37. Przedstaw i scharakteryzuj stosunki francusko-niemieckie po II w.ś.

Pod wpływem nacisków z Londynu i Waszyngtonu (początek 1946r.), Francja zajęła bardziej pojednawcze stanowisko wobec Niemiec (nie mówili już o oderwaniu zagłębia Ruhry ani Nadrenii), jednak aspiracje do przejęcia nad nimi kontroli pozostawały. Przejawiało się to m.in. w polityce okupacyjnej, którą prowadziła Francja. Emanowało to hasłami nienawiści i ogromnych uprzedzeń. Na konferencji paryskiej (1947) w sprawie podziału odszkodowań ustalono, że Francja uzyska 23% urządzeń przewidzianych do demontażu i 16% innych dóbr niemieckich, a jej działania w strefie okupacyjnej miały na celu uzyskanie jak największych korzyści materialnych. Łączna kwota, którą uzyskała Francja (łupy wojenne, restytucja, odszkodowania, koszty okupacyjne, kontrola handlu i unia z Saarą) wynosiły ponad 5mld. Zrealizowano również plany włączenia zagłębia Saary do Francji (22 XII 1946). Francuzi ciągle podejmowali próby osłabienia więzów Saary z Niemcami. Ustanowili płk. Grandvala wysokim komisarzem Francji na obszarze Saary a później powołano go na ambasadora przy rządzie Saary. Wywołało to sprzeciw RFN, jednak sprawy nie rozstrzygnięto.

Sytuację zmieniło podpisanie protokołu w sprawie rewizji statutu okupacyjnego 22 XI 1949r, w którym to Adenauer zgodził się uznać międzynarodowy statut zagłębia Ruhry i podjąć współpracę gospodarczą obejmującą również Francję.

Relacje pomiędzy Francją a Niemcami uległy zmianie pod wpływem pojawienia się idei integracyjnych w Europie. Pierwszym aspektem było przemówienie Churchilla w Zurychu (19 IX 1946), który mówił o konieczności współpracy francusko-niemieckiej, a kolejnym wypowiedź De Gaulle’a w Bar-le-Duc (28 VII 1946), w której zaznaczył konieczność powołania unii europejskiej (nie wykluczając możliwości bliższych kontaktów z Niemcami).

Plan Schumana. W wyniku słabej pozycji Francji (mimo kreowania mocarstwowej pozycji) i zaangażowania USA w Europie (doktryna Trumana i plan Marshalla), co ograniczało skuteczność francuskich sojuszy antyniemieckich, Francuzi zdecydowali się na podjęcie współpracy gospodarczej. Byli przekonani, że nowe stosunki z Niemcami dotyczyć będą przede wszystkim sektorów górnictwa i hutnictwa, a rozciągnięcie integracji na inne kraje pozwoli kontrolować rozwój przemysłu zbrojeniowego, zwłaszcza niemieckiego. Od 1949 pracami kierował komisarz organu planowania przy rządzie francuskim – Jean Monnet, a jego plany zostały zaakceptowane przez stronę niemiecką. Całościową koncepcję przedstawił w 1950r. Robert Schumann (ówczesny minister spraw zagr. Francji). Mówił on o podporządkowaniu niemieckich i francuskich sektorów górnictwa i hutnictwa Wysokiej Władzy. Liczył, że w późniejszym okresie integracja samoczynnie przeniesie się na inne dziedziny i utworzą się ponadnarodowe instytucje. Oficjalne narady rozpoczęły się 20 VI 1950 w Paryżu, uczestniczyło w nich 6 państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i Włochy. Podpisano go 18 IV 1951r. Stanowił początek integracji europejskiej, a jednocześnie był przełomem dotyczącym stosunków francusko-niemieckich, które przybrały zupełnie inny można powiedzieć przyjazny tor. Widząc swój sukces Monnet podjął też działania dotyczące energetyki atomowej -> 1 VII 1953 powołano Europejski Ośrodek Badań Jądrowych, co dla Monneta miało być szansą na skonstruowanie przez Francję własnej broni atomowej i na nadzorowanie poczynań Niemiec. Wobec niepowodzenia tego planu i rozwoju sytuacji zdano sobie sprawę, że korzystna i konieczna byłaby integracja gospodarcza, jednak Francja i Niemcy miały odmienne zdania odnośnie sposobu jej nawiązania. W wyniku późniejszych zachęt ze strony USA i sprzyjającej atmosfery politycznej doszło do powstania Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej i Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (2 III 1957). Stały się one podwalinami współpracy, a ze względu na swój charakter i współzależności w znacznym stopniu ograniczały rozbieżności francusko-niemieckie.

Kwestie militarne poruszał plan Plevena (minister obrony Francji) zaprezentowany 24 X 1950r. Proponował on utworzenie Europejskiej Wspólnoty Obronnej zakładał, że siły zbrojne RFN funkcjonowałyby tylko w jej ramach. Miała być ona pod kontrolą naczelnego dowódcy NATO. USA odebrało ten plan jako próbę odsunięcia w czasie remilitaryzacji RFN i nie wszedł on w życie. Na konferencji londyńskiej (17-19 II 1952) dyskutowano możliwość zmniejszenia kar Niemcom, a Francja dodatkowo oponowała wobec przyjęcia RFN do NATO, ze względu na wysuwane przez Bonn roszczenia terytorialne, a 23 V 1952 Francja domagała się gwarancji brytyjskich i amerykańskich blokujących ewentualne wystąpienie RFN z EWO. Co więcej udział w EWO Francja uzależniała od zgody na angażowanie francuskich wojsk na terytoriach pozaeuropejskich, a nierównowagę między Francją a RFN miała niwelować GB. 26 V 1952 podpisano traktat pomiędzy trzema mocarstwami zachodnimi a RFN, a następnego dnia w Paryżu powołano do życia EWO. W maju 1952 wydano postulat utworzenia Europejskiej Wspólnoty Politycznej, a w czerwcu Francja oznajmiła że przejmują nad nim inicjatywę. Również z powodu Francji doszło do upadku inicjatywy EWO i EWP, która za warunek przyjęcia tych postanowień stawiała kwestię Saary i nadanie jej odrębnego statutu prawnego. To właśnie Francja odrzuciła projekt dyskusji nad ratyfikacją traktatu o utworzeniu EWO. => był to wyraźny sygnał, że Francja sprzeciwiała się wobec remilitaryzacji ale i też chciała zachować swoją suwerenność, której utraty się obawiała.

