1. Definicja teologii pastoralnej jako nauki. Przedmiot, cel, metoda.

Teologia pastoralna – ściśle teologiczna refleksja nad działalnością pasterską Kościoła i jej głównymi formami (słowo – sakrament –duszpasterstwo w szerokim znaczeniu).

Wypracowywanie i ocena form głoszenia ewangelii oraz realizacji zbawczego dzieła Chrystusa w teraźniejszości i na przyszłość.

Naukowa refleksja nad przeszłością i niezmienną istotą Kościoła, ale też nad jego teraźniejszością będącą początkiem budowania w przyszłość.

Teologia pastoralna jest nauką (jedną z dyscyplin teologii) ponieważ:

* posiada jednolity przedmiot badań,

* posiada własną metodę badań,

* stosuje precyzyjny, naukowy język,

* jest uporządkowanym metodycznie zbiorem uzasadnionych naukowo twierdzeń,

* posiada charakter praktyczny (formułuje praktyczne wnioski i postulaty odnośnie duszpasterskiej działalności Kościoła), toteż nazywa się ją także teologią praktyczną.

Teologia pastoralna nie jest jedynie zbiorem praktycznych wskazań dla duszpasterstwa (swoistym vademecum duszpasterstwa), budowaniem „techniki duszpasterzowania”.

Przedmiotem badań teologii pastoralnej jest realizacja posłannictwa Kościoła, życie i działalność Kościoła jako wspólnoty Ludu Bożego. Przy czym różni autorzy kładą różne akcenty i zwracają na różne aspekty owej

działalności, np. eklezjologiczne, prakseologiczne, budowanie wspólnoty, wartości antropocentryczne, społeczno polityczne. Refleksja pastoralna zmierza do opracowania kryteriów, wskazań, postulatów dotyczących praktycznej działalności Kościoła celem jej nieustannej dynamizacji.

Cel teologii pastoralnej

Różne koncepcje historyczne celu teologii pastoralnej:

* F.S. Rautensrauch – pozostaje w sferze przyrodzonej, moralizowanie w oparciu bardziej o ludzkie doświadczenie przygotowanie duchownych bardziej do roli urzędników państwowych niż spełniania funkcji pasterskiej (wyprowadzony nie tyle z Objawienia co z zadań państwa);

* Nurt „klerykalistyczny” – wypracowywanie skutecznych środków do „ratowania dusz”;

* Nurt teocentryczny – służba realizacji zbawczego dzieła Chrystusa;

* Współczesne ujęcie eklezjologiczne

 kształtowanie samoświadomości aktualnie działającego Kościoła w oparciu o naukowe kryteria;

 nieodzowne do skutecznego planowania działalności Kościoła we współczesnej epoce i na przyszłość;

 formowanie duszpasterzy i świeckich apostołów, przygotowanie ich do posługi w Kościele.

Metoda

= świadomie i systematycznie stosowany sposób ekonomicznego i

skutecznego działania

= świadomy dobór czynności w celu racjonalnego zdobywania,

uzasadniania i systematyzowania prawd naukowych

= plan badań

Najważniejsze typy metod naukowych:

1. Dedukcyjna – stosowana w naukach apriorycznych, wyprowadza

twierdzenia z przyjętych aksjomatów; tu lokuje się najczęściej teologia

wyprowadzająca swe twierdzenia z Bożego Objawienia przyjętego jako

niezmienny aksjomat

2. Indukcyjna – stosowana w naukach empirycznych (ustalanie faktów

przez obserwację, ankietę, eksperyment oraz ich interpretacja,

uzasadnianie i porządkowanie wyników).

Rodzaj stosowanej w nauce metody (także w teologii) decyduje

przedmiot materialny i formalny danej gałęzi nauki.

