Kandyd

20. Wolteriański krytycyzm na przykładzie Kandyda, czyli optymizmu.

Kandyd - powiastka filozoficzna francuskiego filozofa i pisarza epoki oświecenia, Wolter, powstała w 1759 roku. Jest wymierzona przeciwko optymistycznej filozofii oświecenia ( tu reprezentowanej przez filozofa Panglossa), według której żyjemy na najlepszym z możliwych światów. Wszystkie doświadczenia głównego bohatera Kandyda świadczą o czymś zupełnie przeciwnym. Autor podjął problem zła i cierpienia.

Akcja rozgrywa się na najlepszym ze światów, czyli jedynym dostępnym człowiekowi. Miejsca akcji są zarówno rzeczywiste (choć ukazane w świetle groteski) : Francja, Lizbona, jak i fantastyczne ( kraina Eldorado- utopia). Czas akcji jest trudny do okreslenia. Zakochany w pannie Kunegundzie , żyjący w cudownym zamku barona de Thunder- ten- tronckh młody Kandyd wierzy z całą naiwnością, że wszystko jest najlepsze na tym najlepszym ze światów, jak głosi mistrz Pangloss- wyznawca poglądów Leibniza. Kopniak pana barona wyrzuca Kandyda z zamku w szeroki świat. Młodzieniec przemierza niemalże całą |Europę Zachodnią i dociera aż do Ameryki Poloudniowej. Zatrzymuje się w krainie Eldorado, by wreszcie osiąść na stałe na wybrzeżu Propontydy. W czasie swych wędrówek Kandyd dokonuje przeglądu udręk ludzkości. Masakry wojenne, gwałty, płonące stosy Inkwizycji, okaleczenie czarnych niewolników- tragiczny obraz ludzkości. Kandyd porównuje to co widzi, z tym , czego nauczył się u Panglossa. Konfrontując optymizm z doświadczeniem, musi ostatecznie zrezygnować z optymistycznej postawy wobec rzeczywistości. W finale powieści otzrymujemy definicję szczęśliwego życia- należy „ uprawiać swój ogródek’’, co oznacza: wyrzec się matafizykii, pozwolic, aby świat toczył się tak jak może i w łonie „ małej społeczności” pracować z radością.

Wniosek płynący z utworu wyraża postawa ograniczenia się do spraw przyziemnych i zwykłych, pogodzenia się z tym, co niesie życie i zajmowanie się tylko „ uprawą własnego ogródka” . Końcowe zdanie wprowadza w przygnębiający, pesymistyczny nastrój, wyraża rezygnację z ambitniejszych światów. Autor prowadzi narrację w tonie ironicznym, często posługuje się kpiną i przejaskr4awieniem. Powiastka propaguje ideologię oświecenia, fabuła służy ilustracji treści filozoficznych. Całokształt poglądów wyrażonych przez Woltera oraz cechy stylu określa się mianem wolterianizmu. Jest to postawa filozoficzna , polegająca na ostrym krytycyzmie, radykalizmie poglądów, śmiałym wyrażaniu swojego światopoglądu, stanowczej i skutecznej obronie prawa do niezależności myślenia i swobody wyrażania własnych poglądów. W literaturze wolterianizm oznacza błyskotliwy , cięty styl, pełen paradoksów, aluzji, odznaczający się trafnością sformułowań, elegancją. Wolterianin to człowiek , który przyjął postawę wolterianizmu. Jest krytyczny wobec rzeczywistości. Chłodno i z dystansem ocenia jej zalety i wady. Przyjmuje istnienie dobra i zła, jako dwóch wartości , z których składa się świat. Wierzy w postęp, a więc wzrost dobrobytu. Nadrzędnymi wartościami są dla niego wolność i niezależność. Jawnie głosi swoje poglądy, ma stałe przekonania i potrafi odważnie ich bronić. Jest przy tym tolerancyjny wobec przekonań, również religijnych innych ludzi. Za najważniejsze narzędzie poznawania świata wolterianin uznaje rozum.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wybór kandydata z uzasadnieniem
jak pokonac 100 kandydatow do jednej oferty pracy
Biuro rachunkowe ALFA poszukuje kandydatów na stanowisko księgowy
kandyd opracowanie eng
Polscy Kandydacii Nagrody Nobla
kandydoza przewodu pokarmowego fakty i mity
1 4 poszukiwanie kandydatĂłw, Zasoby ludzkie
Dobor kandydatow na pracownikow, Zarządzanie zasobami ludzkimi
Polski system polityczny, wybparlamentarne, Frekwencja wyniosła 62%, Kandydaci KO do Sejmu uzyskali
kwestionariusz osobowy kandydata do sluzby
Kandydoza
Wolter, Kandyd czyli optymizm streszczenie
KANDYDAT
Powiastka filozoficzna Kandyd Woltera
Wykaz termatów do przeprowadzenia drugiej części egzaminu kandydaci na instruktorów i wykładowców

więcej podobnych podstron