Plan Foucheta (1961). De Gaulle, chcąc wykorzystać integrację jako metodę ochrony interesów narodowych Francji i kontroli wydarzeń politycznych, gospodarczych i wojskowych w RFN a jednocześnie zapewnić Francji pierwszorzędną rolę na arenie europejskiej zaprezentował krajom europejskim plan Foucheta. Mówił on o powołaniu unii narodów europejskich koordynujących politykę zagraniczną, obronną, kulturalną i naukową, współpracy międzynarodowej i rozwoju demokracji. Poparcie planu płynęło także z Niemiec – Adenauer upatrywał szansy dla swojego kraju w procesie integracji. Pojawiło się jednak wiele sprzeciwów innych państw, które nie zaakceptowały planu nawet po naniesieniu poprawek. W związku z tym, Paryż zdecydował na zacieśnianie związków z Bonn – 1963 podpisano układ elizejski przewidujący ścisłą koordynację w większości sfer. Mimo sprzeciwu społeczeństwa niemieckiego i dodania do układu preambuły, która godziła w interesy francuskie (ścisła współpraca RFN z USA i NATO) układ odegrał ogromną rolę w procesie jednoczenia Europy Zachodniej i stał się zarodkiem tendencji unifikacyjnych w latach 90. Dalsze relacje Francji z Niemcami dotyczyły współpracy w ramach Wspólnot Europejskich i prób pogodzenia bardzo często odmiennych stanowisk np. dotyczących Wspólnej Polityki Rolnej czy przystąpienia Wielkiej Brytanii do EWG.

Zmiana władzy we Francji (1969 De Gaulle’a zastępuje Georges Pompidou) nie wpłynęła na zmianę jej polityki odnośnie roli integracji, która w dalszym ciągu miała umacniać międzynarodową pozycję Francji.

W latach 70. Dzięki współpracy prezydenta Francji Valery’ego Giscard d’Estain i kanclerza Niemiec Helmuta Schmidta doszło do rozwinięcia współpracy obu państw. Rozpoczęto program Airbus oraz plan koordynacji ekonomicznej, które z dzisiejszej perspektywy były zapowiedzią jednolitej waluty euro.

Lata 80. nazwano złotym wiekiem współpracy niemiecko-francuskeij (Kohl i Miierand).

Kolejnym krokiem budowania wspólnoty było porozumienie niemiecko-francuskie, zawarte na szczycie w Fontainebleau, które dotyczyło kwestii budżetowych. Krok ten pozwolił na budowanie wspólnoty politycznej -> 1985 sformułowano treść Jednolitego Aktu Europejskiego.

Podczas procesu zjednoczenia Niemiec, którego szybkością Francja była zaskoczona, głównym problemem międzynarodowym pozostawała kwestia militarnego statusu Niemiec. Może dziwić fakt, że społeczeństwo francuskie popierało dążenia zjednoczeniowe, a elity tego kraju starały się włączyć Niemcy w budowę Unii Europejskiej. Mimo to pojawiły się hasła niepokoju wobec rosnącej pozycji Niemiec i stosunki między tymi państwami uległy ochłodzeniu. Współpraca na wysokim poziomie została odbudowana w latach 90. po dojściu do władzy kanclerza Schroedera i prezydenta Chiraca (1995).

To właśnie Francja i Niemcy w późniejszym okresie kreowały koncepcję budowy Unii Europejskiej. Mimo odmiennych motywów (Francja chciała zaangażować Niemcy w proces integracji aby je bardziej uzależnić i jednocześnie wzmocnić swoją pozycję, a Niemcom integracja była przydatna do rozproszenia obaw związanych z ich zjednoczeniem) doszło do zacieśnienia współpracy. W 1990r. prezydent Francji Francois Mitterand i kanclerz Niemiec Helmut Kohl zwołali konferencję, której celem miało być stworzenie warunków do powstania unii politycznej. Kwestia ta jednak nie odpowiadała wszystkim członkom unii wobec czego powstały dwa bloki interesów. Pierwszy: Francja, RFN i Benelux dążące do ścisłej współpracy i drugi: Wlk Bryt i Dania którym nie odpowiadała idea federacji. Po licznych dyskusjach, w 1999 przyjęto w Maastricht traktat o Unii Europejskiej.

Późniejsze lata charakteryzują się poszukiwaniem optymalnych systemów głosowania w UE i usprawnienia jej w obliczu przyjęcia nowych członków. Mimo rozbieżności zdań co do tych koncepcji przez Francję i Niemcy, do dzisiejszego dnia pozostają one rdzeniem UE i można powiedzieć, że nią kierują.

Na podstawie „Historii nowoczesnych stosunków międzynarodowych” Wojciecha Rojka i
http://znze.wsiz.rzeszow.pl/z03/7_Konrad_Mroz_Stosunki.pdf