1. Proces zbawczy a pośrednictwo zbawcze.

   Ogólnie rzecz ujmując, pośrednictwo zbawcze jest to wszelkie działanie Kościoła, a

   szczególnie kerygmatyczne i liturgiczno – sakramentalne. Celem pośrednictwa zbawczego

   jest urzeczywistnienie dzieła zbawczego Jezusa Chrystusa w jednostkach i zbiorowościach za pośrednictwem trzech funkcji Chrystusa: nauczycielskiej, kapłańskiej i pasterskiej/ królewskiej. Można powiedzieć, że pośrednictwo zbawcze to inaczej duszpasterstwo, które jest sprawowane w tym celu, aby aktualizować osobowe spotkanie człowieka z Bogiem w wierze przez słowo i sakrament.

   Przez proces zbawczy rozumie się osobowe zjednoczenie człowieka z Bogiem, które realizuje się przez wiarę i miłość lub wiarę ożywioną miłością.

   Stosunek pośrednictwa zbawczego do procesu zbawczego zamyka się w pytaniu: Jakie znaczenie i jaka funkcja przysługuje kościelnym działaniom: przepowiadanie wiary, czynności liturgiczno – sakramentalne, karność kościelna i kierownictwo duchowe w całokształcie procesu zbawczego dokonującego się między Bogiem i człowiekiem?

   Pośrednictwo zbawcze Kościoła jest działaniem w celu urzeczywistnienia dzieła

   zbawczego Jezusa Chrystusa w jednostkach i zbiorowościach. Za pośrednictwem trzech

   głównych funkcji: nauczycielskiej, kapłańskiej i pasterskiej to pośrednictwo ma być realizowane. Pośrednictwo zbawcze, czyli duszpasterstwo, musi być sprawowane w tym

   celu i w taki sposób, aby aktualizowało osobowe spotkanie człowieka z Bogiem w wierze przez słowo i sakrament.

   Proces zbawczy jest to osobowe zjednoczenie z Bogiem, które realizuje się przez wiarę i miłość, względnie wiarę ożywioną miłością. Duchowa siła wiary jednoczy człowieka z Bogiem. Wiara przy tym jest rozumiana personalistycznie, jako odpowiedź człowieka na wezwanie Boże całą swoją osobą. Pośrednictwo zbawcze pozostaje w zależności do tak rozumianego procesu zbawczego, ma ono służyć procesowi zbawczemu.

2. Definicja duszpasterstwa. Cel. Duszpasterstwo a wzrost Kościoła.

   Definicja:

   „Działalność całego Kościoła lub strategia Kościoła, który na podstawie naukowo

   wypracowanych modeli teologicznych, imperatywów i programów działania

   rozwija inicjatywy zmierzające do zaktualizowania zbawczego działania Chrystusa

   w jednostkach i wspólnotach ludzkich” (ks. W. Piwowarski)

   „Zorganizowana działalność zbawcza Kościoła urzeczywistniająca w służbie

   człowieka zbawcze dzieło Chrystusa przez głoszenie słowa Bożego, liturgię,

   posługę pasterską i świadectwo życia chrześcijańskiego”

   (Ks. R. Kamiński).

 Postawa Chrystusa wobec uczniów

 Rola Kapłanów (biskupów, prezbiterów, diakonów) w Kościele

ich specyficzne funkcje

kierowanie

głoszenie słowa

szafowanie sakramentów

 Podmiot duszpasterstwa

• CHRYSTUS (najwyższy i jedyny pasterz)

• hierarchia (papież, biskupi, kapłani, diakoni)

• świeccy

• zakonnicy

 osoby

 instytucje

Stolica Apostolska

Konferencja Episkopatu

Kuria biskupia

itp.

 grupy

stowarzyszenia

ruchy odnowy

grupy duszpasterskie

zespoły nieformalne

itp.

Duszpasterstwo w Kościele, a więc pasterzowanie na wzór

i sposób Chrystusa to służba w duchu miłości. Chrystus . Dobry

Pasterz, oddający swoje życie w prawdziwej ofierze kapłañskiej celem rozszerzania swojego królestwa w sercach ludzkich, ukazuje się dla kościelnego duszpasterstwa jako jedyny

i pełny wzór do naśladowania.

