymózgowie: podwzgórze, wzgórze, niskowzgórze, zawzgórze, jądra uzdeczki, spoidło uzdeczek w okolicach nadwzgórza

- komora III mózgowia, szyszynka – na tylnej ścianie komory III

- jadro czerwienne i istota czarna – odpowiedzialna za ruch

- Kresomózgowie – najbardziej rozwinięta część mózgowia. Płat czołowy - nasz intelekt; struktury parzyste i nieparzyste. Parzyste: kora mózgu, jądro podstawne kresomózgowia, komory boczne. Nieparzyste: spoidło wielkie= ciało modzelowate (ma dwie szczeliny, łączy półkule)

Pojęcia:

1. Neuron.

Cechy:

- różnorodność rozmiarowa, - aksony- pojedyncze i długie, - dendryty – krótkie i dużo (drzewko dendrytyczne)

- pobudliwość i przewodnictwo, przewodnictwo zależne od kierunku i komórki, dendryt do ciała, akson od ciała

- występowanie lub brak osłonek

- sposób dojrzewania (brak możliwości rozmnażania się w życiu płodowym), wytwarzanie osłonek mielinowych

- zdolność / brak zdolności po uszkodzeniu do regeneracji

2. Substancja biała – przewaga wypustek neuronów

3. Jądra

4. Ośrodek / pola / warstwa

5. Drogi/ szlaki nerwowe – zespół włókien w obrębie ośrodkowego układu nerwowego łączące włókna. Odpowiednikiem dróg są nerwy. Odpowiednikiem jąder w ośrodkowym układu nerwowego jest zwojem.

Sploty – zespół włókien i istniejące połączenia między nimi w obwodowym układzie nerwowym

Drogi nerwowe: rzutowe/ projekcyjne, zstępujące - ruchowe/ wstępujące – czuciowe, łączą ośrodki mniejszego rzędu z ośrodkami wyższego rzędu. Spoidłowe – półkule/ rdzeń kręgowy. Kojarzeniowe/ asocjacyjne – ośrodki tej samej półkuli mózgu lub tej samej połowy rdzenia.

Synapsa chemiczna – drogi nerwowe – 2,3,4 neurony. Tkanka glejowa – 15% objętości mózgowej, mezoglej, mezoderma tworzą trójwymiarową, gąbczastą strukturę w której sieci leżą: narządy i naczynia krwionośne.

1. Astrocyty tzw. glej wielokomórkowy lub makroglej – duże komórki o licznych promienistych i rozgałęzionych wypustkach. Stykają się z neuronami za pomocą wypustek jak również oplatają naczynia krwionośne tworząc:

- błonę graniczną glejową okołonaczyniową

- błonę graniczną glejową powierzchowną = zewnętrzną – pokrywa od zewnątrz całe mózgowie

- wyściółka komór i kanału i kanału rdzenia kręgowego

2. Ependymy – komórki wyściółki, komórki tzw. mikrokosmkami – pośredniczą w transporcie substancji z płynu mózgowo rdzeniowego do ośrodkowego układu nerwowego, jak i w kierunku odwrotnym

3. Glej samowypustkowy – małe komórki o nielicznych rozgałęzieniach tzw. oligodendrocyty. Układają się wzdłuż neuronów lub w sąsiedztwie naczyń krwionośnych pośrednicząc w metabolizmie tkanki nerwowej.

4. Mikroglej = mezoglei. Mają zdolność do przemieszczenia się i wykazują funkcje fagocytarne.

Funkcje tkanki glejowej:

- podtrzymuje neurony,

- pośredniczy w przemianie materii między naczyniami krwionośnymi a neuronami,

- fagocytarna,

- zdolność namnażania się,

- bierze udział w tworzeniu płynu mózgowo – rdzeniowego, bariera krew – płyn mózgowo – rdzeniowy.

Przestrzenie międzykomórkowe wypełnione płynem, 30% objętości mózgowia. Ten płyn jest elektrolitem.

Opony:

Opona twarda: 2 blaszki, zewnętrzna- jest okostną, wewnętrzna – tworzy wypustki opony twardej: sierp mózgu, sierp móżdżku, namiot móżdżku oddziela móżdżek od kory mózgowej, przepona siodła tureckiego oddziela przysadkę od mózgowia.

Pajęczynówka: jest tropikiem opony miękkiej, opona miękka przylega, skleja się.

Tropik: przestrzeń podpajęczynówkowa, pomiędzy pajęczynówką a oponą miękką, jest wypełniona płynem mózgowo - rdzeniowym.

Koło Willysa: trzy odnogi doprowadzania krwi: tętnica podstawna, tętnica zewnętrzna prawa, tętnica zewnętrzna lewa

Materiałem energetycznym jest glukoza, tlen 15%

Rdzeń kręgowy: położenie kanał w kolumnie kręgosłupa pomiędzy nasadami łuków kręgów.

Ogon koński: zespół włókien korzeni nerwowych.

Nić końcowa: jest to przedłużenie zasadnicze rdzenia kręgowego. Zawiera drogi układu autonomicznego

Funkcje rdzenia kręgowego:

- miejsce przejścia dróg wstępujących i zstępujących dróg czucia i ruchu

- układ autonomiczny to ośrodki i drogi

- układ własny rdzenia kręgowego – interneurony

- odruchy własne rdzenia kręgowego