Samoświadomość Kościoła decydująca bezpośrednio o kształcie duszpasterstwa koncentrująca się na komunii najpełniej

wyjaśnia, iż Kościół w swojej rzeczywistości niewidzialnej jest

komunią każdego człowieka z Ojcem przez Chrystusa w Duchu

Świętym oraz z ludźmi współuczestniczącymi w Boskiej

naturze (por. 2 P 1, 4), w cierpieniu z Chrystusem (por. 2 Kor

1, 7), w tej samej wierze (por. Ef 4, 13; Flm 6) i w tym samym

duchu (por. Flp 2, 1).

1. Istota Kościoła wg. SWII

KDK 11. (Trzeba odpowiedzieć wezwaniom Ducha Świętego). Lud Boży pobudzany wiarą w to, że prowadzi go Duch Pański napełniający okrąg ziemi, stara się w wydarzeniach, potrzebach i pragnieniach, w których uczestniczy z resztą ludzi naszej doby, rozpoznać, jakie w nich mieszczą się prawdziwe znaki obecności lub zamysłów Bożych. Wiara bowiem rozjaśnia wszystko nowym światłem i ujawnia Boży zamysł odnośnie do pełnego powołania człowieka; dlatego kieruje ona umysł do rozwiązań w pełni ludzkich.
Sobór zamierza rozeznać w owym świetle przede wszystkim te wartości, które dziś najwięcej się ceni, oraz odnieść je do ich Bożego źródła. Te bowiem wartości, jako pochodzące z twórczego ducha danego człowiekowi przez Boga, są bardzo dobre; ale z powodu zepsucia serca ludzkiego są odwracane od należytego swego porządku i dlatego potrzebują oczyszczenia.
Co Kościół myśli o człowieku? Co wydaje się godne zalecenia dla budowy dzisiejszego społeczeństwa? Jaki jest ostateczny sens działalności ludzkiej na całym świecie? Na te pytania oczekuje się odpowiedzi. Uwidoczni ona bardziej, że Lud Boży i ludzkość, w którą on jest włączony, świadczą sobie wzajemnie usługi, tak że misja Kościoła okazuje się religijną i przez to samo najbardziej ludzką.

1. Instucjonalny i wspólnotowy wymiar kościoła

2. Urząd i charyzmat w kościele

3. Kościół uniwersalny a partykularny (lokalny)

4. Podstawowe funkcje urzeczywistnienia się kościoła

5. Działalność kościoła ad intra i ad extra

6. Podstawy chrystologiczne duszpasterstwa

7. Podstawy pneumatologiczne duszpasterstwa

8. Podstawy eklezjologiczne duszpasterstwa

9. Problem podmiotu duszpasterstwa

10. Urzyczywistnianie się kościoła w diecezji

11. Urzyczywistnianie sie kościoła w parafii

12. Urzyczywistnianie się kościoła w stowarzyszeniach, wspólnotach, i grupach, ruchach

13. Ruchy i wspólnoty charyzmatyczne w kościele. Specyfika, zasady rozwoju.

14. Kryteria eklezjalności zrzeszeń i grup religijnych

15. Rodzina w procesie urzyczywistnienia sie kościoła

16. Realizacja apostolatu hierarchicznego

17. Apostolstwo świeckich oraz zróżnicowanie form apostolatu świeckich

18. Personalistyczny i wspólnotowy wymiar duszpasterstwa

19. Cechy kultury stabilnej. Cechy kultury rozwojowej

20. Obszary ukazujące najitensywniejsze zmiany w kulturze rozwojowej

21. Opisz mechanizm legimityzacji wartości

22. Pluralizm społeczno – kulturowy a duzpasterstwo

23. Kościół losu a kosciół wyboru

24. Specyfika zmiany miejsca i zadań duszpasterstwa kościoła w polsce w latach 1989 – 2005

25. Autonomia rzeczywistości ziemskich a urzeczywistnienie się kościoła

26. Kościół a kultura

27. Kościół a świat. Dialog Kościoła ze światem

28. Inkulturacja kościoa, jego unwersalne i narodowe korzenie

29. Funkcja kierownicza kościoła. Etapy działalnosci zorganizowanej